همه چیز درباره “چهار ماهگی” نوزاد | تقویم هفته به هفته چهار ماهگی نوزاد

اگر کودک شما در حال سپری کردن چهار ماهگی است، پس حالا او می تواند با زل زدن در چشمان شما قند در دلتان آب کند. او دیگر می تواند براحتی اشخاص غریبه را تشخیص دهد و از رفتن به بغل آنها با گریه کردن امتناع بکند. در ادامه هر آنچه که شما باید در مورد چهار ماهگی نوزادتان بدانید را به شما خواهیم گفت.

چهار ماهگی نوزاد

چهار ماهگی- هفته اول

حدود نیمی از نوزادان در این سن به روشنی نشان می‌دهند که پدر و مادرشان را می‌شناسند.

هفته دوازدهم بارداری یعنی چند ماهگی؛ علائم و تغذیه هفته 12

احتمالاً نوزادتان هنوز به افراد غریبه لبخند می‌زند، مخصوصاً هنگامی که کسی مستقیماً در چشمان او نگاه می‌کند و یا با او حرف می‌زند، اما قطعاً شما و همسرتان و چند نفر دیگر را به آن‌ها ترجیح می‌دهد.
او ممکن است در این سن آرام شده و با شما ارتباط چشمی برقرار کند (تکمیل حس بینایی نوزاد)؛ یا در اتاق دنبال شما بگردد و یا هنگامی که شما را پیدا می‌کند، با هیجان دست‌هایش را تکان بدهد و به شما لبخند بزند. حتی بوی شما نیز برای او آرامش‌بخش است.

جالب است که قوای حسی نوزادتان دراین سن تقریباً به اندزهٔ یک بزرگسال رشد کرده است. قوهٔ بینایی او پیوسته در حال پیشرفت است. علاوه بر بینایی، می‌تواند درک بهتری از عمق داشته باشد، حرکات را از فاصلهٔ ۶۰ متری دنبال می‌کند و دنیا را با تمام رنگ‌های آن می‌بیند.

همچنین سرش را به سمت صداهای جالب مانند صدای لالایی که از ضبط صوت پخش می‌شود، بر می‌گرداند. با ارائهٔ رایحه‌های جدید به او کمک کنید تا حواس خود را کشف کند، مانند گلی که از باغچه چیده‌اید و یا یک هلوی تازه. با دادن بافت‌ها و جنس‌های مختلف به نوزاد، به کشف قوهٔ لامسه او کمک کنید.
این روز‌ها توجه نوزادتان به طور روز افزونی به دست‌هایش جلب می‌شود و هر یک از انگشتان کوچکش را بررسی می‌کند. بخشی از این شیفتگی به این دلیل است که او اکنون می‌فهمد که دست‌هایش عضوی از او هستند که دارای توانایی‌های بی‌نظیری از قبیل گرفتن، چنگ زدن و کشیدن می‌باشند. همین طور که هماهنگی دست‌ها، چشم‌ها و مهارت‌های حرکتی او بهتر می‌شود، شروع می‌کند به کوبیدن روی اشیاء و چنگ زدن به موهای شما. بنابراین وقت آن رسیده که گوشواره‌های حلقه‌ایتان را در بیاورید!

نوزاد شما همواره صداهای نامفهوم کودکانه ایجاد می‌کند، جیغ می‌کشد، می‌خندد و کشف می‌کند که تولید چنین صداهایی بهترین راه برای جلب توجه است. بنابراین وقتی می‌خواهد که همین الان نزد او باشید، جیغ می‌کشد و با خنده‌های شما، می‌خندد. حتی وقتی کسی کنار او نیست با خودش حرف می‌زند. ممکن است اول صبح او را در حال حرف زدن با خودش ببینید که راهی زیبا برای شروع یک روز خوب است.

