کیسه صفرا ممکن است اندام کوچکی باشد، اما می تواند مشکلات بزرگی در طول بارداری ایجاد کند. تغییرات دوران بارداری می تواند روی عملکرد درست کیسه صفرای شما تاثیر بگذارد. اگر کیسه صفرای شما دچار مشکل شود (در همه زنان باردار این اتفاق رخ نمی دهد)، می تواند منجر به علائم و عوارضی شود که ممکن است سلامت کودک را به خطر بیندازد. دانستن علائم می تواند به شما کمک کند تا قبل از وخیم تر شدن شرایط به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
کیسه صفرا چطور کار می کند
کیسه صفرا اندام کوچک تقریباً گلابی شکلی است. این عضو بدن دقیقاً زیر کبد قرار دارد. کیسه صفرا اندام ذخیره ای است و صفرای اضافی تولید شده توسط کبد را ذخیره می کند، این صفرا به بدن در هضم چربی ها کمک می کند. وقتی فردی یک غذای چرب می خورد، کیسه صفرا اقدام به آزاد کردن صفرا به روده کوچک می کند. متاسفانه، این روند همیشه به خوبی پیش نمی رود. مواد اضافی می توانند سنگ های سخت را در کیسه صفرا تشکیل دهند. این مسئله باعث می شود که صفرا به آسانی از کیسه خارج نشود و مشکلاتی ایجاد شود. وجود سنگ کیسه صفرا نه تنها از حرکت صفرا جلوگیری می کند، بلکه می تواند باعث التهاب نیز شود. این مشکل به کوله سیستیت معروف است. اگر باعث درد شدید شود، می تواند نیاز به درمان اورژانسی داشته باشد. کیسه صفرا به عنوان یک اندام ذخیره سازی مفید در نظر گرفته می شود. اگر به شما کمکی نکند و مشکلات آن بیشتر از مزایا باشد، پزشک می تواند آن را خارج کند. شما برای زنده ماندن نیازی به کیسه صفرا ندارید. بدن می تواند با تغییرات گوارشی که بخاطر خارج کردن کیسه صفرا ایجاد می شود، سازگاری پیدا کند.
بارداری چگونه می تواند بر عملکرد کیسه صفرا تاثیر بگذارد
زنان بیشتر از مردان به سنگ صفرا مبتلا می شوند. زنان باردار به دلیل بالا بودن میزان استروژن بیشتر در معرض خطر هستند. استروژن اضافه شده در بدن می تواند احتمال افزایش مقدار کلسترول در صفرا را افزایش دهد، در عین حال باعث کاهش انقباضات کیسه صفرا نیز می شود. پزشکان کاهش انقاباضات کیسه صفرا در دوران بارداری را کلستاز بارداری می نامند. این بدان معناست که صفرا نمی تواند به آسانی از کیسه صفرا خارج شود. کلستاز بارداری با افزایش احتمال عوارض بارداری همراه است. نمونه هایی از این عوارض عبارتند از:
- دفع مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد) قبل از تولد که می تواند بر تنفس کودک تاثیر بگذارد
- تولد زودرس
- زایمان نوزاد مرده
علائم مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری
کلستاز بارداری می تواند علائم بسیار خاصی ایجاد کند. از جمله:
- خارش شدید (شایعترین علامت)
- یرقان، وقتی که پوست و چشم ها زرد می شوند زیرا میزان زیادی بیلی روبین (زائدات ایجاد شده بخاطر از بین رفتن گلبول های قرمز) در خون فرد وجود دارد
- ادرار تیره تر از حد معمول
تشخیص کلستاز باردار گاهی اوقات برای زن باردار مشکل است. این می تواند به خاطر بزرگ شدن شکم باشد که باعث ایجاد خارش به علت کشیده شدن پوست می شود. اما خارش مربوط به کیسه صفرا به دلیل اسید های صفراوی است که در خون ایجاد می شود و می تواند منجر به خارش شدید شود. سنگهای صفراوی می تواند علائم زیر را ایجاد کند. این حملات اغلب بعد از خوردن وعده غذایی با چربی بالا اتفاق می افتد و حدود یک ساعت طول می کشد:
- زرد شدن چهره
- حالت تهوع
- درد در قمست راست یا وسط شکم که کیسه صفراست (می تواند با گرفتگی، درد یا بی حالی به همراه باشد)
اگر درد در طی چند ساعت برطرف نشود، نشان می دهد که اتفاق جدی ای در کیسه صفرای شما در حال رخ دادن است.
