بندناف که مادر را به جنین متصل می کند، مسئول رشد جنین در داخل رحم مادر می باشد. این مسیر تامین کننده خون، اکسیژن، موادغذایی، ویتامین ها، چربی ها و پروتئین ها برای جنین است. سناریوی معکوس آن، محصولات زائد و خون حاوی دی اکسید کربن را به بدن مادر باز می گرداند. در دوران بارداری، کودک در داخل رحم تکان خورده و این می تواند باعث شود که بند ناف به دور گردن وی پیچیده شود. این وضعیت در دوران بارداری نسبتاً مرسوم بوده و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مادران باردار را درگیر می سازد. در این مقاله، ما تمامی جنبه های این موضوع را بررسی می کنید تا مادران به دلیل بروز مشکلات این چنین در دوران بارداری دچار استرس نشوند.
پیچیدن بند ناف به دور گردن چیست؟
بند ناف سالم و معمولی به خوبی توسط یک ماده پرکننده نرم و ژلاتینی به نام ژل وارتون محافظت می شود. این ماده مانع پیچ خوردگی بندناف بدون توجه به میزان چرخش نوزاد در داخل رحم مادر می شود. پیچ خوردگی بند ناف وقتی روی می دهد که بند ناف به طور کامل به دور بدن نوزاد پیچیده شود. گاهی این وضعیت باعث می شود که بند ناف به دور گردن نوزاد در داخل رحم مادر پیجیده شود.
اکثر مواقع این پیچش بند ناف در اطراف گردن نوزاد چندان سفت نبوده و مشکل خاصی را بوجود نمی آورد. با این وجود گاهی اوقات وقتی بند ناف به شدت به دور گردن نوزاد قبل از زایمان پیچیده می گردد، این وضعیت مشکل آفرین می شود. این امر باعث اختلال در جریان خون و تامین اکسیژن و مواد غذایی برای نوزاد شده و آسیب های شدید یا مشکلات هنگام تولد مانند خفگی (آسفکسی) و فلج مغزی را به همراه خواهد داشت.
پیچش دو برابر بند ناف به دور گردن چیست؟
این وضعیت وقتی روی می دهد که بند ناف نوزاد دو بار به دور گردن وی پیچیده شود. احتمال وقوع این وضعیت کمتر است اما اگر روی دهد، عواقب مشابهی به همراه خواهد داشت. در بعضی موارد استثنایی، این وضعیت ممکن است کودک را در معرض خطر کمبود اکسیژن (هیپوکسی)، کاهش جریان خون و سایر مشکلات و صدامات هنگام تولد قرار دهد.
بند ناف معمولاً آنقدر طول دارد که به راحتی به دور گردن نوزاد پیچیده و تنگی شدیدی ایجاد نکند. طبیعت بند ناف را به نوعی طراحی کرده است که در صورت پیچیده شدن به دور گردن نوزاد، هیچ مشکلی ایجاد نکند. پزشکان و ماماها معمولاً نسبت به این قضیه در زمان تولد حساس نبوده و تنها سر نوزاد را دور بند ناف بیرون می کشند. از لحاظ پزشکی اثبات شده که بجز در مواردی که خطرات جدی وجود داشته باشد، بند ناف باید در حین زایمان به حال خود رها شود تا از بروز مشکلات دیگر خودداری شود.
مواردی وجود داشته است که نوزادان علی رغم اینکه بند ناف چندین بار به دور گردن آنها پیچیده شده بوده، به دلیل طراحی یک بند ناف سالم، بدون مشکل خاصی متولد شده اند. از هر ۲۰۰۰ زایمان تنها یکی دچار گره خوردگی شدید بند ناف شده و خطر جدی برای جنین بوجود می آورد. در بسیاری از موارد، بند ناف بی خطر بوده و حتی در هنگام تولد نوزاد نیز به حدی تنگ نمی شود که خطری ایجاد نماید.
