امروزه بسیاری از زوج‌های جوان خواستار داشتن فرزندان دوقلو هستند و برای بالا بردن احتمال بارداری دوقلو آنچه لازم است انجام می‌دهند. شما نیز ممکن است روزی خواستار داشتن فرزندان دوقلو باشید. با اینکه شما نمی‌توانید انتخاب کنید چه کسی به خانواده شما اضافه شود اما در مورد انتخاب داشتن فرزند دوقلو راه‌هایی وجود دارد. در صورتی که در خانواده خود سابقه تخمک گذاری چندگانه را داشته باشید احتمال بارداری دوقلو در شما بالا می‌رود. اما سوال این است که ژن دوقلویی از مادر است یا پدر؟، نقش مرد در دوقلوزایی بیشتر است یا مادر؟،
دوقلو زایی مربوط به زن است یا مرد؟
تنها خانم ها هستند که شانس انتقال ژن دوقلویی غیرهمسان را دارند. احتمال داشتن دوقلوی غیرهمسان به طور کامل به مادری بستگی دارد که حاصل ژن آن باشد و این ژن را به طور موروثی دریافت کرده باشد و همچنین نژاد، سن ازدواج و تعداد فرزندان متولد شده ی او نیز بی تأثیر نیستند دو سوم دوقلوهای غیرهمسان دارای جنسیت یکسان و یک سوم آن ها دارای جنسیت متفاوتی هستند دوقلویی غیرهمسان به طور کلی دو سوم تمام دوقلویی ها را تشکیل می دهند. وجود دو قلوی غیر همسان در فامیل مادر می تواند روی باروری مادر تأثیر بگذارد، زیرا ممکن است از نظر ارثی آزادسازی چند تخمک به صورت همزمان در بین آن ها شایع باشد.
نقش پدر در دوقلو زایی
احتمال اینکه شما دوقلو باردار شوید حدود یک دویستم برآورد شده است. و نقش مرد در دوقلوزایی هچیگاه بیشتر از زن نیست. اما در حالت کلی اگر خانواده پدر و یا مادر هر یک سابقه دوقلوزایی وجود داشته باشند، این احتمال افزایش می باید.
عوامل تاثیرگذار در دوقلوزایی
با کمک روش‌های درمانی باروری می‌توان بارداری چندقلو را ایجاد کرد اما عواملی مانند قد، سن و حتی سابقه خانوادگی نیز می‌تواند احتمال داشتن بارداری‌های چندقلو را در فرد افزایش دهد. این عوامل با همدیگر در فرد نتیجه می‌دهد، به عبارت دیگر یک زن بلند قد با داشتن سابقه خانوادگی دوقلوهای همسان در زمان باروری بیش از یک زن کوتاه قد بدون سابقه خانوادگی دوقلوزایی احتمال داشتن فرزندان دوقلو را دارد. در صورتی که تمایل به داشتن فرزندان دوقلو یا بیشتر دارید، بدانید مراقبت‌های بارداری مناسب و کافی (غربالگری) می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را در شما کم کند.
مطلب پیشنهادی: نکاتی درباره چگونگی دوقلو باردار شدن؛ علل موثر در بارداری دوقلو یا چند قلو
مطلب پیشنهادی: بارداری دوقلو: ۱۰ نشانه عجیب که نشان می دهد شما دوقلو باردارید
دوقلوها چگونه تشکیل می‌شوند؟
دو نوع بارداری دوقلو وجود دارد: دوقلوهای همسان و غیر همسان.
دوقلوهای همسان
دوقلوهای همسان یا مونوزیگوتیک هنگامی به وجود می‌آیند که یک تخمک توسط یک اسپرم بارور می‌شود و سپس به دو جنین مجزا تقسیم می‌شود. در این صورت این دو جنین نه تنها از لحاظ ظاهر مشابه خواهند بود بلکه از لحاظ ساختار ژنتیکی و جفت نیز یکسان خواهند بود.
