در سال‌های اخیر، توجه بیش از اندازه به نقش مادر در شکل‌گیری جنین، غفلت از نقش پررنگ پدر را به دنبال داشته است. طی بررسی‌های گوناگون ثابت شده است که بسیاری از عوامل مانند سن بالای پدر، تغذیه نامناسب، شغل، اضطراب، افسردگی و بیماری‌های پدر می‌توانند عوارض کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت روی جنین داشته باشند تا جایی که برخی از این عوارض از تولد تا سنین پیری دامن‌گیر فرزند خواهد بود. چه خوب است که در آستانه روز پدر، درباره شرایط پدر شدن بیشتر بدانیم.
تغذیه اثری مستقیم بر قدرت اسپرم دارد. مصرف کافی و متعادل غذاهای غنی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های دیگر به پیشگیری از نقایص اسپرم کمک می‌کند و تحرک اسپرم را افزایش می‌دهد.
این در حالی است که عادات غذایی ناسالم، مصرف مشروبات الکلی، سیگار، مواد مخدر، کمبود روی، اسیدفولیک، ویتامین D، کلسیم به کاهش کمیت و کیفیت اسپرم، مایع منی و اختلالات ترشح تستوسترون منجر می‌شود. مشخص شده است که پدرانی که یک ماه پیش از باردارشدن همسرشان مشروب زیادی مصرف می‌کنند، صاحب فرزندانی با وزن کمتر می‌شوند و این کاهش وزن بر سلامت بچه و وضعیت زندگی آینده وی تاثیر زیادی خواهد داشت، چرا که الکل سبب کاهش سطح تستوسترون و افزایش اسپرم‌های غیرطبیعی می‌شود.
کمبود کوتاه‌مدت روی می‌تواند سطح تستوسترون و حجم منی را کاهش دهد. کمبود اسید فولیک در مرد سبب کاهش تعداد اسپرم می‌شود.
دکتر کیمیاگر، متخصص تغذیه، در همین راستا توصیه می‌کند: «پدرانی که کمبود تغذیه‌ای دارند، روزانه مولتی‌ویتامین حاوی روی و سلنیوم به مدت حداقل سه ماه پیش از لقاح مصرف کنند، چرا که این مواد معدنی به تکامل و رشد سالم اسپرم کمک می‌کنند.»
● تاثیر شغل پدر بر جنسیت جنین
شغل پدر بر سلامت جنین تاثیرگذار است. دکتر اعظم‌السادات هاشمی می‌گوید: «در مطالعه‌ای که روی ۷۸ کودک دچار سرطان خون بستری در بیمارستان شهید صدوقی یزد و ۷۸ کودک سالم انجام شد، مشخص شده است که در گروه بیماران، شغل پدران به ترتیب کشاورز، نقاش یا به گونه‌ای در تماس با هیدروکربن‌ها بود، در حالی که در کودکان سالم، بیشتر پدران به ترتیب کارگر و کارمند بوده‌اند.
این مطالعه بر نقش بالقوه سموم کشاورزی، حشره‌کش‌ها و هیدروکربن‌ها در ایجاد سرطان تاکید می‌کند.
همچنین طی بررسی‌های گوناگون مشخص شده که کیفیت پایین اسپرم موجب تولد فرزند دختر می‌شود، به ویژه کارگران مزارع و مردانی که در شغل‌هایی مانند مکانیکی مشغول هستند، احتمالا به دلیل مواجه بودن این افراد با سموم و مواد شیمیایی از بین برنده اسپرم در شرایط محل کار کمتر صاحب فرزند پسر می‌شوند، بنابراین توصیه می‌شود که استفاده از پوشش‌های محافظتی (دستکش، لباس کار) جدی گرفته شود.
علاوه بر موارد ذکر شده، تشعشات ناشی از نشت مواد پرتوزا با تاثیرگذاری روی کیفیت اسپرم و تخمک منجر به نازایی مردان می‌شوند و حتی انجام رادیوتراپی و اشعه درمانی در بیماران مبتلا به سرطان از طریق کاهش تقسیم سلول‌های زایای اسپرم در مردان و اثر بر هیپوفیز و مراکز مغزی باروری در هر دو جنس به نارسایی‌های باروری در هر دو جنس منجر می‌شود.»