محققان می‌گویند نگران این نباشید که در صورت توجه به گریه‌های نوزاد باعث لوس شدن او شوید. آرام کردن نوزاد در هفتهٔ سیزدهم کار بسیار عاقلانه‌ای است. وقتی نوازد گریه می‌کند با بغل کردن و توجه فوری به نیازهای او خیلی زود گریه‌هایش قطع می‌شود. بنابراین نیازی نیست از توجه خود بکاهید. نوزادی که توجهی به او نشود، بیشتر، بلند‌تر و طولانی‌تر گریه می‌کند. از آنجایی که نوزاد قادر به حرف زدن نیست، با گریه، حرکت و حالت‌های چهره، ارتباط برقرار می‌کند. همین که نیاز او را تشخیص دادید – مانند نیاز به غذا، خواب و یا آرامش – برای رفع آن تمام سعی خود را بکنید. با این کار هر دو خرسند شده و اعتماد او را نسبت به خود جلب می‌کنید. اعتماد در نظر نوزاد، یعنی اینکه کسی به طور قابل پیش بینی در دسترس او باشد. نوزاد شما وقتی از این مسأله آگاه شود، آرام می‌گیرد. نوزادی که مورد بی‌توجهی والدینش باشد، دچار استرس می‌شود که این مسأله مانع از رشد مطلوب مغز و جسم او خواهد شد. نوزادانی که احساس امنیت می‌کنند، در واقع بیشتر می‌توانند کاوش کنند و حس کنجکاوی خود را ارضا کنند. نوزاد شما به زودی مدت زمان‌های کوتاهی را بدون حضور شما و بدون ناراحتی سپری خواهد کرد.
پاسخ فوری به گریه‌های ملایم نوزاد، ممکن است باعث تقویت گریه او نیز شود. اما در این مورد فقط خودتان می‌توانید تصمیم بگیرید. بهترین شیوهٔ تربیت این است که هنگامی او را از تخت خوابش بلند کنید که ناله‌های او در حال تبدیل شدن به شیون باشند.

کهیرهای روی پوست، معمولاً به دلیل مرطوب بودن و سایش پوشک به پای نوزاد ایجاد می‌شود. ماندن طولانی مدت ادرار و مدفوع در پوشک نوزاد باعث ایجاد تحریکات پوستی، باکتری و یبوست می‌شود. گاهی اوقات ممکن است عفونت پوست (التهاب پوست یا درماتیت) ایجاد شود و در موارد کمتر، خود پوشک، بوی آن و یا دستمال‌های تمیز کنندهٔ نوزاد، ممکن است باعث التهاب پوست او شوند.

چگونه می توان از بروز کهیر جلوگیری کرد؟

مطمئن‌ترین درمان کهیر پوشک، خشک و تمیز نگه داشتن نوزاد است. پوشک نوزاد را زود به زود عوض کنید و اجازه ندهید که با پوشک خیس یا کثیف بماند. با استفاده از پماد پوشک بین پوست و فضولات که منجر به التهاب و عفونت پوست می‌شود، فاصله ایجاد کنید و ناحیهٔ اندام تناسلی او را کاملاً تمیز کنید. اما توجه داشته باشید که از تمیز کردن بیش از حد با پاک کننده‌ها اجتناب کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک و یا خشکی بیش از حد پوست شود.
حتی شاید بهتر باشد تا به جای دستمال‌های پاک کنندهٔ مخصوص نوزاد، سعی کنید با استفاده از یک بطری اسپری پر از آب گرم خالص، آن ناحیه را بدون ساییدن تمیز کنید. هنگامی که نوزاد نیاز به تمیز کردن کامل دارد، با یک دستمال یا پارچه نخی، محل را به طور کامل و با ملایمت پاک کنید. می‌توانید از یک صابون ملایم غیر معطر استفاده کنید و بعد پوست او را در معرض هوا قرار داده تا خشک شود یا سشوار را روی درجه کم قرار داده و او را خشک کنید.
دقت کنید که پوشک او را خیلی محکم نبندید. برای جریان یافتن هوا در اطراف باسن او، فاصله‌ای میان پوشک و باسن ایجاد کنید.

یک ایده دیگر: اجازه بدهید نوزادتان بدون هیچ پوششی درناحیهٔ باسن، در گهوارهٔ خود بازی کند. می‌توانید برای جلوگیری از سرایت نم به جاهای دیگر، از تشک ضد آب استفاده کنید.

