دریافت “تخمک اهدایی” به چه کسانی توصیه می شود؟/ نكات مهم در اهداي تخمک

اهدای تخمک

در بعضي موارد علل ناباروري به گونه اي نيست كه با تجويز دارو يا روش هاي پيشرفته درمان ناباروري بتوان آنها را رفع كرد. براي مثال در بعضي زنان به خاطر سن بالا، يائسگي زودرس و اختلالات ديگر، عليرغم سالم بودن ارگان هاي باروري به علت نداشتن تخمك از امكان باروري محروم اند.
در اين افراد تنها راه باروري دريافت تخمك اهدايي از يك داوطلب است. در محيط آزمايشگاه تخمك اهدايي توسط اسپرم هاي مرد كه همسر گيرنده تخمك است لقاح مي يابد و جنين حاصله از اين لقاح در رحم زن نابارور منتقل مي شود.
اولين كودك حاصل از اهدای تخمك در جهان در سال ۱۹۸۴ متولد شده است و اين روش هم اكنون در كشور ما پس از طي مراحل شرعي و قانوني آن سالهاست كه مورد استفاده قرار مي گيرد.

فرد اهدا کننده باید چه تست‌هایی را انجام دهد؟

»فرد اهدا کننده باید تست‌های آزمایشگاهی مربوط به بیماری‌های عفونی انتقال یافته از راه تماس جنسی مانند ایدز، هپاتیت B و C، گنوره، کلامدیا و سیفلیس را انجام دهد.
»همه اهدا کنندگان باید تست‌های ژنتیکی را انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند که حامل ژن سیستیک فیبروزیس نیستند.
»سایر تست‌های ژنتیکی با توجه به تاریخچه پزشکی فرد اهدا کننده انجام می‌شود. به عنوان مثال برای بعضی افراد آنالیز کروموزوم‌ها و یا تست‌های مربوط به بررسی سندرم x شکننده انجام می‌گیرد.
»تست‌های روانپزشکی به منظور بررسی سلامت روانی انجام می‌شوند.

فرد اهدا کننده تخمک به چه نحوی آماده می‌شود؟

برای اینکه از فرد اهدا کننده، تخمک‌های بیشتری دریافت شود، ترکیبی از هورمون‌ها تجویز می‌شود. به این ترتیب تخمدان برای تخمک‌گذاری آماده می‌گردد که به این روش، القای تخمک گذاری گفته می‌شود. ترکیبی از هورمون‌ها از قبیل آگونیست هورمون آزاد کننده گونادوتروپین (GnRH) و هورمون گنادوتروپین (HCG) باعث به پایان رساندن رشد تخمک‌ها و بالغ شدن آن‌ها می‌شود. این تجویز با دقت بالا و در زمانی مناسب، درست قبل از تخمک گذاری فرد، انجام می‌شود.

اهدای تخمک چگونه انجام می‌پذیرد؟

برای اینکه دردی احساس نشود، فرد اهدا کننده تحت بی‌حسی قرار گرفته و سوزنی که به یک پروب سونوگرافی متصل است در داخل واژن قرار می‌گیرد. پزشک از سونوگرافی استفاده می‌کند تا بتواند تخمدان‌ها و محل قرار گرفتن فولیکول‌ها را مشاهده کند. با استفاده از سوزن، یک سوراخ در هر فولیکول ایجاد شده و سپس با یک ساکشن ملایم، تخمک و مایع اطراف آن برداشته می‌شود. این فرآیند در حدود ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. 

مراقبت‌های بعد از اهدای تخمک چیست؟

بعد از این عمل ممکن است گرفتگی خفیف مانند گرفتگی‌های زمان قاعدگی ایجاد شود. ممکن است پزشک مسکن تجویز نماید. بسیاری از افراد روز بعد از عمل کاملاً خوب می‌شوند اما برخی به استراحت بیشتری احتیاج دارند. برای پیشگیری از عفونت ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود. همچنین ممکن است برای از بین بردن التهاب، استروئید تجویز شود.

خطرات اهدای تخمک چیست؟

اهدا کنندگان تخمک ممکن است به دلیل استفاده از هورمون‌ها به منظور تخمک گذاری، مقداری احساس نفخ کنند. همچنین ممکن است اضافه وزن موقتی را تجربه کنند.

