اگر باردار هستید، شاید شنیده باشید ماهی یکی از مهمترین مواد غذایی است که باید از آن، اجتناب کنید! زیرا گمان می‌رود که مشکلات مربوط به رشد جنین با قرارگیری در معرض جیوه، مرتبط است. با اینحال یک مطالعه جدید که در مجله تغذیه بالینی آمریکا منتشر شد، نشان می‌دهد فوایدی که با مصرف ماهی توسط مادر در بارداری بدست می‌آید، ممکن است خطرات مربوط به جیوه را خنثی و بی اثر کند.
جیوه، تنها در گوشت ماهی‌هایی که عمر طولانی دارند، در دریاهای آزاد یا اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند و منابع آبی و غذایی آنها آلوده است، وجود دارد. با این حساب، گوشت ماهی‌هایی مانند کوسه‌‌ماهی یا تونا، حاوی جیوه بالایی هستند که ما ایرانی‌ها هم معمولا از این ماهی‌ها در برنامه غذایی خود استفاده زیادی نمی‌کنیم. از طرف دیگر، ماهی‌های پرورشی و رودخانه‌‌ای که عمر چندان بلندی ندارند و در شرایط آب‌های آزاد هم پرورش پیدا نمی‌کنند، حاوی جیوه نیستند و به‌همین دلیل هم ما به مادران باردار، شیرده، کودکان، سالمندان و افراد بیمار توصیه می‌کنیم برای اطمینان از سلامت گوشت ماهی مصرفی خود، از انواع پرورشی این غذای دریایی مانند ماهی سالمون یا قزل‌آلا استفاده کنند.
ماهی، یکی از بهترین منابع دریافت امگا۳ است که مصرف منظم آن در دوران بارداری می‌تواند کمک فراوانی به رشد مغزی جنین بکند و ما نمی‌توانیم به دلیل برخی از نگرانی‌ها، این منبع غذایی مغذی را از رژیم غذایی مادران باردار حذف کنیم. در نهایت اینکه مصرف ماهی با انواع سبزی‌ها و آبلیموی تازه می‌تواند ارزش تغذیه‌ای بشقاب غذایی ما را تا حد ممکن بالاتر ببرد.
مصرف کدام ماهی در بارداری بهتر است و جیوه کمتری دارد؟
ابتدا مصرف ماهی‌های اقیانوسی و ماهی‌های آب‌های آزاد (مانند ماهی هوکی)، سپس ماهی‌های دریای‌جنوب، پس از آن ماهی‌های دریای شمال و در نهایت هم استفاده از ماهی‌های پرورشی را توصیه می‌کنیم. البته، این به‌معنای منع مصرف ماهی‌های پرورشی نیست.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و دفاتر بین المللی، در حال بازنویسی دستورالعمل‌هایی در مورد مصرف ماهی هستند تا فواید تغذیه‌ای ماهی را بهتر منعکس کنند.
در حال حاضر FDA توصیه می‌کند که خانم‌های باردار نباید بیش از ۲ بار در هفته، ماهی مصرف کنند. دلیل محدود کردن مصرف ماهی این است که مقدار زیادی جیوه در محیط زیست در اعماق اقیانوس‌های جهان، انباشته می‌شود بنابراین ماهی حاوی مقدار کمی مواد شیمیایی است.
اگرچه ارتباط بین مصرف ماهی و مشکلات رشد کودک، هرگز بطور قطعی ثابت نشده است اما پیش از این، متخصصان در مورد عواقب ناشی از سطح بالای جیوه در زنان باردار، نگران بوده‌اند.
با اینحال، ماهی حاوی مواد مغذی مفید بسیاری می‌باشد بعنوان مثال اسیدهای چرب ماهی برای رشد مغزی خوب، ضروری است.
تحقیق درباره مصرف ماهی در دوران بارداری:
یکی از طولانی‌ترین و بزرگترین مطالعات جمعیتی در نوع خود، یک همکاری مشترک بود که بین مرکز پزشکی دانشگاه روچستر نیویورک، دانشگاه اولستر در بلفاست انگلستان و وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش جمهوری سیشل انجام شد و روی رشد کودکان سیشل تحقیق می‌کرد.
بدلیل آنکه ۸۹ هزار ساکن جزایر سیشل در اقیانوس هند، حدود ۱۰ برابر مردم اروپا یا آمریکا، ماهی مصرف می‌کنند در نتیجه، این ناحیه بعنوان یک مکان ایده‌آل برای اندازه گیری تاثیر بهداشت عمومی ناشی از قرارگیری در معرض سطح پایین جیوه در یک دوره طولانی، در نظر گرفته شد.
ممکن است امگا۳ با تاثیر التهابی جیوه، مقابله کند
بیش از ۱۵۰۰ مادر و کودک در این مطالعه شرکت کردند. رشد کودکان با استفاده از انواع مهارت‌های ارتباطی، آزمونهای مهارت‌های حرکتی و رفتاری مورد بررسی قرار گرفت. این آزمون‌ها، ۲۰ ماه بعد از تولد کودک آغاز شدند و کودکان تا دهه دوم زندگی، تحت نظر قرار داشتند.
همچنین از مادران در زمان بارداری، نمونه‌های مو جمع آوری شد تا این تیم بتواند میزان قرارگیری مادران باردار در معرض جیوه را اندازه گیری کند.
محققان دریافتند که قرارگیری در معرض جیوه در دوران بارداری با نمرات آزمون پایین، ارتباطی ندارد. همانطور که کودکان تا بزرگسالی تحت نظر بودند مشخص شد که هیچ ارتباطی بین مصرف ماهی در بین مادران باردار و اختلال رشد عصبی فرزندشان، وجود ندارد.
میزان اسیدهای چرب اشباع نشده (PUFA) نیز در مادران باردار، اندازه گیری شد. محققان دریافتند کودکان مادرانی که میزان امگا۳(n3) اسید چربی که در ماهی موجود است بالاتری داشتند، در برخی آزمون‌ها، بهتر عمل کردند.
یک PUFA دیگر، n6 است که در گوشت و روغن‌های پخت و پز وجود دارد و در آمریکا و اروپا، متداول‌تر از مناطقی مانند سیشل است. با اینحال n6 برخلاف n3 که دارای خواص ضد التهابی است، باعث افزایش التهاب می‌شود.
در این مطالعه مشخص شد کودکان مادرانی که میزان n6 بالاتری داشتند نسبت به کودکان مادرانی که n3 بالاتری داشتند، در آزمونهای مهارت‌های حرکتی، کمتر موفق بودند. این یافته‌ها، نظریه برخی از دانشمندان که معتقدند n3 اثرات التهابی جیوه را خنثی می‌کند، تایید می‌کند.
دکتر فیلیپ دیویدسون، برجسته‌ترین محقق مطالعه رشد کودک سیشل و استاد بازنشسته در دانشگاه روچستر و نویسنده ارشد این تحقیق می‌گوید:
بنظر می‌رسد که ارتباط بین مواد مغذی ماهی و جیوه، به مراتب پیچیده‌تر از چیزی است که قبلا گمان می‌رفت. این یافته‌ها نشان می‌دهد که ممکن است یک تعادل مناسب بین خواص التهابی مختلف اسیدهای چرب وجود داشته باشد که رشد جنین را افزایش می‌دهد و در نتیجه این مکانیسم‌ها به مطالعه بیشتری نیاز دارد.
