عبارت ویتامین به گروهی از مواد ارگانیک اشاره می‌کند که وجود آنها برای کارکرد صحیح بدن ضروری است. به طور کلی ۱۳ نوع ویتامین شناخته شده وجود دارد. ویتامین‌ها به دو نوع محلول در آب و محلول در چربی تقسیم بندی می‌شود. هر ویتامین نقش حیاتی خاص خود را در بدن دارد. ویتامین D ویتامینی محلول در چربی است که برای جذب کلسیم و فسفر ضروری است. ویتامین D2 و D3 دو شکل ویتامین D است که توسط انسان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدن ما به طور طبیعی هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D3 سنتز می‌کند. از طرف دیگر، ویتامین D2 توسط گیاهان ، مهرگان و قارچ‌ها تولید می‌شود. این عقیده وجود دارد که ویتامین D3 در مقایسه با D2 قوی‌تر است و سمیت کمتری دارد. کسانی که از مکمل‌های ویتامین D استفاده می‌کنند باید بدانند که مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند تأثیرات جدی بر روی سلامت آنها داشته باشد.
مصرف بیش از حد ویتامین D
برخلاف ویتامین‌های محلول در آب که جذب جریان خون می‌شود، ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین D توسط بافت چربی در بدن ذخیره می‌شود. هنگامی که دریافت ویتامین‌های محلول در آب بیشتر از حد نیاز بدن باشد، مقدار اضافی از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. این خطر مسمومیت را به حداقل می‌رساند. ولی این در مورد ویتامین‌های محلول در چربی صادق نیست. از آنجایی که این ویتامین‌ها توسط بدن ذخیره می‌شود، مصرف بیش از حد آنها می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی خاصی شود. از آنجایی که ویتامین D ویتامینی محلول در چربی است، باید به اندازه‌ی توصیه شده مصرف شود. این کار به جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی کمک خواهد کرد.
• از آنجایی که ویتامین D جذب کلسیم را تسیهل می‌کند و به حفظ سطح نرمال کلسیم و فسفر در خون کمک می‌کند، مصرف بیش از حد آن باعث کلسیم دار شدن بافت‌های بدن می‌شود. این باعث می‌شود فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سنگ‌های کلیوی قرار بگیرد.
• مصرف بیش از حد ویتامین D همچنین می‌تواند باعث تولید بیش از اندازه‌ی ادرار شود. مصرف دوزهای بسیار بالا می‌تواند منجر به شب ادراری شود که در این وضعیت فرد مجبور است شب‌ها چندین بار برای دفع ادرار از خواب بیدار شود.
• افزایش سطح کلسیم خون که هیپرکلسمی نامیده می‌شود یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف بیش از حد ویتامین D است. در کسانی که از هیپرکلسمی رنج می‌برند احتمال ایجاد علایمی مانند تشنگی زیاد ، حالت تهوع ، ضعف در عضلات ، گرفتگی عضلات ، درد در ناحیه‌ی شکم ، پریشانی یا بی‌حالی بالاست.
• مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی یا فشار خون بالا سازد. از دست دادن اشتها ، حالت تهوع ، استفراغ ، یبوست ، درد در استخوان‌ها ، بی‌خوابی یا تکرر ادرار برخی از مشکلاتی است که ممکن است به خاطر مصرف بیش از حد ویتامین D ایجاد شود.
تداخلات دارویی
عوارض جانبی به خاطر تداخلات دارویی نیز رخ می‌دهد. اگر می‌خواهید مکمل‌های ویتامین D مصرف کنید، مطمئن شوید که پزشک خود را در رابطه با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید در جریان بگذارید.
• ویتامین D می‌تواند سرعت جذب آلومینیوم را افزایش دهد. از آنجایی که آلومینیوم در داروهای ضد اسید معده استفاده می‌شود ، مطمئن شوید که از داروهای ضد اسید معده و ویتامین D به طور همزمان استفاده کنید. افرادی که بیماری کلیوی دارند باید احتیاط بیشتری در مورد مصرف مکمل‌های ویتامین D و داروهای ضد اسید معده به خرج دهند.
• ویتامین D ممکن است تأثیرات داروهای خاصی را تغییر دهد. برای مثال، ویتامین D ممکن است تأثیرات دیگوکسین را که دارویی برای درمان آریتمی قلبی یا نارسایی قلبی است را افزایش دهد.
• افراد مبتلا به سنگ‌های کلیوی باید در استفاده از مکمل‌های ویتامین D بسیار محتاط باشند. اگر مکمل‌های ویتامین D به مقدار مناسب مصرف نشود می‌تواند باعث افزایش سطح کلسیم در بدن شود.
• سایمتیدین دارویی است که می‌تواند جذب ویتامین D را با مداخله در فرآیند تبدیل آن به شکل فعال تحت تأثیر قرار دهد.
RDA برای ویتامین D
قبلاً مقدار توصیه شده برای دریافت روزانه‌ی ویتامین D برابر ۵ میکروگرم یا ۲۰۰ واحد بین المللی بود. ولی با افزایش آمار ناشی از کمبود ویتامین D سازمان دارو این مقدار را در سال ۲۰۱۰ مورد بازنگری قرار داد. در این جا بازنگری RDA برای رده‌های سنی مختلف ارائه شده است.