شانس باروری در اهدای تخمک چقدر است؟

محققین معتقدند که شانس باروری در روش اهدای تخمک حدود ۵۰%-۴۸% است. برای خانم‌های بالای ۴۰ سال که کیفیت و کمیت تخمک آن‌ها پایین است، شانس باردار شدن از طریق تخمک اهدایی پنج برابر باردار شدن از طریق تخمک خود فرد است. 

 ملاحظات اخلاقي اهدای‌ تخمک

همواره بحث هاي فراواني در رابطه با اهدا كننده تخمك جريان داشته است كه آيا بهتر است فرد اهدا كننده يا دونور شناخته شده يا ناشناس باشد.
بسياري از دريافت كنندگان تمايل به دريافت تخمك از اهدا كنندگان ناشناس هستند چرا كه تمايل دارند حريم خصوصي خود را حفظ كنند. اما در مقابل عده اي نيز اصرار به شناختن اهدا كننده دارند. براي آنها سابقه اجتماعي، فرهنگي اهدا كننده تخمك و ويژگي هاي ژنتيكي اش اهميت زيادي دارد.
موضوع ديگر آشكار كردن يا پنهان داشتن موضوع از كودك حاصل از اين عمل است. در مواردي كه بنابر ملاحظاتي اين حقيقت كتمان مي شود همواره اين خطر وجود دارد كه حقيقت ناخواسته آشكار شود. اين موضوع به ويژه در خانواده هايي كه تفاهم و توافق وجود ندارد بيشتر اهميت مي يابد.
به هر حال مهم اين است كه استانداردهاي سلامت جسمي و رواني در مورد اهدا كنندگان رعايت شود و براي پيشگيري از مشكلات آتي رضايت نامه از اهدا كننده و گيرنده دريافت شود. 

نكات مهم در اهداي تخمک

– حداكثر سني فرد گيرنده تخمك ۴۵ سال است. البته فرد بايد كاملا از خطرات باروري در سنين بالا مطلع باشد و پس از

مشاوره هاي لازم با متخصص و روان پزشك براي اين كار اقدام كند.

– لازم است زوجي كه مي خواهند با روش اهدای تخمك تحت درمان قرار گيرند تحت مشاوره باشند و تمام جوانب اين كار اعم از مسائل روحي، رواني، ارث و قانون و ساير مسائل را درنظر بگيرند و با آگاهي كامل درمان را آغاز كنند.

– آزمايش هاي اوليه پيش از درمان بايد به طور كامل انجام شود. آزمايش اسپرموگرام مرد، معاينات عمومي فيزيكي، آزمايش هاي روتين قبل از بارداري نظير سرخجه، آزمايش هاي ايمني، تعيين گروه خون و RH، ايدز، هپاتيت، معاينات لگني، بررسي حفره رحم و سونوگرافي براي اندازه گيري حجم رحم و درصورت لزوم هيستروسكوپي و لاپاراسكوپي تعدادي از اين آزمايش ها است.

ضمنا رحم فرد گيرنده تخمك در زمان عمل بايد آمادگي داشته باشد كه لازم است اقدامات لازم از قبل انجام گيرد.

– سن اهدا ‌كننده تخمك بهتر است بين ۲۱ تا ۳۴ سال باشد و ترجيحا اين فرد قبلا بچه دار شده باشد چراكه شانس حاملگي را در فرد گيرنده تخمك بالا مي برد.

– خصوصيات فيزيكي فرد گيرنده و اهدا كننده تخمك بهتر است هماهنگ باشد. خصوصياتي نظير، رنگ پوست، رنگ چشم، رنگ مو و ساختمان بدني.

– فرد اهدا كننده تخمك (Donor) بايد از نظر ژنتيكي كاملا سالم باشد،‌ همين طور از نظر بيماري هايي نظير سيفليس، هپاتيت، ايدز نيز بايد مورد بررسي قرار گيرد.

– ارزيابي روان شناختي فرد اهدا كننده تخمك توسط يك شخص حرفه اي نيز بسيار توصيه مي شود. اين سابقه شامل بررسي سابقه خانوادگي، تحصيلي، ثبات روحي،‌انگيزه اهداء، سابقه بارداري سخت، روابط بين فردي، سابقه قضايي و قانوني، سابقه بيماري هاي روان پزشكي و اختلال شخصيتي است.