دوقلوهای غیرهمسان
دوقلوهای غیرهمسان یا دیزیگوتیک هنگامی به وجود می‌آیند که دو تخمک مجزا توسط دو اسپرم مجزا بارور شوند. این دوقلوها ساختار ژنتیکی و جفت مخصوص به خود خواهند داشت. این نوع دوقلویی بیشتر شایع است. دوقلوهای همسان که در سومین بارداری دوقلویی تشکیل شده‌اند توسط یک تخمک ایجاد شده و به نوعی جای بررسی دارند زیرا عوامل معمول مشخصی در آنها وجود ندارد، اما در دوقلوهای غیرهمسان یا سه‌قلوها که توسط تخمک‌های جداگانه‌ای تشکیل شده‌اند تأثیرات و ویژگی‌های اشتراکی مشخصی وجود دارد.
دلایل تمایل به دوقلو باردار شدن
دلایل تمایل برای دوقلو شدن بچه در افراد به شرح زیر است:
- سن مادر، برخی از زنان که سن بالایی برای بارداری دارند ترجیح می‌دهند هر چه سریع‌تر بچه‌دار شده و فرزندان دوقلو داشته باشند.
- راهکار عملی برای داشتن یک دوره زمانی ترخیص از کار به منظور داشتن یک خانواده جوان
- داشتن یک خانواده پرجمعیت با خواهران و برادرانی با سن نزدیک به هم
عوامل افزایش احتمال دوقلو باردار شدن
با اینکه داشتن یک بارداری دوقلوی همسان بر حسب شانس است ولی عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند باعث بالا رفتن احتمال بارداری دوقلو در فرد شود. احتمال داشتن بارداری دوقلو یا چندقلو در فرد بر طبق عوامل زیر بالا می‌رود:
وراثت
داشتن سابقه بارداری چندقلو در خانواده شانس بارداری دوقلو را در فرد دو برابر می‌کند البته چنانچه این سابقه در خانواده مادری فرد وجود داشته باشد بر روی فرد مؤثر خواهد بود. به عنوان مثال حتی اگر در خانواده شوهر سابقه چند قلویی وجود داشته باشد باعث افزایش احتمال داشتن فرزندهای دوقلو و چندقلو در زندگی فرد نمی‌شود.
سابقه دوقلوزایی
چنانچه زنی قبلاً سابقه داشتن فرزند دوقلو داشته باشد به احتمال زیاد در صورت داشتن حاملگی‌های آینده باز هم احتمال بارداری دوقلو و چند قلو را خواهد داشت.
سن
هر چه سن بارداری بالاتر رود احتمال داشتن بارداری‌های دوقلو بالاتر می‌رود. زنانی که ۳۵ سال سن یا بیشتر دارند هورمون‌های تحریک کننده فولیکول (FSH) بیشتری نسبت به زنان جوان‌تر تولید می‌کنند. FSH هورمونی است که باعث می‌شود یک تخم هر ماهه به بلوغ رسیده و برای تخمک‌گذاری آماده شود. زنانی که هورمون‌های تحریک کننده فولیکول بیشتری دارند ممکن است بیش از یک تخم در یک دوره آزاد کنند، بنابراین در زنان با سن بالاتر احتمال بارداری کمتر است اما در صورت حاملگی، احتمال بارداری دوقلویی نیز در آنها بیشتر است.
تعداد حاملگی‌ها
هر چه تعداد حاملگی‌های فرد بیشتر باشد احتمال دوقلو باردار شدن وی بیشتر می‌شود، زیرا با هر حاملگی فرد کمی مسن‌تر شده و این مسئله خود باعث بالا رفتن احتمال حاملگی چندقلو در فرد می‌شود.
وزن
زنانی که قبل از حاملگی دارای شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۳۰ بوده‌اند بیشتر از زنانی که شاخص توده بدنی پایین‌تری دارند بارداری دوقلو خواهند داشت. پژوهشگران بر این باورند که این زنان دارای سطح فاکتور رشد شبه انسولین (IGF) بیشتری نسبت به سایر زنان هستند که با بالا بردن حساسیت تخمدان‌ها به هورمون محرک فولیکول (FSH) سبب افزایش تخمک‌گذاری در فرد می‌شود.
قد
دوقلوزایی در زنانی که بلند قد هستند نسبت به زنانی که کوتاه قد هستند بیشتر شایع است. (زنانی که دوقلوزایی دارند به طور میانگین بیشتر از یک اینچ بلندتر از سایر زنان هستند. یا ۵ فوت و ۵ اینچ در مقابل ۵ فوت و ۳/۴ ۳) پژوهشگران بر این اعتقادند که علت این امر بالاتر بودن سطح فاکتور رشد شبه انسولین (IGF) در زنان بلند قد نسبت به سایر افراد است.