• RDA روزانه برای نوزادان ۰-۱۲ ماهه به ۴۰۰ واحد بین المللی تغییر یافته است.
• حداکثر میزان قابل دریافت که خطری برای فرد ندارد برای نوزادان ۰-۶ ماهه روزانه ۱۰۰۰ واحد بین المللی تعیین شده است و برای نوزادان ۶ الی ۱۲ ماهه این مقدار برابر ۱۵۰۰ واحد می‌باشد.
• RDA روزانه برای کودکان در حال رشد و بزرگسالان زیر ۷۰ سال ۶۰۰ واحد بین المللی می‌باشد.
• حداکثر میزان قابل دریافت روزانه برای کودکان رده‌ی سنی ۱ تا ۳ سال به ۲۵۰۰ واحد تغییر یافته است. این مقدار برای کودکان رده‌ی سنی ۴ تا ۸ سال برابر ۳۰۰۰ واحد بین المللی می‌باشد.
• RDA روزانه برای افراد مسن‌تر از ۷۰ سال ۸۰۰ واحد می‌باشد و حداکثر میزان قابل دریافت که خطری برای فرد ندارد در زنان باردار ، مادران شیرده و کودکان بالاتر از ۹ سال و بزرگسالان ۴۰۰۰ واحد تعیین شده است.
• مصرف بیش از ۴۰۰۰ واحد یا مصرف دوزهای بالا برای مدت زمان طولانی می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی شود.
پژوهشگران بر این باورند که عواملی مانند سن و سلامت جسمانی باید در مورد RDA در نظر گرفته شود. با گذشت سن توانایی بدن برای سنتز این ویتامین از نور خورشید کاهش می‌یابد. بنابراین ، افراد مسن‌تر باید مکمل‌های ویتامین D و مواد غذایی غنی شده مصرف کنند تا نیاز بدن آنها تأمین شود. ماهی ساردین ، ماهی خال مخالی ، شاه ماهی ، زرده‌ی تخم مرغ ، گوشت ، جگر و قارچ حاوی مقدار زیادی ویتامین D است.
کمبود ویتامین D
مشکلات مربوط به کمبود ویتامین D بیشتر در افرادی به وجود می‌آید که منابع تغذیه‌ای این ویتامین را در رژیم غذایی خود نمی‌گنجانند. کسانی که به قدر کافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند یا مواد غذایی حاوی ویتامین D مصرف نمی‌کنند ممکن است علایم کمبود آن را تجربه کنند. برخی مواقع کمبود ممکن است از عدم توانایی دستگاه گوارش برای جذب ویتامین ناشی شود. از آنجایی که بیماری‌های کبدی یا کلیوی توانایی بدن برای تبدیل ویتامین D به شکل فعال آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، افرادی که از چنین بیماری‌هایی رنج می‌برند ممکن است علایم این کمبود را از خود نشان دهند.
کمبود این ویتامین می‌تواند باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از مشکلات شود. این مشکلات عبارت است از:
• کمبود ویتامین D در کودکان می‌تواند منجر به نرمی استخوان شود.
• افراد بزرگسالی که از این کمبود رنج می‌برند مستعد ابتلا به ملاست استخوان می‌باشند که با تضعیف ماهیچه‌ها و استخوان‌ها همراه است. این بیماری ممکن است باعث ایجاد درد در استخوان‌ها ، ماهیچه‌ها و مفصل‌ها شود.
• چاقی ، تجمع رنگدانه در پوست یا التهاب روده نیز ممکن است در اثر کمبود ویتامین D ایجاد شود.
• این کمبود می‌تواند مانع تولید انسولین در بدن شود که به موجب آن فرد ممکن است به دیابت نوع ۲ مبتلا شود.
• از آنجایی که ویتامین D کارکرد سیستم عصبی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، کمبود آن می‌تواند باعث ایجاد مشکلات روانشناختی مانند افسردگی یا اسکیزوفرنی شود.
• این باور وجود دارد که کمبود ویتامین D می‌تواند باعث ایجاد اختلال خلقی فصلی SAD شود. SAD که با عنوان افسردگی فصلی نیز شناخته می‌شود بیماری است که در آن فرد ممکن است در طی یک فصل خاص خصوصاً با نزدیک شدن به فصل زمستان احساس افسردگی کند. علایم افسردگی فصلی را می‌توان با مصرف مکمل‌های ویتامین D کاهش داد. نور درمانی نیز ممکن است برای افراد مبتلا به SAD توصیه شود.
افراد در هر چیزی ناپسند است، حتی مصرف ویتامین. افرادی که از مکمل‌های ویتامین D استفاده می‌کنند باید دوز تجویز شده را رعایت کنند. بهتر است نیاز بدن خود به ویتامین D را با گنجاندن مواد غذایی حاوی ویتامین D بالا در رژیم غذایی و قرار گرفتن بیشتر در معرض نور خورشید رفع کنید.
