غدد بزاقی نوزاد از ۲ تا ۳ ماهگی شروع به فعالیت می‌کنند که این امر می‌تواند منجر به آب دهان نوزاد شود، حتی زمانی که نوزاد هنوز دندان درنیاورده است. در کودکان افزایش بزاق دهان به هنگام دندان در آوردن، موضوعی طبیعی می باشد که کم کم و با بزرگ شدن کودک، آبریزش دهان کمتر می شود. می توان گفت که آبریزش زیاد بزاق دهان کودک ، پس از سن چهار سالگی و بالاتر، تقریبا غیر طبیعی بوده و باید بررسی و درمان شود. در برخی موارد ، به دلیل وجود بیماری و مشکل بلعیدن ، کودک دچار آبریزش شدید بزاق دهان می شود.
علت آبریزش دهان نوزاد
آبریزش شدید دهان در کودکان ، ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از این دلایل ممکن است به سبب وجود مشکلات مربوط به سیستم عصبی باشد . همچنین موارد دیگری مانند بزرگی زبان، تنفس از طریق دهان، اختلال و مشکل در بلعیدن و یا مسدود شدن راه بینی نیز ممکن است در مشکل آبریزش دهان دخیل باشند .
در حقیقت می توان گفت که کنترل ترشحات غدد بزاقی از طریق اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک صورت می گیرد . غدد بزاقی توسط هسته های بزاق کنترل می شوند. این کنترل با تحریکات پاراسمپاتیکی صورت می گیرد. محل هسته های بزاقی دقیقا در بخش اتصال بصل النخاع و پل مغزی می باشد. زمانی که عمل چشیدن و سایر موادی که با زبان در تماس هستند ، صورت می گیرد، این هسته ها تحریک شده و سبب ترشح بزاق می شود. همچنین، از طریق تحریکاتی که مراکز سیستم عصبی مرکزی به هسته های بزاقی وارد می کند، تولید بزاق می تواند تحریک شده و یا کنترل شود.
درمان اختلال در بزاق و ایجاد سیالوره و ریزش شدید آب دهان، بستگی به علت بروز این مشکل دارد. زمانی که مشکل و علت مشخص شود، درمان آن نیز بهتر صورت می گیرد. راه افتادن آب دهان به صورت طبیعی، شاید نشانه ای از بیماری خطرناکی نبوده و تقریبا می توان گفت که خوش خیم است، اما با این حال این مشکل باید حتما علت یابی شده و درمان شود.
در این باره بیشتر بدانید: آبریزش دهان نوزاد: علل، درمان و زمان مراجعه به پزشک
عواملی که باعث زیاد شدن ترشح بزاق می شود
برخی از عوامل وجود دارد که ممکن است سبب افزایش ترشح و راه افتادن آب دهان در کودک شود.
- عواملی مانند برخی از موارد فیزیولوژیکی ممکن است سبب افزایش ترشح و راه افتادن زیاد آب دهان در کودک شود.
- وجود بیماری های عفونی شاید از دلایل افزایش ترشح آب دهان و یا آمدن آب دهان به صورت زیاد باشد .
- اختلال در بزاق دهان که شامل اختلال در تشکیل غدد بزاقی ، خشک شدن دهان، و از این قبیل می باشد.
- مصرف کردن برخی داروها که ممکن است سبب بروز اختلال آب ریزش از دهان شود.
- وجود برخی مشکلات و اختلالات در سیستم عصبی سبب بروز اختلال آب ریزش از دهان شود.
- تحریک موضعی سبب بروز اختلال آب ریزش از دهان شود.
مطلب پیشنهادی: علل خارج شدن بزاق و آب دهان هنگام خواب و راه های درمان و متوقف کردن آن
روش‌هایی محافظت پوست نوزاد در برابر بزاق دهان
- برای جلوگیری از بثورات پوستی ناشی از بزاق دهان کودک، یک دستمال مرطوب نرم را همیشه در کنار خود داشته باشید و هر لحظه بزاق کودک را به آرامی پاک کنید.
- خشک و تمیز نگه داشتن پوست کودک، موثرترین روش درمانی در برابر بثورات پوستی ناشی از بزاق دهان است. به طور مرتب صورت و ناحیه گردن کودک را به خصوص بعد از تغذیه پاک کنید.
- برای جلوگیری از تحریک بیشتر پوست، حرکت روی پوست را به صورت یک حرکت کششی همراه با فشار ملایم انجام دهید.
