آیا از آزمایشات ضروری در دوران بارداری اطلاع دارید؟
آزمایشات بارداری مجموعه تست‌هایی هستند که از ابتدای دوران بارداری به صورت منظم انجام می‌دهید تا ضمن اطمینان از سلامت خود و جنین، از مشکلات احتمالی نیز جلوگیری کنید. از آنجایی که احتمالا با علائم مهم و مختلفی مثل، لکه بینی و سرگیجه‌های مکرر مواجه خواهید شد؛ لازم است تا با انواع آزمایش چکاپ کامل و آزمایشات بارداری آشنا باشید. به خاطر داشته باشید که برخی از این آزمایش‌ها بسیار ضروری هستند و می‌توانند جان شما و نوزادتان را در موارد حیاتی نجات دهند. برای مثال آزمایشات غربالگری مشکلات ژنتیکی احتمالی را تشخیص می‌دهند.
۱٫ آزمایشات قبل از بارداری:
اولین آزمایش در واقع قبل از لقاح(آمیزش) با غربالگری ژنتیکی والدین آغاز می‌شود تا مشخص کند آیا والدین ممکن است ناقل اختلالات ژنتیکی جدی باشند یا خیر. برخی از شایع‌ترین اختلالات قابل غربالگری شامل: فیبروز کیستیک، بیماری سلول داسی شکل، تالاسمی و بیماری تای ساکس است.
گاهی اوقات والدین می‌توانند بدون اینکه علائم خاصی از بیماری ژنتیکی داشته باشند ناقل باشند و ژن آن اختلال را به فرزندان خود منتقل کنند. به طور معمول، اگر مادر ناقل نباشد، ممکن است پدر نیازی به آزمایش نداشته باشد، اما اگر هر دو والد ناقل باشند، این احتمال وجود دارد که نوزاد تحت تأثیر ژن معیوب قرار گیرد.
از آنجا که وجود مورد مبتلا در خانواده اغلب احتمال به ارث رسیدن ژن بیماری را تعیین می‌کند، آزمایش ژنتیک برای افرادی واجب است که در فامیل درجه ۱ و ۲، یک یا چند مورد فرد بیمار ژنتیکی دارند. معمولاً در ازمایشات ژنتیکی، پیشینه خانوادگی در خصوص بیماری و ازدواج فامیلی عواملی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. بنابراین در صورت وجود موارد مشکوک به ناهنجاری ژنتیکی در خانواده، پزشک ممکن است از شما درخواست آزمایش ژنتیک قبل از بارداری کند.
آزمایش CBC
آزمایش موارد مختلفی را در خون شما بررسی می‌کند که غالب این موارد شامل: تعداد گلبول‌های سفید و قرمز خون است. بنابراین شاخص‌های مهم اندازه گیری شده در نتایج آزمایش CBC شما شامل: مقدار هموگلوبین، هماتوکریت و تعداد پلاکت‌ها هستند.
هموگلوبین یک پروتئین مهم در خون است که اکسیژن را به سلول‌های شما می‌رساند و هماتوکریت معیاری برای سنجش گلبول‌های قرمز خون در بدن است. کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که هر یک از این موارد کم باشد.
آزمایش BHCG titer چیست؟
یکی دیگر از آزمایشات ضروری در دوران بارداری آزمایش BHCG است. این تست برای تایید بارداری شما انجام می‌شود. حال مقدار نرمال سطح BHCG Titer چیست؟ اگر سطح BHCG Titer کمتر از ۵ mIU/ml باشد، نتیجه بارداری منفی خواهد بود و اگر بالاتر از ۲۵ mIU/ml باشد، یعنی شما بارداری هستید. چنانچه سطح hCG بین ۶ تا ۲۴ mIU/ml باشد، به عنوان مورد مشکوک در نظر گرفته می‌شود و احتمالاً باید مجدداً آزمایش را تکرار کنید.