چهار ماهگی- هفته دوم

اسباب‌بازی‌های خوب برای این سن می تواند شامل جغجغه و اسباب‌بازی صداداری باشد که بتواند در دستانش نگه دارد، اما آنقدر کوچک نباشند که نوزاد آن‌ها را ببلعد. یادتان باشد هر چیزی که درون رول دستمال توالت جا شود، می‌تواند برای او خطرناک باشد. اسباب بازی‌هایی را که دارای قطعات کوچک جدا شدنی هستند، به دست او ندهید. دقت کنید هر چیزی که در دستان او جا شود، می‌تواند درون دهانش نیز جا شود. بنابراین اجازه ندهید که با عروسک‌های پارچه‌ای یا عروسک‌هایی که چشم و سایر اعضای آن‌ها قابل جدا شدن است، بازی کند.
بیشتر نوزادان در این سن می‌توانند دست‌هایشان را بالا بیاورند، اما زیاد هیجان زده نشوید؛ این فقط نیمی از کارهای لازم برای شروع سینه خیز رفتن است. بعضی از نوزادانی که می‌توانند بالا تنهٔ خود را با دستانشان حرکت دهند، سینه خیز رفتن ارتشی را یاد می‌گیرند و اینجاست که می‌توانند با کمک دست‌ها، خودشان را بکشند و به اطراف بروند.

نوزادان عاشق لمس کردن هستند. در واقع رشد آن‌ها به این مسأله بستگی دارد. لمس کردن، یک بخش حیاتی رشد و شکوفایی نوزاد است. تماس‌های پوستی نه تنها به ایجاد رابطه شما و نوزادتان کمک می‌کند، بلکه هنگام ناراحتی و تند مزاجی، به او آرامش می‌بخشد.

در این سن شاید نوزادتان نیاز داشته باشد که زمان کوتاهی را بدون شما سپری کند. در حالی که در گهواره برای خودش حرف می‌زند، چند دقیقه‌ای هم به شما وقت می‌دهد که به کار‌هایتان برسید. وقتی را کنار بگذارید تا نوزادتان را از آن طرف اتاق تماشا کنید. ممکن است ببینید که می‌تواند لگد بزند و اسباب بازی متحرک بالای گهواره‌اش را تکان بدهد. این کار او، اولین علائم درک رابطه علت و معلولی است.

تاکنون نوزادتان قادر به تشخیص تفاوت عکس یک چیز و خود آن نبوده است. برای همین نسبت به لبخند خود شما و عکستان به یک اندازه علاقه نشان می‌داده است. در این هفته کم‌کم متوجه تفاوت آن‌ها می‌شود. به هنگام دیدن نوزاد دیگری، با خوشحالی و ایجاد صداهای کودکانهٔ بیشتری از او استقبال می‌کند تا دیدن عکس یک کودک در آلبوم. همچنین درک او از خودش نیز در حال تکامل است و از نگاه کردن به آینه لذت می‌برد، هر چند در این سن ممکن است نداند که تصویر روی آینه، تصویر خودش است؛ او فقط از این لذت می‌برد که آن نوزاد خوش قیافه درون آینه به سرعت جواب خنده‌های او را می‌دهد.
نوزاد در حدود هفتهٔ چهاردهم کم‌کم دنیا را به رنگ کامل خود می‌بیند. اما در این سن، رنگ‌های اصلی روشن از قبیل آبی و قرمز را به رنگ‌های دیگر ترجیح می‌دهد. تعجبی ندارد که با علاقه بیشتری به اطراف خود نگاه می‌کند – فکرش را بکنید که چقدر دنیا برای او جدید و جذاب شده است.
نوزادتان احتمالاً عاشق گوش دادن به موسیقی است و لالایی برای او بسیار آرامش‌بخش شده است. این امر در برخی از نوزادان شیوه‌ای قطعی برای متوقف نمودن گریه‌های آن‌ها است؛ پس مرتبهٔ بعد که شروع به گریه و زاری کرد، برایش موسیقی بگذارید.

