چه اقداماتی برای سه ماهه اول بارداری لازم است؟
شاید باور نکنید اما در سه ماهه اول بارداری کارهای زیادی است که باید انجامشان داد، مثل صحیح خوردن و خوب خوابیدن!
• پس از گذشت هفت هفته از بارداری لازم است برای کنترل بارداری به نزد یک متخصص زنان و زایمان بروید. پس از این لازم است هر چهار هفته یک بار برای معاینات لازم به پزشک مراجعه کنید.
• از مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر خودداری کنید.
• اگر واکسن های لازم را تزریق نکرده اید به پزشک اطلاع دهید.
• در طول روز مایعات بیشتری بنوشید. به ویژه آب (نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز ضروری است).
• در رژیم غذایی خود مقدار زیادی اسید فولیک طبیعی بگنجانید (پرتقال، طالبی و سبزیجات با برگ تیره).
• یکی از عمده‌ترین مشکلات بارداری در سه ماه اول بارداری حالت تهوع است که در پی آن شاهد بروز برخی از مشکلات از جمله یبوست، حساسیت به استشمام برخی از بوها و تورم می‌باشیم.
بیشتر متخصصان تغذیه مصرف قهوه، هویج پخته، خرمالو، شیر و غذاهای آبکی را منع می‌کنند زیرا بسیاری از این مواد در مادران باردار ایجاد یبوست می‌کند که بهترین راه پیروی مادران باردار از رژیم‌های خشک است مثلا به جای شیر، ماست بخورند از سفیده تخم مرغ و گوشت پخته استفاده کنند.
• مقادیر زیادی از مواد غذایی غنی از آهن میل کنید (حبوبات، کشمش و دانه های خوراکی).
• با خوردن مقادیر زیادی از مواد غذایی پر پروتئین و پر کربوهیدرات از قبیل نان های تهیه شده از آرد کامل، برنج با سبوس، سیب زمینی و پنیر از بالا رفتن میزان قند خونتان جلوگیری کنید.
• این دستورالعمل را به خاطر بسپارید که از مصرف هر نوع دارویی بدون مشورت پزشک خودداری کنید.
• هر روز به مقدار کافی بخوابید و هرگاه احساس خستگی کردید سعی کنید به طور دراز کش کمی چرت بزنید.
• هر روز ورزش کنید، اما خود را خسته نکنید. هیچ گاه در طول بارداری ورزش جدیدی را شروع نکنید و به یاد داشته باشید با اضافه کردن مدت ورزش موجب بالا رفتن زیاد دمای بدن خود نشوید.
• از نوشیدن زیاد قهوه و چای خودداری کنید و یا به جای آن از جوشانده های گیاهی (با تجویز و نظر پزشک) و یا قهوه بدون کافئین استفاده کنید.
• اگر در تاریخچه ی پزشکی خانواده تان سایقه ی اختلالات ژنتیکی وجود دارد. قبل از حامله شدن حتما برای مشاوره ژنتیک اقدام کنید و آزمایشات لازم را انجام دهید.
• برای زندگی جدیدتان برنامه ریزی مالی داشته باشید.
• محلی که می خواهید زایمان کنید را قبلا انتخاب کنید (بیمارستان یا زایشگاه).
• برای خود دفتر خاطرات تهیه کنید. بهتر است که هر ماه از خود عکس گرفته و به دفترتان بچسبانید.
• در این مدت از فر کردن، رنگ زدن و استفاده از مواد شیمیایی برای آرایش مو پرهیز کنید و اگر امکان دارد از آرایش صورت نیز خودداری کنید.
• اطلاعات خود را افزایش دهید. می توانید چند کتاب راهنمای بارداری خریداری کنید. (اگر قبل از بارداری مطالعه شود بهتر خواهد بود).
معاینات و آزمایش‌های سه ماهۀ اول بارداری
در سه ماهۀ اول بهتر است مادر هر ماه، حداقل یک ملاقات با پزشک داشته باشد. در این جلسات، پزشک آزمایش‌هایی را بررسی می‌کند که در ملاقات‌های قبلی درخواست داده است و تصمیم‌های لازم را خواهد گرفت. آزمایش‌هایی که پزشک ممکن است در سه ماهۀ اول برای شما لازم بداند شامل موارد زیر است:
آزمایش خون: پرشک در اولین جلسۀ معاینات بارداری، احتمالاً یک آزمایش خون کامل برای شما درخواست خواهد کرد. نتایج این آزمایش خون می‌تواند به پزشک در بررسی وضعیت سلامت شما کمک زیادی کند. پزشک معمولاً در این آزمایش خون، گروه خونی، Rh خون و وضعیت آنتی‌بادی‌های Rh را بررسی می‌کند. همچنین آزمایش خون کامل CBC به پزشک در بررسی کم‌خونی یا عفونت احتمالی در بدن شما کمک خواهد کرد.
