عوارض اکوی قلب جنین/ اکوی قلب چگونه انجام میشود؟!

اکو قلب جنین یا اکوکاردیوگرافی برای جنین و مادر عوارضی ندارد…

آیا  اکو قلب جنین خطر و عوارضی هم دارد؟! اکوی قلب چگونه انجام می شود؟

اکو قلب جنین به هیچ وجه تهاجمی نیست و عارضه و خطری برای مادر و جنین ندارد.

اکوکاردیوگرام یا اکو قلب جنین جنینی اساسا یک سونوگرافی ای است که به قلب جنین توجه می کند. یک متخصص بیماریهای مادری – جنینی، متخصص قلب کودکان، یا یک رادیولوژیست معمولا این روش را انجام می دهد. 

در صورتی که سابقه ی دیابت با سابقه خانوادگی از بیماریهای قلبی مادرزادی داشته باشید، یا در صورتی که سونوگرافی هر گونه علایمی را از ناهنجاری قلبی نشان دهد، ممکن است یک اکوی جنینی لازم شود.

گاهی اوقات پزشک شما در صورتی که هرگونه مشکل ساختاری ای را در سونوگرافی مشاهده کند، به انجام یک اکو از جنین توصیه می کند، زیرا ناهنجاریهای قلبی اغلب با سایر نقایص مادرزادی مرتبط است.

اکوی قلب جنین چگونه انجام میشود؟

اکوکاردیوگرام با استفاده از انواع مختلف روش‌های اکوکاردیوگرافی، پزشک اندازه، شکل و انقباض عضله قلب را مشاهده می‌کند، همچنین نحوه عملکرد دریچه‌های قلب و جریان‌خون در قلب و سرخرگ‌ها را می‌بیند. در طول اکوکاردیوگرافی دو بعدی ساختار و عملکرد قلب مشاهده می‌شوند و اکوکاردیوگرافی داپلر برای ارزیابی جریان خون در درون قلب و شناسایی الگوهای غیرطبیعی جریان خون به‌کار می‌رود. 

 اکوکاردیوگرافی جنین یک روش تشخیصی برای جنین می باشد که عمدتا برای بررسی بیماریهای مادرزادی قلب و نامنظمی های قلب جنین استفاده می شود. با سونوگرافی از این نظر متفاوت می باشد که اولا اکو برای بررسی قلب اختصاصی می باشد و ثانیا توسط پزشک متخصص قلب اطفال انجام می شود.

اکوکاردیوگرافی معمول اغلب از هفته ۱۷ بارداری به بعد انجام می شود و برای جنین و مادر خطر و عارضه ای ندارد.

انجام ان برای تمام جنین ها لازم نبوده و فقط در مواردی انجام می شود ، که به انها اشاره خواهد شد.

بطور کلی شیوع بیماریهای مادرزادی قلب در جمعیت عمومی ۵ تا ۸ مورد در هر ۱۰۰۰ تولد زنده می باشد .در صورتیکه جنین عامل زمینه ای خطرساز داشته باشد میزان شیوع این بیماریها نیز افزایش پیدا خواهد کرد، بنابراین در مواردی که عامل زمینه ای خطر ساز وجود دارد انجام اکوکاردیوگرافی جنین نیز لازم خواهد بود. عوامل خطر ساز بطور کلی یا مربوط به خود جنین می باشد و یا مربوط به مادر می باشد.

عوامل خطر ساز جنینی شامل: 
بیماریهای کروموزومی جنین، ناهنجاریهای غیر قلبی جنین در سونوگرافی، نامنظمی های قلبی جنین، جفت منوکریونیک، افزایش ضخامت NT در سونوگرافی، شک به ناهنجاری قلبی در سونوگرافی معمولی

عوامل خطر ساز مادری شامل :
سابقه فامیلی بیماریهای مادرزادی قلب، بیماریهای متابولیک مادر مثل دیابت، مصرف بعضی داروهای خاص توسط مادر، عفونت های مادر در اوایل بارداری مثل سرخجه، حاملگی بدنبال درمان نازایی، چاقی شدید مادر.

بیماری لوپوس یک اختلال خودایمنی است که در آن دو نوع آنتی بادی اتو ایمیون تولید شده که توانایی عبور از جفت را دارند. در صورتی که این آنتی بادی ها به جنین برسند می توانند روی ضربان قلب جنین اثر گذاشته و منجر به مرگ داخل رحمی جنین شوند.