در مورد علائم با پزشک صحبت کنید
برخی از زنان باردار ممکن است بدون اینکه متوجه بشوند، سنگ های صفراوی ایجاد کنند. این نوع سنگ های صفرا معروف به “سنگ کیسه صفرا بدون علامت” هستند. این نوع سنگ روی عملکرد کیسه صفرا تاثیر نمی گذارد. اما سنگ های صفراوی مجاری که صفرا از طریق آن خارج می شود را مسدود می کند که می تواند باعث مشکلی شود که به “حمله کیسه صفرا” معروف است. برخی اوقات این علائم بعد از یک یا دو ساعت برطرف می شود. گاهی اوقات ادامه خواهند داشت. اگر علائم زیر را تجربه کردید که بعد از یک یا دو ساعت برطرف نشدند، با پزشک خود تماس بگیرید و به دنبال فوریت های پزشکی باشید:
- لزر و/یا تب با درجه پایین
- ادرار تیره
- زرد شدن چهره
- روشن شدن رنگ مدفوع
- تهوع و استفراغ
- درد شکم که بیش از پنج ساعت طول بکشد
اینها علامت این هستند که کیسه صفرا دچار التهاب و عفونت شده است. اگر چیزی را تجربه کردید که فکر می کنید ممکن است حمله کیسه صفرا باشد، اما در حال حاضر نشانه های آن وجود ندارد، شاید بهتر باشد به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است بخواهد شما را معاینه کند تا از سالم بودن کودک اطمینان حاصل کند. متاسفانه، اگر شما یک حمله کیسه صفرا داشته باشید، احتمال بروز مجدد آن افزایش می یابد.
درمان مشکلات کیسه صفرا در دوران بارداری
درمان های کلستاز بارداری
پزشک می تواند دارویی به نام اورسودزوکسی کولیک اسید (INN, BAN, AAN) یا اورسودیول (Actigall, Urso) را برای زنانی که خارش های شدید مرتبط با کلستاز بارداری دارند، تجویز کند. برای درمان در خانه، می توانید در آب ولرم استراحت کنید (آب داغ می تواند برای کودک شما مضر باشد) تا خارش شما کاهش یابد. استفاده از کمپرس آب سرد نیز می تواند به کاهش خارش کمک کند. توجه داشته باشید که برخی از روش های درمانی که معمولاً برای خارش پوست استفاده می شود، مانند کرم آنتی هیستامین یا هیدروکورتیزون، به رفع خارش پوستی مربوط به کیسه صفرا کمکی نمی کند. این داروها می تواند به کودک شما آسیب نیز برساند. بهتر است در طول حاملگی از آنها اجتناب کنید. احتمال عوارض بارداری با کلستاز بارداری بیشتر است، بنابراین اگر به نظر برسد نوزاد سالم است، ممکن است پزشک زایمان در هفته ۳۸ بارداری را توصیه کند.
درمان سنگ کیسه صفرا
اگر فرد دچار سنگ های صفراوی شود که باعث علائم و ناراحتی های شدیدی نشده است، پزشک معمولاً مراقبت تا زمان زایمان را تجویز می کند. اما سنگ های صفراوی که مانع از تخلیه کامل مثانه می شوند یا باعث عفونت در بدن می شوند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. انجام عمل جراحی در دوران بارداری یک روش درمانی مقدم نیست، اما این امکان وجود دارد که زن بتواند کیسه صفرا را در دوران حاملگی بدون بروز خطر از بین ببرد. برداشتن کیسه صفرا دومین جراحی غیر استروئیدی در دوران بارداری است. شایع ترین آن برداشتن آپاندیس است.
مراحل بعدی
اگر مبتلا به کلستاز بارداری شده باشید، این احتمال وجود دارد که در بارداری مجدد نیز این شرایط را داشته باشید. بیش از نیمی از زنانی که یکبار کلستاز بارداری را تجربه کرده اند، دوباره به آن مبتلا خواهند شد. داشتن یک رژیم غذایی سالم و کم چرب در دوران بارداری می تواند خطر ابتلا به علائم کیسه صفرا را کاهش دهد. این می تواند به سلامت شما و کودکتان کمک کند. اما همیشه درباره علائم مربوط به کیسه صفرا با پزشک خود صحبت کنید. این به پزشک شما اجازه می دهد بهترین برنامه ریزی را برای شما و کودک داشته باشد.