پزشک ممکن است در آزمایش خون، تقاضای بررسی میزان ایمنی بدن شما نسبت به بیماری‌ای مانند سرخجه و هپاتیت B را درخواست کند. اگر شما روابط جنسی پرخطر داشته‌اید، پزشک می‌تواند در این آزمایش خون، وجود بیماری‌های آمیزشی مانند هپاتیت یا HIV را بررسی کند. همچنین آزمایش قند خون ناشتا می‌تواند به پزشک اطلاعاتی در مورد وضعیت قند خون شما بدهد. اگر شما سابقۀ دیابت داشته باشید یا پره‌دیابتیک باشید، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی و دارو برایتان تجویز کند.
آزمایش ادرار: پزشک برای بررسی وضعیت سلامت و یافت هر نوع عفونت مجاری ادرار به شما آزمایش کامل ادرار شامل آنالیز و کشت ادرار خواهد داد. پزشک وجود خون، پروتئین و قند در ادرار شما را بررسی خواهد کرد و در صورت وجود قند در ادرار شما، کارهای لازم برای تشخیص دیابت را انجام خواهد داد.
آزمایش‌های غربالگری: پزشک معمولاً در اولین جلسات معاینۀ پیش از بارداری با شما در مورد آزمایش‌های غربالگری و به طور مشخص غربالگری سه ماهۀ اول صحبت خواهد کرد. آزمایش‌های غربالگری برای تشخیص نقص‌های مادرزادی جنین و اختلالات کروموزمی او استفاده می‌شود. انجام آزمایش‌های غربالگری به پزشک و شما کمک می‌کند تا در صورت وجود هر نوع نقص مادرزادی بتوانید تصمیم درستی بگیرید.
آزمایش‌های غربالگری سه ماهۀ اول می‌تواند احتمال وجود اختلالات کروموزومی در جنین را نشان دهد. این آزمایش‌ها شامل یک سونوگرافی NT که میزان مایع پشت گردن جنین را اندازه‌گیری می‌کند و یک آزمایش خون است که سطح هورمون hCG سطح پروتئین A در پلاسمای مادر را بررسی می‌کند. این آزمایش‌ها معمولاً بین هفتههای ۱۱ تا پایان هفتۀ ۱۳ تجویز می‌شود.
آزمایشگاه زنان باردار را در دو گروه کم‌خطر و پرخطر قرار می‌دهد و پزشک با دریافت جواب این غربالگری، در صورت احتمال وجود هر نوع اختلال کروموزومی، ممکن است تقاضای آزمایش‌های تشخیصی بیشتری را بدهد یا ممکن است انجام آزمایش‌های غربالگری سه ماهۀ دوم را به شما توصیه کند و بعد از آن در صورت لزوم آزمایش‌های تشخیصی تجویز شود. به این شکل که اگر نتایج غربالگری شما را در گروه پرخطر قرار دهد، پزشک به احتمال زیاد یکی از آزمایش‌های نمونه‌گیری از پرزهای جفتی یا آمنیوسنتز را برای شما درخواست می‌کند.
اگر آزمایش‌های خون غربالگری سه ماهۀ اول، شما را در گروه کم خطر قرار دهد ولی شما سونوگرافی NT را همزمان با این آزمایش‌ها انجام نداده باشید، پزشک غربالگری سه ماهۀ دوم را در فاصلۀ هفتههای ۱۵ تا ۱۷ برای شما درخواست می‌کند.
مشاوره در مورد خودمراقبتی در سه ماهۀ اول
پزشک احتمالاً در معاینات پزشکی در سه ماهه اول بارداری دربارۀ تغذیۀ صحیح، غذاهایی که نباید بخورید، افزایش وزن، ویتامین‌های لازم برای دوران بارداری و مشکلات شایع در اوایل بارداری، توضیحاتی را به شما خواهد داد و علائم هشداردهنده‌ای را به شما گوشزد خواهد کرد که نیاز به مراجعۀ فوری به پزشک دارد.
این توضیحات به شما کمک خواهد کرد که بتوانید نقش مفیدی در مراقبت از سلامت خود و کودکتان بازی کنید. شما می‌توانید نگرانی‌ها و سوال‌های خود را که در بین هر جلسۀ ویزیت برای شما پیش آمده است، یادداشت کنید و در ملاقات با پزشک از او بپرسید. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا از میزان نگرانی‌هایتان کم کنید. او همچنین ممکن است واکسن آنفلوانزا را در صورت شروع فصل پاییز به شما پیشنهاد بدهد.