بنا به دلایلی در این سن نوزاد شما هنگامی که سعی می‌کنید پوشک یا لباس او را عوض کنید، نمی‌تواند یک جا بنشیند و تکان نخورد. هر چه بیشتر ناامید شوید، برای او خنده دار‌تر خواهد بود. یادتان باشد که نوزاد شما فقط در حال یادگیری و رشد است. در این سن می‌توانید با استفاده از یک بند، روی میز تعویض پوشک او را نگه دارید و مانع از افتادنش شوید. اگر نمی‌خواهید از این بند استفاده کنید، سعی کنید نوزادتان را وسط یک تخت بزرگ یا روی زمین قرار بدهید، تا هنگامی که تکان می‌خورد خیالتان راحت باشد که به زمین نمی‌افتد و آسیب نمی‌بیند. هرگز نوزادتان را هنگام تعویض پوشک (یا هر زمان دیگری)، تنها‌‌ رها نکنید، مگر اینکه روی زمین باشد و خطری او را تهدید نکند.

چهار ماهگی- هفته سوم

در این سن نوزادتان می‌تواند با دهانش صداهای خاصی در بیاورد که فقط نوع دیگری از برقرای ارتباط می‌باشد. در این زمان نوزاد درباره دنیای پیرامونش نتیجه گیری و به هر چیزی با کنجکاوی نگاه می‌کند، حتی به بازتاب‌های خودش. تماشای کنجکاوی نوزاد، حتی نسبت به بازتاب خودش، لذت بخش است. یک آینه نشکن را جلوی او قرار بدهید، نوزاد متوجه نمی‌شود که تصویر خودش را در آیینه می‌بیند، اما مهم نیست، او عاشق این است که به بازتاب‌های خودش یا هر کس دیگری خیره شود و حتی ممکن است به این بازتاب‌ها بخندد.

با اینکه از عمر نوزادتان خیلی نمی‌گذرد، اما حافظه او فعال است. هرچند تمام اتفاقاتی که در طول روز می‌افتد یا افرادی که به دیدنش آمده‌اند را به یاد نمی‌آورد، اما حافظه‌اش به او کمک می‌کند که پرستاران اصلی و جوانب محیطی که او را در بر گرفته است، به یاد بیاورد.

مکیدن انگشت در نوزادان شیوهٔ رایجی برای آرام شدن می‌باشد. در رحم مادر نیز این رفتار دیده شده است. در ابتدا شاید فکر کنید که چه حرکت بامزه‌ای است، اما بعد از مدتی نگران می‌شوید که این کار ممکن است برایش ضرر داشته باشد. در این سن مکیدن انگشت برای نوزادتان ضرری ندارد. نوزادان کم کم که بزرگ‌تر می‌شوند، تقریباً خیلی راحت این عادت را ترک می‌کنند.

خودتان را برای فعالیت مهم او در این سن یعنی غلت خوردن آماده کنید. بسیاری از نوزادان بین ۴ تا ۶ ماهگی یاد می‌گیرند که از روی شکم به پشت غلت بخورند. از طرف دیگر غلت خوردن از پشت به شکم، معمولاً نزدیک ۶ ماهگی رخ می‌دهد، زیرا این نوع غلت خوردن نیاز به ماهیچه‌های شکمی و گردن قوی تری دارد. ممکن است نیمه شب با غلت خوردن نوزاد روی شکم که در‌‌ همان حالت مانده و نمی‌تواند برگردد، از خواب بیدار شوید. اگر شروع به نق زدن کرد، او را به پشت برگردانید و امیدوار باشید که به زودی خودش این کار را یاد بگیرد. اگر چه آگاه باشید که وقتی نوزاد روی شکمش می‌خوابد، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا SIDS افزایش می یابد، اما این مسأله عمدتاً مربوط به نوزادان کم سن و سالی است که هنوز نمی توانند گردن خود را تکان دهند، نه کوچولوی شما.
اگر هنوز نوزادتان غلت نمی‌زند، با گذاشتن چند تکیه‌گاه برایش او را به این کار تشویق کنید. روی کاناپه چند بالش پشت او بگذارید و یا درون کالسکه، او را در حالت نشسته و صاف قرار دهید تا ماهیچه‌های گردن و شکمش قوی شده و بتواند روی کنترل سرش کار کند. به علاوه این شیوه جالبی برای نوزادتان است تا در محیط اطراف غوطه‌ور شود.