۲٫ آزمایش‌های ضروری سه ماهه اول بارداری:
آزمایش Rh (یا Rhesus) به دنبال بررسی پروتئینی در سطح گلبول‌های قرمز خون است. حدود ۸۵ درصد از مردم Rh مثبت هستند، زیرا این پروتئین را بیان می‌کنند. اگر شما این پروتئین را ندارید(Rh منفی) اما همسر شما آن را داشته باشد، ممکن است مشکلاتی در زمان زایمان ایجاد شود. زیرا خون نوزاد ممکن است Rh مثبت باشد؛ یعنی ژن بیان پروتئین را از پدر به ارث گرفته باشد. نتیجه این مورد این است که سلول‌های خونی نوزاد به علت مخلوط شدن با خون مادر در هنگام زایمان، با سیستم ایمنی مادر دچار تداخل می‌شوند و سلول‌های سیستم ایمنی مادر به سلول‌های خونی نوزاد حمله می‌کند. این تداخل باعث ایجاد عوارضی در کودک می‌شود که به آن آنمی همولیتیک می‌گویند.
این وضعیت بیشتر برای بارداری‌های دوم نگران کننده است زیرا ممکن است زمینه‌ی اختلال از زایمان اول در بدن مادر وجود داشته باشد و دفعه بعد که مادر Rh منفی، یک فرزند Rh مثبت باردار را می‌شود، آنتی بادی‌های بوجود آمده از زایمان اول، به سلول‌های جنین حمله کند. با واکسیناسیون (آمپول لگام) در حدود هفته ۲۸ بارداری و مجددا ۷۲ ساعت پس از زایمان اولین فرزند، می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد.
غربالگری بیماری‌های مقاربتی (STDs) مانند HIV/AIDS، سیفلیس، تبخال و هپاتیت B و C ، سوزاک و کلامیدیا نیز باید در قبل یا در اوایل بارداری انجام شود. این غربالگری‌ها برای جلوگیری از انتقال این بیماری‌ها به جنین بسیار مهم هستند . بیماری‌های مقاربتی علاوه بر انتقال بیماری، طیف وسیعی از عوارض را برای نوزاد و مادر ایجاد می‌کنند، مانند: زایمان زودرس، عفونت‌های چشمی (ناشی از سوزاک و کلامیدیا) یا پیامدهای بسیار شدیدتر مانند سقط جنین یا مرده زایی (ناشی از سفلیس).
تجویز دارو می‌تواند از انتقال برخی از بیماری‌ها به جنین جلوگیری کند. برای مثال با تجویز به موقع دارو میزان انتقال ویروس HIV را از مادر به جنین از میزان ۲۵ درصد به ۷ درصد کاهش پیدا می‌کند. در مورد هپاتیت B ، اگر در اوایل بارداری دچار این بیماری شوید و درمان انجام شود، کمتر از ۱۰ درصد احتمال انتقال این بیماری به نوزاد وجود دارد. اگر در اواخر بارداری دچار این بیماری شوید و درمان صورت گیرد، میزان انتقال آن تقریباً تا ۹۰ است. کلامیدیا، سفلیس و سوزاک را می‌توان با آنتی بیوتیک های درمان کرد و احتمال انتقال را به میزان زیادی کاهش داد.
۳٫ آزمایش‌های هفته ۸ بارداری
یکی از آزمایشات ضروری در دوران بارداری، آزمایش مربوط به ویروس سرخجه است. ایمنی در برابر ویروس سرخجه در دوران بارداری بسیار مهم است؛ زیرا جنین مبتلا به سرخک ممکن است با نقایص مادرزادی متعددی مانند: ناهنجاری‌های بینایی و شنوایی و همچنین نقایص مادرزادی در ساختار قلب متولد شود. این آزمایش قبل از بارداری یا پس از ۸ هفته از شروع بارداری، انجام می‌شود. توصیه می‌شود قبل از بارداری واکسینه شوید، در غیر این صورت واکسیناسیون سرخجه پس از تولد نوزاد انجام می‌شود.