● سلامت فرزند در گرو آرامش پدر
حالات و روحیات پدر و مادر، افزایش سن والدین و… به اختلالات کروموزومی منجر می‌شوند اما اینکه آیا این عوامل روی ساختار ژنتیکی تخمک و اسپرم تاثیرگذار هستند، پاسخ قطعی در این زمینه وجود ندارد.
دکتر ابوالقاسم مهری‌نژاد، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا ضمن اشاره به این نکته اظهار می‌کند: «طبق برخی تحقیقات، افسردگی‌های شدید و مزمن پدر در کاهش فعالیت اسپرم تاثیراتی داشته است. برخی بیماری‌های روانی که وابسته به جنس هستند، می‌توانند از طریق پدر و مادر به جنین منتقل شوند. این وابسته به جنس بودن بیماری‌های روانی، موجب شده که در کودکان پسر، بیماری‌های روانی شایع‌تر باشد و همچنین اختلالات رفتاری مانند دروغ‌گویی، کتک‌کاری، شب ادراری.»
وی در ادامه با توجه به اهمیت نقش پدر در شکل‌گیری شخصیت کودک افزود: «پدر به دو صورت با واسطه و بدون واسطه می‌تواند در دوران کودکی تاثیرگذار باشد. فقر، امکانات رفاهی، میزان علاقه والدین به یکدیگر، راه‌های غیرمستقیم تاثیرگذاری پدر روی رفتارهای کودک است. در کنار این موضوع، تعاملات زیاد پدر و مادر موجب می‌شود که فرزند از رفتار پدر الگوبرداری کند. اضطراب، افسردگی، شادی، نظم، خشم، قدرت تصمیم‌گیری و… مواردی هستند که در صورت تعامل زیاد پدر و فرزند، می‌تواند عامل تاثیرگذاری مستقیم بر فرزند باشد.»
دکتر ابهری، متخصص علوم رفتاری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز بر این باور است که: «ناهنجاری‌های رفتاری، ناراحتی‌های روحی روانی پدر در صورتی که دارای دوام و ریشه باشند، به فرزندان منتقل می‌شوند، چرا که درمان بیماری‌هایی مانند اضطراب و استرس مستلزم مصرف دارو است و بسیاری از این مواد شیمیایی آثار غیرقابل انکاری بر فرزندان نسل بعد دارد.»
بنا بر گفته‌های دکتر ابهری، بیماری‌هایی مانند اضطراب، وسواس، پارانوئید و اسکیزوفرنی پدر آثار کوتاه‌مدت یا بلندمدتی روی جنین خواهند گذاشت.
● مخاطرات باروری در سنین بالا
باروری در سن بالا نه تنها برای خانم‌ها بلکه برای آقایان نیز دردسرساز است. با افزایش سن، تغییراتی در روند اسپرم‌سازی ایجاد می‌شود، به طوری که پس از ۳۰ سالگی سالانه حدود یک درصد از میزان تستوسترون مرد کم می‌شود و پس از ۴۰ سالگی قدرت باروری آنها تا ۷۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. شکاف کام، لب شکری، سندرم داون و آکندروپلازی از جمله عوارض جنینی هستند که در صورت سن بالای پدر رخ خواهند داد.
۱) در یک تحقیق، افزایش مصرف قهوه از علل نارسایی باروری مردان ذکر شده اما در تحقیقی دیگر مصرف قهوه از علل تقویت قدرت باروری آقایان است، با توجه به این شرایط هم‌اکنون مصرف حداکثر یک تا دو فنجان قهوه در روز به آقایان پیشنهاد می‌شود.
۲) مثلا گرمای بیش از اندازه در شغل‌هایی مانند نانوایی، سونا، جکوزی از علل آسیب‌رسان به اسپرم ذکر می‌شوند.
۳) طبق برخی بررسی‌ها تلفن‌های همراه، کامپیوتر نوت‌بوک، به دلیل ایجاد میدان الکترومغناطیسی باعث آسیب رساندن به اسپرم می‌شود.
منبع خبر : روزنامه سلامت