برفک چیست؟

برفک یک نوع عفونت قارچی در دهان نوزاد است که عامل آن مخمرکاندیدا آلبیکنس (yeast Candida (albicansاست. اگر لکه‌های سفیدی را روی لب‌ها و گونه‌های نوزادتان می‌بینید، ویا روی زبانش که به راحتی پاک نمی‌شوند، می‌تواند نشانه برفک باشد.

برفک در محیط مرطوبِ گرم و قندی، مانند دهان نوزاد رشد می‌کند. اگر شیر خودتان را به او می‌دهید، ممکن است نوک سینه‌هایتان به برفک آلوده شود و باعث خشکی، زخم و درناک شدن هنگام شیردهی شود. در صورتی که استرس داشته و سطح مقاومتتان پایین باشد، آسیب پذیر‌تر خواهید بود.

به پزشک نوزادتان مراجعه کنید. او به احتمال زیاد یک داروی ضد قارچ برای شما و نوزاد تجویز خواهد کرد. اگر شیر خودتان را به او می‌دهید، درمان هر دوی شما ضروری است، تا این بیماری را دوباره به همدیگر انتقال ندهید.

در طول درمان، حتماً دست‌هایتان را مرتب بشویید و اسباب‌بازی‌ها و پستانک نوزاد را با آب جوش استریلیزه کنید. مالیدن پمادهای ضد قارچی که نیاز به تجویز پزشک ندارند، مانند کلوتریمازول (Clotrimazole) روی سینه‌تان و نیز قرص ایبوپروفن می‌تواند به شما کمک کند.

چهار ماهگی- هفته چهارم

اگر در فکر ماساژ دادن نوزادتان هستید، این کار را تبدیل به کاری لذت‌بخش برای هر دو نفرتان کنید. ماساژ دادن را در طول روز، در زمانی که برای هر دو ساکت و آرامش بخش است، انجام دهید. اگر این کار را در زمانی که نوزاد خسته یا ناراحت است انجام دهید، ممکن است نتیجه کاملی از آن نگیرید. ماساژ دادن را با افزودن یک موسیقی ملایم و آرامش‌بخش، تبدیل به کاری لذت‌بخش کنید. همچنین سعی کنید کمی روغن یا لوسیون کودک به پوست نوزادتان بمالید.

به نشانه‌هایی که در نوزاد می‌بینید، توجه داشته باشید تا بفهمید که چه زمانی باید دست از کار بکشید و اینکه آیا او از ماساژ خاصی بدش می‌آید یا خیر.

در این مرحله ممکن است وقتی اسباب‌بازی‌اش را از او می‌گیرید، شروع به گریه کند. او در این سن، کم کم متوجه آنچه که در اطرافش می‌گذرد می‌شود و اعتراض شفاهی تنها راه برقراری ارتباط اوست.

نوزاد در این سن می‌تواند سر و شانه‌اش را بلند کرده و با دست‌هایش از خود مواظبت کند. این کار به تقویت ماهیچه‌های او کمک کرده و دید بهتری از آنچه که در اطرافش می‌گذرد، در اختیار او قرار می‌دهد. حتی ممکن است سعی کند از پشت به جلو غلت بخورد و یا بر عکس. برای تشویق او به انجام این کار برایش دست بزنید و بخندید و به او قوت قلب بدهید، چراکه برخی از نوزادان از انجام دادن این کار می‌ترسند.

شاید متوجه شده باشید که در این سن نوزادتان به تماشای دست‌هایش مشغول می‌شود. این مهارت در حدود هفته دوازدهم و شانزدهم رخ می‌دهد. هر چند که می‌دانید نوزادتان از‌‌ همان آغاز تولد قادر به دیدن بوده، اما فقط در همین هفته‌ها متوجه دست‌هایش شده است.

هنگامی که نوزاد بین سنین ۸ تا ۲۴ هفتگی به دور تا دور خانه نگاه می‌اندازد، چشم‌هایش به شدت از چپ به راست می‌چرخند و سرش را کمتر و چشم‌هایش را بیشتر حرکت می‌دهد.