پیچش بند ناف به دور گردن تا چه حد رایج است؟
از لحاظ پزشکی اثبات شده است که این وضعیت بسیار رایج بوده و از هر سه جنین، یکی دچار این وضعیت می شود. کودکانی که در این شرایط به دنیا می آیند کاملاً سالم هستند مگر اینکه بند ناف مشکل جدی داشته باشد. بسیاری از پزشکان حتی با وجود نگاه کردن به نتایج سونوگرافی نیز قادر به تشخیص پیچش بندناف به دور گردن جنین نمی باشند.
دلایل پیچش بند ناف به دور گردن جنین
جنین در رحم مادر مانند یک ژیمناستیک کار می باشد. مادران باردار معمولاً از حرکات، لگدها و تکان های جنین لذت می برند اما این حرکات می توانند باعث پیچش بند ناف به دور گردن جنین نیز بشوند. همچنین دلایل اثبات شده بیولوژیکی و پزشکی نیز وجود دارند که بیانگر دلایل پیچش بند ناف به دور گردن جنین هستند. اجازه دهید نگاهی به آنها بیندازیم:
۱- کمبود ژل وارتون
ژل وارتون ماده ای نرم و ژلاتینی است که از رگهای خونی درون بند ناف مراقبت می نماید. این ژل از بند ناف در مقابل فشرده شدن و همچنین گره خوردگی آن محافظ می کند. اگر مقدار این ژل کم باشد، می تواند باعث پیچش بند ناف به دور گردن جنین شود.
۲- مقدار بیش از حد مایع آمنیوتیک در کیسه جنین
چون جنین در مایع آمنیوتیک شناور است، گره خوردگی ها تاثیر چندانی بر وی ندارند. با این وجود، اگر کیسه جنین بیش از حد با مایع آمینون پر شود، می تواند کمی خطر آفرین باشد.
۳- طول بند ناف
بند ناف جنین معمولاً طولانی بوده و در وضعیت پیچش بند ناف به دور گردن جنین، بند ناف معمولاً بلندتر از حالت عادی می باشد. هرچند تحقیقات پزشکی تاکنون نتوانسته اند ثابت کنند که آیا بند ناف بلند باعث پیچش آن به دور گردن نوزاد می شود یا پیچش بند ناف به دور گردن جنین باعث کشیده شدن و افزایش طول بند ناف می گردد.
۴- وجود بیش از یک جنین (دو قلوها یا چندقلوها)
وجود دو یا چند جنین یعنی افزایش تعداد بند ناف به همین میزان. با حرکات دو جنین در داخل رحم، احتمال این که بند ناف ها به دور جنین ها پیچیده شوند بیشتر می شود. این امر خطرآفرین نیست مگر اینکه دوقلوها دارای یک کیسه آمنیوتیک مشترک باشند که در این صورت میزان پیچ خوردگی بند ناف تا حد مشخصی بوده و ممکن است بند ناف به دور گردن یکی از دو قلوها پیچیده شود.
۵- حرکات بیش از حد جنینی
اگر جنین بیش از حد در رحم جنب و جوش داشته باشد، شانس پیچش بند ناف به دور گردن وی بیشتر خواهد شد. با افزایش طول دوران بارداری، احتمال بروز این وضعیت نیز بیشتر می شود.
اکنون که با دلایل پیچش بند ناف به دور گردن جنین آشنا شدید، اجازه دهید نگاهی به علائم بروز این وضعیت بیندازیم:
علائم پیچش بند ناف به دور گردن جنین
هیچ علامت اثبات شده که نشان دهنده پیچش بند ناف به دور گردن جنین باشد، تاکنون مشخص نشده است. با این وجود، بعضی علائم بالقوه که می توانند نشان دهنده بروز این وضعیت باشند عبارتند از:
۱- کاهش میزان تحرک نوزاد
اگر به نظر می رسد میزان تحرک نوزاد پس از هفته ۳۷ بارداری کمتر شده است، این می تواند یک علامت هشدار برای پیچش بند ناف به دور گردن جنین محسوب شود.