۴- آزمایشات هفته ۱۰- ۱۲بارداری:
برای زنان بالای ۳۵ سال، آزمایش CVS برای بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی توصیه می‌شود. این آزمایش از طریق گرفتن نمونه مایع کوریونی از طریق سونوگرافی و استفاده از سوزن مخصوص انجام می‌شود. این تست امکان بررسی کروموزومی را ۸ هفته قبل از تست آمنیوسنتز می‌دهد.
۵٫ بررسی‌های لازم در هفته ۱۲ بارداری:
علاوه بر بررسی نقایص احتمالی جنین در حال رشد، آزمایش سونوگرافی در هفته ۱۲ بارداری برای اطمینان از سن بارداری مفید است. این مورد به برنامه ریزی مراقبت‌های لازم حین بارداری و پیش بینی تاریخ دقیق زایمان کمک می‌کند. همچنین در تعیین موقعیت جنین برای اطمینان از قرار گرفتن مناسب آن در رحم و نه در لوله‌های فالوپ کمک می‌کند و از ادامه یافتن وضعیت خطرناکی به نام حاملگی خارج رحمی جلوگیری می‌کند.
۶٫ آزمایش‌های هفته۱۶ بارداری:
تست آمنیوسنتز در هفته ۱۶-۲۰ بارداری انجام می‌شود تا امکان وجود ناهنجاری‌های کروموزومی تشخیص داده شود. این آزمایش اغلب برای زنان بالای ۳۵ سال جز آزمایشات ضروری در دوران بارداری تلقی می‌شود؛ زیرا احتمال وجود ناهنجاری کروموزومی در آن سن بسیار افزایش می‌یابد. تست آمینوسنتز از طریق تزریق سوزنی مخصوص به همراه بررسی همزمان محل داخل شدن سوزن با سونوگرافی، جهت استخراج مایع آمنیوتیک انجام می‌شود. آمینوسنتز برای بررسی دقیق نقص‌های ژنتیکی توصیه می‌شود به ویژه اگر مشکلاتی مانند، نقایص لوله عصبی که به دلیل رشد غیر طبیعی مغز، نخاع یا پوشش ایجاد می‌شود، در بررسی‌های قبلی(مانند تصاویر سونوگرافی) تشخیص داده شود.
۷٫ آزمایشات هفته ۲۰ بارداری
پروتئین آلفافتوپروتئین (AFP) در مایع آمنیوتیک خون جنین و مادر یافت می‌شود. میزان غیر طبیعی این پروتئین احتمال وجود نقایص لوله عصبی را درجنین نشان می‌دهد. در صورتی که میزان آن به طور غیر طبیعی بالا باشد، نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق‌تر با سونوگرافی از ستون فقرات جنین است. بررسی این عامل معمولاً به صورت غربالگری سه گانه انجام می‌شود.
۸٫ آزمایشات هفته ۲۸ بارداری
آزمایش قند برای دیابت بارداری در حدود هفته ۲۸ بارداری انجام می‌شود. دیابت بارداری یک وضعیت موقتی است که ۲-۵ درصد از کل زنان باردار را درگیر می‌کند. در این بیماری انسولین نمی‌تواند به میزان کافی گلوکز را در خون تجزیه کند. اگر تست قند خون (GCT) مثبت شود و پزشک آزمایش تحمل گلوکز (GTT) را توصیه کند، تقریباً ۳۰ درصد احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شده باشید. در صورت ابتلا به دیابت بارداری، پزشک به شما داروهای مخصوص، رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزش ویژه‌ای را می‌دهد. دیابت بارداری معمولاً پس از تولد نوزاد برطرف می‌شود.