در صورت تشخیص به موقع اثر آنتی بادی بر جنین می توان با دادن دارو بی نظمی قلبی را بر طرف نمود. احتمال انتقال آنتی بادی های لوپوس یه جنین در هفته های ۱۸ الی ۲۴ بارداری بیش از هر زمان دیگر است از این رو توصیه می شود در این بازه زمانی هر ۲ هفته یک بار اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام شود.

با توجه به اینکه تعداد زیادی از جنین های مبتلا به بیماری مادرزادی قلب اصلا عامل زمینه ای خطرسازی از قبل ندارند، بعضی از مولفین توصیه می کنند که تمام خانم های بارداراز نظر بیماری مادرزادی قلب غربالگری انجام دهند.

اکوکاردیوگرافی جنین چه کمکی می کند؟
۱- والدینی که به دلایل مختلف از سالم نبودن قلب جنین مادرباردار بسیار نگران و آشفته می باشند، با انجام اکو (که هیچ ضرری برای جنیین و مادر ندارد ) در صورت نرمال بودن آسوده خاطر میشوند.

۲- با توجه به اینکه اکثر بیماریهای مادرزادی قلب قابل درمان می باشند، در صورت ابتلای جنین به بیماری مادرزادی قلب برنامه ریزی لازم برای انجام زایمان دربیمارستانی که امکانات لازم برای مراقبت و جراحی چنین نوزادانی دارند، بعمل می آید.

۳- بعضی از نامنظمی های قلب جنین (آریتمی ها ) پس از تشخیص از طریق اکو با درمان داروی مادر باردار قابل درمان می باشند.
۴- با توجه به اینکه در موارد معدودی بعضی از بیماریهای پیچیده مادرزادی قلب که از نظر درمان مشکل بوده و برای خانواده ها بسیار هزینه بر می باشد ،با تشخیص اکوکاردیوگرافی و از طریق مراجع قانونی نسبت به ختم حاملگی اقدام کرد.

گروه های پر خطر (که کاندید انجام اکوی جنین می باشند):

انجام اکوی قلب جنین برای گروه های زیر توصیه می شود :

۱- سابقه فامیلی ابتلا به نارسایی های مادرزادی قلبی دارند توصیه می شود.

۲- در خانواده هایی که مادر یا پدر و یا فرزندان سابقه ابتلا به نارسایی های مادرزادی غیر قلبی را داشته اند استفاده از اکوی جنینی توصیه می شود.

۳- همچنین مادرانی که مبتلا به یک سری بیماری های متابولیکی از جمله دیابت، فنیل کتونوری و یا لوپوس هستند احتمال ابتلای جنین آنها به نارسایی های قلبی در مقایسه با سایرین بیشتر است.

۴- علاوه بر این مادرانی که سقط های مکرر داشته اند

۵- سابقه نازایی و استفاده از روشهای کمک باروری داشته اند.

۶- مادرانی که سابقه مصرف دارو بخصوص سابقه مصرف داروهای اعصاب را دارند احتمال حاملگی های همراه با نارسایی های قلبی در آنها بیشتر است.

۷- وجود سابقه بیماری های عفونی دوران حاملگی مثل سرخجه، سیتومگالوویروس، آنتروویروس ها و پاروویروس ها.

۸- مصرف داروهای تراتوژن در زمان حاملگی مثل الکل، آمفتامین، ضد تشنج ها، لیتیوم ویتامین A (رتینوئیک اسید)، وارفارین.

۹- وجود یک یافته غیر طبیعی در سونوگرافی معمولی مثل شک به بیماری های قلبی یا خارج قلبی، اختلالات ریتم قلب جنین، هیدروپس فتالیس، ادم پشت گردن جنین، اختلالات مایع آمنیوتیک، کاهش رشد جنین.

۱۰- تشخیص بیماری های کروموزومی در دوران جنینی.

۱۱- دوقلویی.

۱۲- وجود سطح غیر طبیعی از مارکرهای بیوشیمیایی در خون مادر مثل AFP و HCG

 در نهایت لازم به یادآوری است که هیچ کدام از روش های تشخیص قبل از تولد نمی توانند به صورت صد در صد سلامت جنین را تضمین کنند. شرایط قرار گرفتن جنین، BMI بالای مادر و چربی شکمی عواملی هستند که می توانند با وجود مهارت پزشک دقت نتایج اکوکاردیوگرافی قلب جنین را کاهش دهند.

با توجه به محدودیت سقط قانونی در ایران توصیه می شود قبل از هفته ۱۹ انجام شود تا در صورت وجود نقایص عمده قلبی بتوان از سقط قانونی جنین استفاده کرد.