در صورتی که نوزاد به طور کامل فقط از شیر مادر تغذیه کند تا ماه سوم پس از زایمان نیازی به استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری ندارد… مادرانی که بعد از زایمان به فرزندانشان شیر می‌دهد، به علت ترشح هورمون پرولاکتین و به دنبال آن عدم تخمک‌گذاری معمولاً باردار نمی‌شوند…
خونریزی مادر در هفته‌های اول پس از زایمان طبیعی و سزارین بدون تخمک گذاری بوده و به عنوان قاعدگی محسوب نمی‌شود اما در صورتی که شیردهی کامل نباشد بعد از قطع خونریزی ناشی از زایمان باید پیشگیری از بارداری آغاز شود.
در صورتی که نوزاد به طور کامل فقط از شیر مادر تغذیه کند تا ماه سوم پس از زایمان نیازی به استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری ندارد.
شیردهی کامل در صورتی قابل قبول است که نوزاد به خوبی و با شدت پستان مادر را بمکد و شیردهی در شب نیز حداقل سه تا چهار نوبت انجام شود.
به طور کلی مادرانی که بعد از زایمان به فرزندانشان شیر می‌دهد، به علت ترشح هورمون پرولاکتین و به دنبال آن عدم تخمک‌گذاری معمولاً باردار نمی‌شوند، البته فقط تا زمانی که قاعدگی شروع نشده باشد و مادر به فرزندش شیر می‌دهد و از هیچ غذای مکمل دیگری برای تغذیه نوزاد استفاده نمی‌کند. مثلاً در مورد خانمی که یک ماه بعد از زایمان قاعدگی‌اش شروع شده، احتمال بارداری وجود دارد.
نکته مهمی که خانم‌ها بعد از زایمان باید به آن توجه کنند این است که فقط به دلیل عدم شروع قاعدگی و تخمک‌گذاری، نباید بدون استفاده از روش های پیشگیری و بدون هیچ نگرانی، روابط زناشویی برقرار کرد.
یكی از روش‌های مناسب برای پیشگیری از بارداری در مادران شیرده، مصرف قرص‌های محرک شیردهی مانند لاینسترول که یک هورمون پروژسترونی است، می باشد. این قرص ها بهتر است در شش ماه اول پس از زایمان مصرف شوند، البته به این شرط كه شیرخوار به جز شیر مادر از هیچ نوع نوشیدنی یا غذای دیگری استفاده نكند.
بهترین روش برای جلوگیری از بارداری پس از زایمان
نمی‌توان از یک روش به عنوان بهترین روش جلوگیری از بارداری پس از زایمان نام برد ولی معمولا خانم هایی که زایمان می‌کنند تا شش ماه اول می‌توانند از روش‌های جلوگیری مثل IUD و قرص‌های پروژسترونی استفاده کنند، ولی قرص‌های ترکیبی و قرص‌هایی که رایج هستند, به دلیل داشتن هورمون استروژن كه باعث كاهش کیفیت و کمیت شیر می‌شود، توصیه نمی شوند. یکی از بهترین روش ها «مینی پیل» (قرص پروژسترونی) است که حتماً باید سر ساعت مصرف شوند و اگر حتی در مصرف آن ۳ ساعت تاخیر داشته باشد, باید همراه آن از روش دیگری نیز برای جلوگیری از بارداری استفاده شود. گذاشتن آی‌یودی هم اگر خانمی‌عفونت نداشته باشد بعد از ۶ هفته مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مزیت IUD به عنوان یکی از بهترین وسایل پیشگیری از بارداری
IUD وسیله كوچكی از جنس پلاستیك است كه گاه در بدنه آن مس یا هورمون به كار رفته است. این وسیله روشی مطمئن، موثر و طولانی مدت برای پیشگیری از بارداری است. IUD معمولاً برای خانم هایی پیشنهاد می شود كه تمایلی به استفاده از روش‌های هورمونی ندارند یا به دلیل بیماری در استفاده از روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری مشكل دارند یا برای خانم‌های شیرده و یا خانم‌هایی كه ترجیح می‌دهند روشی انتخاب كنند كه نیاز به مصرف روزانه یا استفاده از آن در هر بار نزدیكی نداشته باشد. به طور کلی برای خانم‌هایی كه حداقل یكبار زایمان كرده و به یك روش موثر و مناسب احتیاج دارند، مفید است.
عارضه های IUD
از عوارض IUD میتوان به افزایش حجم و مدت خونریزی قاعدگی كه معمولاً پس از چند دوره قاعدگی برطرف می‌شود و به حالت قبل بازمی‌گردد و نیز خروج خود به خود IUD كه بیشتر در ماه اول در جا‌گذاری یا پس از زایمان دیده می‌شود، اشاره نمود. ولی چون در روابط زناشویی زن و شوهر تداخل ایجاد نمی‌كند، به یادآوری روزانه نیاز ندارد و آثار زیانباری برای بارداری‌های بعدی نخواهد داشت و پس از برداشتن آن بارداری به طور طبیعی اتفاق می‌افتد، بسیاری از مادران پس از زایمان اول آن را ترجیح می‌دهند.
زمان مراجعه جهت استفاده از IUD به عنوان روش جلوگیری از بارداری پس از زایمان اول
زمان مناسب گذاشتن IUD، در روزهای دوم تا پنجم قاعدگی یا شش هفته پس از زایمان است. در ضمن خانم ها باید در اولین ماه پس از گذاشتن IUD از روش‌های پیشگیری دیگری نیز به طور همزمان استفاده كند. برای كنترل و معاینه باید یك ماه بعد، ۳ ماه بعد و پس از آن سالی یكبار به پزشک یا مراكز بهداشتی مراجعه نمود. نکته مهم دیگر آن است که تعویض IUD پس از پایان مدت زمان اثر آن ضروری است.
