کورتاژ چه زمانی تجویز می شود؟

کورتاژ تشخیصی (D/C)  يک روش تشخيصي – درماني است که در موارد خونريزي­‌هاي غير طبيعي زنان کاربرد دارد. علل متعددي در ايجاد خونريزي­‌هاي غير طبيعي زنان دخيل هستند از آن جمله مي­­‌توان به موارد زير اشاره کرد:

 عدم تعادل هورموني

 پوليپ­‌هاي آندومتر

 فيبروم­‌هاي رحمي (تومورهاي خوش‌خيم رحم)

 هيپرپلازي آندومتر (رشد بيش از حد لايه داخلي رحم)

 تومورهاي بدخيم رحمي

 سقط جنين

در هر­گونه خونريزي غيرطبيعي بايد بيمار از نظر علل  فوق کاملاً مورد بررسي قرار بگيرد. به‌طور طبيعي خانم‌ها در طول دوره باروري خود (۱۳-۱۲ سالگي تا ۵۵-۵۰ سالگي) هر ماه دچار خونريزي مي­‌شوند که اين خونريزي طبيعي دوره‌­اي، تحت عنوان قاعدگي يا عادت ماهيانه ناميده مي­‌شود.

قاعدگي يا عادت ماهيانه خانم­‌ها در واقع ريزش لايه داخلي يا سطحي رحم (اندومتر) مي‌­باشد که در فواصل منظم از شروع اولين عادت ماهيانه (منارک) تا زمان يائسگي (منوپوز) ادامه دارد. اين خونريزي طبيعي و فيزيولوژيک در طول دوره باروري تقريباً ۴۰۰ تا ۵۰۰ بار تکرار مي­‌شود.

هر‌گونه اشکال در روند سيکل مي­‌تواند به خونريزي‌‌هاي غيرطبيعي منجر شود. آندومتر رحم لايه­‌اي است که تحت تأثير هورمون­‌هاي تخمدان از جمله استروژن و پروژسترون قرار مي‌­گيرد. قاعدگي طبيعي در اثر کاهش سطح هورمون پروژسترون زماني­‌که آندومتر قبلاً تحت تأثير استروژن قرارگرفته صورت مي­‌گيرد. هر سيکل قاعدگي داراي دو بخش يا فاز است. فاز اول سيکل که آندومتر تحت تاثير استروژن قرار مي­‌گيرد. فاز «فوليکولار» و فازم دوم سيکل که اندومتر بيشتر تحت تاثير پروژسترون قرار مي­‌گيرد فاز «ترشحي» نام دارد. سيکل قاعدگي طبيعي معمولاً فواصل ۲۸ الي ۲۹ روز دارد، ولي فواصل بين ۲۱ تا ۳۷ روز را هم مي‌‌توان طبيعي محسوب کرد. مدت خونريزي به‌طور طبيعي ۷ روز است و مقدار خونريزي بين ۲۰ تا ۸۰ ميلي‌ليتر مي‌‌باشد. اين مقدار خونريزي حاوي ۱۰ تا ۳۵ ميلي­‌گرم آهن مي‌باشد. کساني‌که هر ماه بيش از ۶۰ ميلي‌ليتر خون از دست مي­‌دهند به‌تدريج دچار فقر آهن مي­‌شوند. توصيه مي­‌شود اين افراد تحت نظر پزشک از داروهاي مکمل استفاده نمايند.

هر­گونه تغييري در ميزان و مدت خونريزي طبيعي ماهانه بايد بررسي شود. در مواردي­‌که در خونريزي‌‌هاي غيرطبيعي، اختلال در عملکرد هورموني مطرح است ابتدا درمان طبي با استفاده از داروهاي هورموني صورت مي­‌گيرد و در صورت عدم پاسخ به دارو يا رد شرايط پاتولوژيک ديگر، کورتاژ تشخيصي توصيه مي­‌شود. کورتاژ مي­‌تواند درمان سريعي براي کنترل خونريزي نيز باشد و همچنين با بررسي نمونه تهيه‌شده از نظر پاتولوژي، شرايط هورموني فرد و وضعيت بافت اندومتر براي تيم پزشکي مشخص مي­‌شود.

خطر هيپرپلازي و تومورهاي بدخيم در زنان زير ۳۵ سال، پايين است ولي خانم­‌ها در سنين قبل از يائسگي (منوپوز)، در خطر بيشتري قرار دارند.

در مواردي­‌که ۱۲ ماه بعد از قطع دائمي قاعدگي (يائسگي)، فرد دچار خونريزي شود (خونريزي بعد از يائسگي)، براي تشخيص و درمان احتياج به کورتاژ تشخيصي مي­‌باشد.

 D/C معمولاً تحت بي‌هوشي عمومي انجام مي­‌شود ولي از طريق بي­‌حسي موضعي، نخاعي و اپي­دوارل نيز ممکن است انجام شود.

براي انجام اين عمل بيمار در اتاق عمل روي تخت ژنيکولوژي قرار­گرفته و بعد از بي‌هوشي يا بي­‌حسي نخاعي، در شرايط کاملاً استريل، ابتدا معاينه لگن صورت مي‌‌گيرد سپس سرويکس يا دهانه رحم با تناکولوم (ابزاري براي نگه داشتن دهانه رحم)، گرفته شده و با بوژي (ابزاري براي باز کردن دهانه رحم) شکل ۱، به‌آرامي دهانه رحم باز(dilate) مي­‌شود، سپس با استفاده از کورت (ابزاري براي تراشيدن داخل رحم)، شکل ۲، از تمام جهت‌هاي رحم نسوج تراشيده شده و جهت پاتولوژي ارسال مي­‌شود.

معمولاً اين عمل عارضه‌­اي نداشته ولي از عوارض نادر آن، سوراخ شدن رحم (۶/۰%) و تب بعد از عمل (۵/۰%) گزارش شده است. عارضه سوراخ شدن رحم بسيار نادر بوده و بيشتر در رحم­‌هايي که به­‌شدت به سمت جلو (anteflexed) و يا عقب (retroflexed) خم شده باشد، تنگي­ دهانه رحم (cervical stenosis)، حاملگي يا بد­خيمي­‌هاي رحم وجود داشته باشد، اتفاق مي‌­افتد.