“خوردن ماست پروبیوتیک در بارداری” چه فوایدی برای مادر و جنین دارد؟!

خانم‌های بارداری که محصولات غذایی حاوی پروبیوتیک مصرف می‌کنند به میزان ۳۰ درصد کم‌تر از دیگر خانم‌ها، فرزندان آلرژیک به دنیا می‌آورند. در واقع کودکان این مادرها کمتر در معرض آسم، التهاب و اگزما قرار می‌گیرند…

دکتر مهران ولایی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار داشت: محصولات پروبیوتیک دارای باکتری های مفیدی برای سلامت بدن هستند و توازن باکتری های بدن ازجمله بیش از ۵۰۰ نوع باکتری مفید دستگاه گوارش را حفظ می کند.

وی افزود: همچنین برخی تحقیقات انجام شده روی نوزادان نشان می دهد نوزادانی که مادران آنها حین بارداری از مواد غذایی پروبیوتیک استفاده کرده اند، هنگام تولد میزان آسم، آلرژی و اگزماهای پوستی آنها کمتر بوده است.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص نحوه مصرف مواد پروبیوتیک نیز توضیح داد: از آنجا که باکتری های این مواد بین هفت تا ۱۰ روز زنده می مانند، باید طی این مدت این مواد مصرف شوند. همچنین به دلیل اینکه باکتری های موجود در آنها با حرارت از بین می روند، باید در یخچال نگهداری شوند.
ولایی یادآور شد: توصیه نمی کنیم که مادران باردار حتما از این مواد استفاده کنند، اما مصرف آن برای زنان باردار و سایر افراد ضرری ندارد و جایی برای نگرانی نیست؛ چراکه تاکنون گزارش منفی در این مورد نداشته ایم.

کارکرد پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری
از آنجا که در دوران بارداری، توازن باکتری‌های واژن خانم‌ها بر هم خورده و احتمال وقوع عفونت‌های واژنی بیشتر می‌شود، پروبیوتیک‌ها می‌توانند برای سلامت اندام تناسلی مفید باشند. محیط واژن نیز مثل مجاری روده‌ای، از توازن خوبی برخوردار است به این معنی که معمولاً باکتری‌ها محیط واژن را به شدت اسیدی می‌کنند تا شرایط برای زندگی موجودات ذره‌بینی آسیب‌رسان غیرممکن شود. اما گاهی توازن این سیستم بهوسیله عواملی چون مصرف آنتی بیوتیک‌ها، نابودکننده‌های اسپرم و افزایش هورمون‌های دوران بارداری برهم می‌خورد.

پروبیوتیک‌ها‌ که فلوراها (میکروب‌های مفید بدنی) کوچک را متوازن می‌کنند، می‌توانند برای درمان برخی از مشکلات اندام تناسلی و مجاری ادرار مثل عفونت واژنی، عفونت قارچی و عفونت مجاری ادرار مفید باشند؛ چرا که پروبیوتیک‌ها کاملا طبیعی هستند و از باکتری‌هایی که از قبل نیز درون بدن شما وجود داشته‌اند ساخته شده‌اند، بنابراین استفاده از آن‌ها در دوران بارداری ایمن است.

فواید پروبیوتیک‌ها برای جنین
پروبیوتیک‌ها حتی برای جنین نیز مفید هستند و به بهبود سیستم ایمنی نوزاد در هنگام تولد کمک می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند، مادرانی که طی بارداری مصرف پروبیوتیک ها را افزایش داده‌اند، فرزندانشان ۵۰ در‌صد کمتر با خطر آلرژی‌ها به ویژه اگزما، آسم و حساسیت‌های پوستی روبرو بوده‌اند.

مکمل‌های پروبیوتیک باعث کاهش نشانه‌های حساسیت پوستی در کودکان شده و اغلب آنها را به کلی از بین می‌برد. مادرانی که شیردهی پستانی کرده و از پروبیوتیک ها استفاده می‌کنند، به شکلی مداوم پروبیوتیک‌های مفید را از طریق شیر خود به فرزندشان منتقل می‌کنند.