علاوه بر این چندین مشکل دیگر مانند: وجود پروتئین در ادرار، (نشان دهنده عفونت کلیه)، وجود باکتری(مربوط به عفونت مجاری ادراری) و کتون‌ها (نشان دهنده کم آبی بدن) نیز با آزمایش نمونه ادرار مشخص می‌شوند.
۹٫ آزمایشات هفته ۳۶ بارداری
تست استرپتوکوک گروه B در هفته ۳۶ انجام می‌شود تا مشخص شود آیا مادر ناقل استرپتوکوک B است یا خیر، بنابراین ممکن است برای مادر آنتی بیوتیک تجویز شوند تا خطر ابتلا به استرپتوکوک در نوزاد در هنگام تولد به حداقل برسد. این آزمایش جز آزمایشات ضروری در دوران بارداری است. حدود ۲۵ درصد از مادران به ظاهر سالم در تست Strep B نتیجه مثبتی داشته‌اند. در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش، از هر ۲۰۰ نوزاد یک مورد احتمال دارد که در حین تولد به این بیماری مبتلا شود.
در صورت ابتلا به استرپتوکوک B به طور بالقوه ممکن است نوزاد به بیماری‌هایی مانند: سپسیس، ذات الریه و مننژیت مبتلا شود. پزشکان با تجویز داخل وریدی آنتی بیوتیک‌ها در هنگام زایمان خطر ابتلا را به ۴۰۰۰ نفر کاهش می‌دهد. این تزریق به ویژه برای زنانی توصیه می‌شود که کیسه آب آنها زودتر از ۱۸ ساعت قبل از زمان تعیین شده برای زایمان پاره می‌شود و در هنگام زایمان تب دارند.
۱۰٫ آزمایش‌های مربوط به فشار خون در ماه آخر
پزشک شما ممکن است فشار خون‌تان را برای جلوگیری از شرایطی به اسم پره اکلامپسی که با افزایش فشار خون مشخص می‌شود، کنترل کند. برای بررسی این وضعیت آزمایش خون و ادرار انجام می‌شود، چنانچه تعداد پلاکت‌ها در خون شما کم باشد و در ادرارتان پروتئین وجود داشته باشد، نتیجه بررسی مثبت نشان داده می‌شود.
پره اکلامپسی ۷ درصد از کل زنان باردار (به ویژه مادرانی که برای اولین بار باردار شده‌اند یا کسانی که بیش از سه فرزند دارند) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش فشار خون معمولاً در اواخر بارداری اتفاق می‌افتد و می‌تواند خطرات جدی را مانند عدم جریان خون در جفت داشته باشد. با این حال، فشار خون بالا به تنهایی نقص پره اکلامپسی را تأیید نمی‌کند و باید با ” وجود پروتئین در ادرار” نیز تأیید شود.
در حین زایمان، ضربان قلب نوزاد شما باید کنترل شود؛ زیرا به دلیل انقباضات زیاد ممکن است رسیدن اکسیژن به جنین محدود شود و در نتیجه ضربان قلب نوزاد در هنگام تولد تغییر کند. هرگونه تغییر خارج از محدوده طبیعی (تقریباً ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه) به این معنی است که نوزاد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و نیاز به اقدامات پزشکی جدی دارد.
آزمایشات بارداری در منزل
در مقاله آزمایشات ضروری در دوران بارداری، مجموعه آزمایشات بارداری لازم این دوران معرفی شد. تجویز تست‌های مختلف در دوران بارداری ممکن است کمی گیج کننده باشد، اما انجام آنها به منظور آگاهی از سلامت نوزاد و همچنین نظارت بر سلامتی مادر ضروری است. اگر انجام این آزمایش‌ها و رفت آمد به مراکز بهداشتی در شرایط کرونا برای‌تان خطرساز است، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید. برای استفاده از خدمات این مجموعه می‌توانید به وبسایت هومکا به آدرس www.homeca.ir مراجعه نمایید و یا با شماره ۰۲۱۹۱۰۲۵۵۹۵ تماس بگیرید.