به علاوه در این سن یک اقدام حفاظتی در نوزادتان شکل می‌گیرد؛ اگر چیزی به سمت صورت او پرت شود، او قادر به جا خالی دادن نیست و تنها کاری که به لحاظ فیزیکی می‌تواند انجام دهد، این است که به سرعت چشمک بزند.

دنبال کردن یک شیء با چشم، ردیابی نامیده می‌شود. از آنجا که نوزاد هنوز نمی‌تواند به طور مستقل حرکت کند، بیشتر تجربهٔ او درباره اشیائی است که به سمت او حرکت می‌کنند یا از او دور می‌شوند. او برای شناسایی اشیاء باید بتواند با چشم آن‌ها را دنبال کند.

مطالعات نشان می‌دهند که نوزادان در ردیابی نسبتاً ناکام می‌مانند. نوزادان زیر دو ماه، اگر شیئی به آرامی حرکت کند، برای مدت زمان کوتاهی با چشمانشان آن را دنبال می‌کنند، اما در حدود ۶ تا ۱۰ هفتگی در این کار مهارت یافته و نسبتاً به سرعت آن‌ها را ردیابی می‌کند.

جالب اینکه نوزادان همانطور که حرکت شیء را دنبال می‌کنند، یاد می‌گیرند که شکل، اندازه و رنگ شیء حتی با تغییر فاصله و زاویهٔ دید ثابت می‌ماند.

از آنجا که عاشق برقراری ارتباط با نوزادتان هستید، توپی را در دامنهٔ دید او غلت بدهید و ردیابی او را تماشا کنید. اسباب بازی را با سرعت نسبتاً کمی به سمت او هل بدهید یا بکشید و ببینید که چگونه حرکت آن را ردیابی می‌کند. هر چند نوزادتان رد اشیائی را که می‌کشید یا هل می‌دهید، می‌گیرد، اما وقتی مشغول درست کردن شام هستید، او با ردیابی حرکات دست و انگشتان خود، خودش را سرگرم می‌کند.
بسیاری از نوزادان در این سن دوست دارند راست بنشینند، زیرا می‌خواهند ببینند که در اطرافشان چه می‌گذرد و در ‌‌نهایت خودش تشخیص می‌دهد که آیا آمادهٔ انجام این کار است یا خیر.
اگر نوزادتان نتواند صاف بنشیند و به جلو یا پهلو خم می‌شود، ماهیچه‌های او هنوز برای انجام این کار به اندازه کافی قوی نشده‌اند.

زمان خوردن غذاهای تکمیلی

بسیاری از آکادمی‌های بهداشت توصیه می‌کنند که بین ۴ و ۶ ماهگی دادن غذاهای جامد به نوزاد را شروع کنید. برای اولین بار و معمولاً نشاستهٔ برنج غنی شده از آهن توصیه می‌شود که می‌توانید مقدار کمی از پودر غذای نشاسته‌ای را با شیر خشک یا شیر خودتان مخلوط کنید – به شکل فرنی. هنگام خوردن غذا، نوزاد را بنشانید، با قاشق بچه مقدار کمی از فرنی را بردارید، روی لب‌های او قرار بدهید. همین که آن را مزه مزه کرد، سعی کنید مقداری از آن را در دهانش بریزید. نوزادان کم سن و سال به طور طبیعی دارای واکنش برگرداندن زبانی (Tongue Thrust) هستند، به این معنی که بیشتر مقدار غذایی را که در دهان او ریخته‌اید، به وسیلهٔ زبان بر می‌گردانند، اما به سعی خود ادامه بدهید، به زودی با آن کنار می‌آید. برخی از نوزادان به طور ذاتی خوش اشتها هستند؛ در مورد این نوزادان تنها کاری که باید انجام دهید، این است که قاشق را خوب پر کنید. برخی دیگر از نوزادان بی‌میل و کم اشتها هستند، بنابراین آرام شروع کنید و انتظار نداشته باشید که برای بار اول بیشتر از نیم قاشق چایخوری بخورند.