موارد رایج استفاده از پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری
متاسفانه بروز یبوست در دوران بارداری به دلایلی چون کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و استفاده از داروهای مختلف مانند قرص‌های تامین آهن تبدیل به یک مشکل گوارشی بسیار شایع شده است. مصرف پروبیوتیک‌ها موجب بهبود حرکات روده و کمک به درمان یبوست می‌شود. علاوه بر این پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری، خصوصیات ایمنی بسیار مهمی‌ دارند. تعادل میکروبیوم‌های واژن، بر سلامت دوران بارداری تاثیرات ویژه‌ای دارند. پروبیوتیک‌های لاکتوباسیل، با تولید عوامل ضد باکتریایی و ضد قارچ از محیط واژن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها محافظت می‌کنند.

نتایج چند پژوهش که در این خصوص انجام شده است نشان می‌دهد خانم‌های بارداری که محصولات غذایی حاوی پروبیوتیک مصرف می‌کنند به میزان ۳۰ درصد کم‌تر از دیگر خانم‌ها، فرزندان آلرژیک به دنیا می‌آورند. در واقع کودکان این مادرها کمتر در معرض آسم، التهاب و اگزما قرار می‌گیرند.

ماست پروبیوتیک در بارداری چه فوایدی دارد؟
متخصصین تغذیه معتقدند که مصرف اینگونه مواد لبنی پروبیوتیک برای خانم‌های باردار و شیرده مفید است و در سلامت جنین یا نوزاد آن‌ها نقش بسیار مهمی‌ ایفا می‌کند. در حقیقت، مصرف لبنیات پروبیوتیک در دوران بارداری و شیردهی در خانم ها سبب انتقال مواد مفید موجود در این لبنیات (از طریق جفت) به جنین و (در دوران شیردهی از راه شیر مادر) به نوزاد می‌شود که این ترکیبات پروبیوتیک به عنوان یک عامل محافظ، بدن جنین و نوزاد را در برابر اگزمای پوستی یا حساسیت پوستی محافظت می‌نماید. مصرف ماست پروبیوتیک از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری می‌کند و با از بین بردن باکتری‌های بیماری‌زا موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. ماست‌پروبیوتیک ماست غنی شده‌ای است که ارزش تغذیه‌ای آن بیش از ماست معمولی است و اسیدهای آمینه و چرب بدن را تأمین می‌کند. این ماست از نظر انواع ویتامین‌ها نظیر ویتامین A و C و ریبوفلاوین،‌ تیامین،‌ بیوتین و انسولین بسیار غنی‌تر از ماست معمولی است و مصرف آن در دوران بارداری توصیه می‌شود. 

** افزایش وزن مادران باردار تا ۱۵ کیلو طبیعی است
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: گاهی مادران باردار به دلیل نگرانی از تغییر شکل ظاهری خود، به رعایت رژیم های غذایی حین بارداری روی می آورند که این مساله می تواند به جنین آسیب جدی برساند.
ولایی افزود: مادری که باردار است فقط سلامتی خودشان حائز اهمیت نیست، بلکه جنینی دارد که سلامت و میزان رشد او بسیار مهم است، همانطور که مادر نیاز به غذا دارد جنین نیز نیاز دارد، بنابراین به منابع غذایی بیشتری نیاز است؛ اگر به طور متوسط مصرف غذایی یک مادر باردار روزانه حدود ۳۰۰ کالری بیشتر شود و بین هفت تا ۱۵ کیلو وزن مادر در طول زمان بارداری افزایش یابد، طبیعی است و اگر کمتر یا بیشتر از این باشد، غیرطبیعی است. 

وی با بیان اینکه در ماه های اول بارداری وزن گیری مادر کمتر و در سه ماهه آخر بارداری وزن مادران بیشتر می شود و این افزایش وزن باید تدریجی باشد، تاکید کرد: اگر مادری وزن گیری کمی داشته باشد و یا اصلا تغییر وزن نداشته باشد، نیازهای جنین برآورده نمی شود و برای سلامت جنین خطرناک است. 