۲- ضربان قلب غیرعادی
در هنگام زایمان، دستگاه نظارتی نوزاد می تواند پیچش بند ناف به دور گردن جنین را از طریق اندازه گیری ضربان غیرعادی قلب تشخیص دهد.
سونوگرافی می تواند نشان دهد که آیا جنین دچار کمبود اکسیژن یا مشکلات تنفسی به دلیل پیچش بند ناف به دور گردن وی شده است یا خیر. هرچند تشخیص این امر ممکن است اما پزشک نمی تواند میزان خطر احتمالی این وضعیت برای زندگی نوزاد را به طور دقیق ارزیابی کند.
تشخیص پیچش بند ناف به دور گردن جنین
سونوگرافی زایمانی می تواند وجود این وضعیت را نشان دهد. سونوگرافی همچنین می تواند مشخص کند که بند ناف چند مرتبه به دور گردن جنین پیچیده است. این امر البته بستگی به کیفیت تصاویر بدست آمده دارد. پزشکان از زوایای مختلف گردن نوزاد را بررسی می کنند تا وجود این وضعیت را تشخیص دهند.
اگر بند ناف به اندازه سه چهارم گردن جنین به دور آن پیچیده باشد، این وضعیت پیچش بند ناف به دور گردن جنین تشخیص داده می شود. اگر میزان پیچش تنها به اندازه نیمی از گردن نوزاد باشد، این وضعیت به عنوان یک احتمال آتی برای بروز این وضعیت قلمداد می شود.
با تصویربرداری خاکستری، شانس تشخیص پیچش بند ناف به دور گردن جنین با سونوگرافی حدود ۷۰% بوده اما در صورت استفاده از تکنولوژی کالر داپلر، این وضعیت بین ۸۳ تا ۹۷% قابل تشخیص می باشد. سونوگرافی برای این منظور می تواند نشان دهنده وجود آن باشد، اما امکان هیچ گونه مداخله ای وجود ندارد.
درمان پیچش بند ناف به دور گردن جنین
وجود پیچش بند ناف به دور گردن جنین که توسط سونوگرافی تایید شده باشد تنها یک نشانه احتمالی برای بروز مشکلات آتی برای جنین است. هیچ درمان شناخته شده ای برای رهایی از این وضعیت وجود ندارد. پزشکان در هفته های مانده تا زایمان، به دقت وضعیت بند ناف را زیر نظر می گیرند تا متوجه بروز مشکلات جدی احتمالی شوند. در بعضی موارد ممکن است انجام عمل سزارین توصیه شود زیرا پیچش بند ناف به دور گردن جنین می تواند باعث بروز مشکلاتی در هنگام تولد یا خفگی جنین شود.
وقتی افراد درباره پیچش بند ناف به دور گردن جنین فکر می کنند، اولین چیزی که به ذهن شان می رسد این است که این امر باعث خفگی جنین خواهد شد. در باقیمانده این مطلب، ما به بعضی از این نگرانی ها پرداخته و اطلاعاتی نیز درباره مشکلات یا آسیب های احتمالی حاصل از این وضعیت ارائه می دهیم.
احتمال خفگی به دلیل پیچش بند ناف به دور گردن جنین
بندناف مسیری است که از طریق آن، جنین اکسیژن لازم برای تنفس را دریافت می نماید. پیچش بند ناف به دور گردن جنین احتمال خفگی را به دلیل ریسک تنگ شدن آن در حین زایمان و در نتیجه کاهش یا توقف جریان خون به مغز جنین به دنبال دارد.