سبک زندگی فرد
زنانی که از رژیم غذایی کم چرب تبعیت می‌کنند و به خصوص زنانی گه گیاه‌خوار هستند کمتر از سایر زنان احتمال بارداری دوقلویی را خواهند داشت. دلیل این مسئله تغییرات هورمونی نامحسوسی است که در این گونه افراد رخ می‌دهد. شاید یکی از دلایل این باشد که افرادی که رژیم غذایی چرب‌تری دارند نسبت به افرادی که رژیم غذایی کم‌چرب دارند از توده شاخص بدنی بالاتری برخوردارند. این شاخص، شاخصی است که توسط آن میزان سلامتی و متناسب بودن وزن شخص در تناسب با قد او به دست می‌آید. البته لازم به ذکر است حتی در صورتی که فرد گیاه‌خوار باشد، مکمل‌های بارداری متعددی جهت افزودن به رژیم غذایی وی وجود دارد که می‌توان توسط آنها احتمال بارداری یک‌قلو یا دوقلو را در فرد بالا برد.
شیر دهی
در صورتی که زنی در دوران شیر دهی خود باشد و تمایل به بارداری دوقلو داشته باشد نباید در از شیر گرفتن نوزاد خود تعجیل کند. در صورتی که زنی در دوران شیردهی باردار شود احتمال داشتن فرزندان دوقلو در وی نه برابر می‌شود.
توقف استفاده از قرص‌های ضد بارداری
در صورتی که زنی برای مدت ۶ ماه از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرده باشد و سپس مصرف آنها را متوقف کند، بدن وی جهت بازگشت به چرخه طبیعی لازم است حداقل دو دوره را سپری کند. در این مدت وی تحریک هورمون بیشتری را خواهد داشت. این مسئله باعث آزاد شدن بیش از یک تخمک از تخمدان‌های وی شده و سبب می‌شود احتمال باردار شدن بیش از یکی از آنها و در نتیجه بارداری چندقلو در وی بالاتر رود.
مطلب پیشنهادی: ۸ مورد از چیزهایی که شانس داشتن دوقلو یا چند قلو را افزایش می دهد
درمان‌های ناباروری
درمان‌های ناباروری که باعث تقویت تخمک‌گذاری می‌شود می‌تواند منجر به بارداری دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر شود. به عبارتی دیگر چند قلوزایی یکی از ریسک‌های استفاده از درمان‌های ناباروری است. البته این احتمال با نظارت دقیق در طی درمان، انتقال تنها یک جنین (در درمان‌های آی وی اف) و استفاده از کمترین مقدار مؤثر دارو (هنگامی که از گنادوتروپین‌ها در درمان استفاده می‌شود) قابل کنترل است. لازم به ذکر است کلیه درمان‌های ناباروری باعث بالا رفتن احتمال بارداری چندقلو نمی‌شود اما بیشتر آنها بر این مسئله تأثیرگذار است.
داروهای ناباروری و درمان‌هایی که باعث دوقلو باردار شدن می‌شوند عبارت‌اند از:
- کلومید
- فیمرا
- گنادوتروپین‌ها (که قابل تزریق هم هستند) مانند گونال‌اف و فولیستیم
- آی یو آی هنگامی که همراه با داروهای ناباروری استفاده شود.
- درمان آی وی اف
- استفاده از مکمل فولیک اسید
افزایش احتمال دوقلوزایی با فولیک اسید
در برخی از زنان استفاده از مکمل فولیک اسید قبل از بارداری باعث بالا رفتن احتمال بارداری دوقلو می‌شود. اما برخی از تحقیقات نتایج ضد و نقیضی در این زمینه ارائه کرده است. با این وجود اسید فولیک در پیشگیری از مبتلا شدن جنین به نقایص لوله عصبی بسیار مؤثر است بنابراین مصرف فولیک اسید در زنانی که قصد بارداری دارند حتی اگر تمایلی به بارداری دوقلو نداشته باشند به شدت توصیه می‌گردد.