ولایی اظهار داشت: همواره به مادران باردار توصیه می شود که وزنشان بیش از حد مجاز بالا نرود و این مساله بسیار مهمی است که باید رعایت شود؛ چراکه افزایش بیش از حد وزن و در واقع چاقی سبب بروز مشکلات دیگری مانند دیابت بارداری می شود که می تواند به سلامت مادر و جنین آسیب وارد کند. 

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: امروزه در جامعه ما مساله جدیدی مشاهده می شود مبنی بر اینکه زنانی که ازدواج می کنند، تمایلی به فرزندآوری ندارند یا اینکه در سنین بالا اقدام به فرزندآوری می کنند و این مساله در حال تبدیل شدن به یک رویه در کشور ما شده است؛ این در حالی است که هرچه بارداری در سنین پائین تر صورت گیرد، سلامت مادر و جنین بهتر حفظ می شود.

** مواد غذایی مورد نیاز مادر و جنین
ولایی در خصوص لزوم مصرف مواد غذایی پروتئینی و نقش آن در سلامت مادر و جنین اظهار داشت: نیاز مادران باردار به پروتئین زیاد است؛ از این رو مصرف گوشت، ماهی و لبنیات را توصیه می کنیم اما مادران باردار باید توجه داشته باشند غذاهایی را که احتمال آلودگی میکروبی دارند مانند برخی ماهی ها که حاوی جیوه هستند و پنیرهای نرم را نباید مصرف کنند و از آلوده نبودن غذاهای مصرفی خود باید مطمئن باشند.
وی ادامه داد: تمام مواد هرم غذایی از جمله پروتئین ها، قندها، چربی ها، غلات، میوه و سبزی ها برای حفظ سلامت مادر و جنین توصیه می شود؛ همچنین در مورد مصرف مواد معدنی و ویتامین ها نیز توصیه های زیادی می شود زیرا به خصوص کلسیم، آهن و فسفر و برخی از ویتامین های گروه بی و سی برای رشد جنین بسیار حائز اهمیت هستند.
ولایی با تاکید بر اینکه بهتر است مصرف این مواد به ویژه آب میوه ها به صورت طبیعی باشد، افزود: با این حال در پروتکل های کشوری آمده است که متخصصان زنان، در صورت تشخیص کمبود آهن در زنان باردار قبل از سه ماهگی، برای آنها قطره آهن تجویز کنند و بعد از ۱۴ هفتگی بارداری برای تمام زنان باردار مولتی ویتامین و آهن تجویز شود.
وی در مورد مصرف قندها نیز توصیه کرد: مصرف زیاد قندها سبب دیابت بارداری می شود و برخی از خوراکی ها مانند بیسکویت، شکلات، شیرینی ها و سیب زمینی از آنجا که سریع تبدیل به قند می شوند، مصرف زیاد آنها می تواند دیابت بارداری ایجاد کنند؛ بنابراین مصرف این مواد توصیه نمی شود، البته اگر مادر به این مواد ویار داشته باشد، مصرف کم آن اشکال ندارد. 

ولایی گفت: همچنین مادران باردار باید از مصرف زیاد برخی مواد غذایی مانند چای و نوشابه ها پرهیز کنند و به هیچ وجه الکل و مواد الکلی مصرف نکنند، زیرا سبب بروز مشکلاتی برای جنین می شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص میزان مناسب مصرف هر یک از مواد هرم غذایی در زنان باردار و مولتی ویتامین ها نیز اظهار داشت: میزان مصرف نسبت به سن و وزن هر فرد متفاوت است و نمی توان دستور کلی تجویز کرد؛ بنابراین مادران باردار باید تحت نظر پزشکان معالج خود و با تجویز آنها اقدام به مصرف مکمل های غذایی کنند.