ارتباط بین پیچش بند ناف به دور گردن جنین و خفگی هنگام تولد
بند ناف حدود ۲۰ اینچ طول و یک اینچ قطر داشته و ظاهری مانند یک فنر شل دارد. بند ناف حاوی دو ورید است که خون حاوی اکسیژن و مواد غذایی را به نوزاد رسانده و دو شریان نیز خون حاوی دی اکسید کربن و مواد دفعی را به جفت باز می گرداند. گاهی اوقات بند ناف حاوی تنها یک ورید و یک شریان می باشد. اگر این مسیر تحت فشار قرار گرفته یا دچار گره خوردگی شود، تامین اکسیژن جنین با مشکل مواجه شده و باعث خفگی می شود.
پیچش بند ناف به دور گردن جنین به طور کلی می تواند به صورت زیر دسته بندی شود:
نوع A:
بند ناف به میزان ۳۶۰ درجه به دور گردن نوزاد پیچیده شده است.
نوع B:
بند ناف قابل بازگشایی نبوده و دچار گره خوردگی کامل شده است.
بند ناف هر زمان ممکن است دچار پیچ خوردگی و یا بازشدگی شود. هرچند این وضعیت معمولاً مشخص حاد خاصی را ایجاد نمی کند، اما می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود.
مشکلات و صدمات تولد بدلیل پیچش بند ناف به دور گردن جنین
مشکلات احتمالی و اثرات پیچش بند ناف به دور گردن جنین عبارتند از:
۱- انسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک/خفگی هنگام تولد
پیچش بند ناف به دور گردن جنین می تواند باعث بروز آسیب مغزی شود. این امر به دلیل کمبود اکسیژن یا جریان خون به مغز جنین در طول یا کمی مانده به زمان تولد ایجاد می شود. این امر باعث مرگ سلولهای و آسیب مغزی می شود که می تواند معلولیت هایی مانند فلج مغزی، صرع و ناتوانایی های رشد و یادگیری را به دنبال داشته باشد.
۲- محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
در این وضعیت رشد غیرعادی داخل رحمی باعث می شود جنین کوچکتر از میانگین معمول باشد. نوزادان مبتلا به IUGR در معرض خطر پیچش بند ناف به دور گردن یا خفگی قرار داشته و معمولاً زودتر از موعد متولد می شوند.
۳- سندروم تنفسی مکونیوم
این وضعیتی است که در آن جنین مخلوطی از مکونیوم (مدفوع خود) و مایع آمنیوتیک را می بلعد. این مواد می توانند در هنگام زایمان وارد ریه های نوزاد شده و باعث بروز مشکلات تنفسی شوند.
این اطلاعات ممکن است کمی هراس آور به نظر رسیده و ممکن است فکر کنید آیا راهی برای جلوگیری از پیچش بند ناف به دور گردن جنین وجود دارد یا خیر. ادامه مطلب را برای پی بردن به این موضوع بخوانید.
چگونه مانع پیچش بند ناف به دور گردن جنین شویم؟
به دلیل حرکات مداوم جنین در داخل رحم مادر، هیچ روش مطمئنی برای جلوگیری از بروز این وضعیت وجود ندارد. بند ناف ممکن است در طول دوران بارداری چند بار به دور جنین پیچیده و مجدداً باز شود. تنها در موارد نادر، وقتی بند ناف دچار چندین پیچ خوردگی شود، می توان آن را خطر آفرین در نظر گرفت که این وضعیت نیز تا زمانی که جنین در داخل رحم مادر قرار دارد، قابل پیشگیری نمی باشد.
چون تمامی عواملی که منجر به بروز پیچش بند ناف به دور گردن جنین می شوند، خارج از کنترل ما هستند، مشکلات هنگام تولد به دلیل این وضعیت قابل پیپشگیری یا درمان نمی باشند. با این وجود، روشهایی برای مقابله با این مشکلات احتمالی بویژه در هنگام زایمان وجود دارد. بنابراین خودتان را درگیر ترس حاصل از بروز این مشکل ننمایید. آرامش خود را حفظ کرده و از تک تک مراحل دوران بارداری لذت ببرید تا همین احساس به جنین شما نیز منتقل شود. پیچش بند ناف به دور گردن جنین