- اگر ریزش آب دهان کودک، لباس او را خیس می‌کند، از یک پیش بندکودک استفاده کنید. این باعث می‌شود مواد مرطوب به لباس نوزاد شما نچسبد و خارش و تحریک پوستی ایجاد نشود.
- به محض خیس شدن پیش بند از آب دهان نوزاد، آن را عوض کنید تا پوست نوزاد خشک و تمیز بماند و تحریک نشود.
- جاهایی که از آب دهان کودک دچار بثورات پوستی شده است، را دو بار در روز با آب گرم بشویید و سپس خشک کنید و مطمئن شوید که پوست نوزاد کاملاً خشک شده است.
- یک لایه نازک از روغن مخصوص یا پماد بر پوست نوزاد بمالید که به عنوان یک مانع بین پوست نوزاد و آب دهان عمل کند.
- در زمان حمام کردن نوزاد، یک شستشوی آرام بدون استفاده از مواد شوینده، کافی است و سعی کنید از لوسیون‌ها برای جاهایی که دچار بثورات پوستی شده است، استفاده نکنید تا تحریک نشود.
- پوست کودک باید خشک شود و با یک پماد درمان شود. می‌توانید درباره پماد و میزان مصرف آن و مدت استفاده از آن، از پزشک متخصص سوال کنید.
- اگر آب دهان به دلیل دندان نوزاد است، برای کودک خود چیزی خنک (نه یخ زده) برای فشار دادن به لثه‌ها فراهم کنید که می‌تواند یک دندان گیر خنک و یا یک پارچه مرطوب، تمیز و خنک باشد. خنک شدن می‌تواند لثه‌ها و بثورات پوستی اطراف دهان نوزاد را بهبود بخشد.
علت وجود آب دهان نوزاد چیست؟
- غذا را نرم و مرطوب می‌کند در زمانی که کودک به تازگی خوردن غذاهای جامد را شروع کرده است.
- دهان کودک را مرطوب نگه می‌دارد.
- عمل بلعیدن را برای کودک آسان‌تر می‌کند.
- باقی مانده‌های مواد غذایی را می‌شوید.
- گاهی آب دهان کودک، در واکنش به برخی غذاهای خاص ایجاد می‌شود.
- آب دهان، در واکنش به فعالیت‌های حرکتی کودک، که نیاز به تعادل دارند، ایجاد می‌شود.
- از دندان‌های کودک محافظت می‌کند.
- بزاق دهان همچنین دارای پتالین است. پتالین یک آنزیم گوارشی است که نشاسته را به قند تغییر می‌دهد. یک آنتی اسید طبیعی در بزاق وجود دارد که اسید معده را خنثی و کمک به هضم غذا می‌کند. بزاق همچنین دندان‌ها را از پوسیدگی محافظت می‌کند.
- گاهی به دلیل مصرف برخی داروها، آب دهان کودک بیش از حد می‌شود (عوارض جانبی برخی داروها)
آمدن آب دهان نوزاد در ماههای مختلف
ریزش آب دهان در ۱-۳ ماهگی:
از یک تا سه ماهگی آب دهان نوزاد به دلیل، موقعیتی است که نوزاد قرار گرفته است؛ مثلاً بر پشت خوابیدن است. همچنین ممکن است در موقعیت نشستن نوزاد زمانی که او را بغل گرفته‌اید، نیز اتفاق بیفتد.
آمدن آب دهان نوزاد در ۶ ماهگی:
آب دهان نوزاد در شش ماهگی بدلیل دمر خوابیدن و یا لم دادن نوزاد است. شما باید توجه کنید زمانی که آب دهان کودک ایجاد می‌شود معمولا نوزاد دارد از دستانش برای بازی استفاده می‌کند و یا اشاره می‌کند و می‌خواهد چیزی را با دستانش به دست آورد. همچنین ممکن است در این زمان، آب دهان کودک به دلیل دندان در آوردن و یا پاسخی طبیعی به خوردن یک غذای جامد خاص باشد.
علت آبریزش دهان نوزاد در ۹ ماهگی:
در نه ماهگی ریزش آب دهان کودک به دلیل فعالیت‌های حرکتی ناگهانی مانند چهار دست و پا رفتن (خزیدن کودک) و یا غلتیدن رخ دهد. در این زمان باز هم ممکن است آب دهان کودک به دلیل دندان در آوردن او باشد.
آبریزش دهان در ۱۵ ماهگی:
در پانزده ماهگی آب دهان کودک به دلیل حرکت‌هایی مانند راه رفتن، دویدن و یا گرفتن و بازی کردن با اشیا باشد. آب دهان کودک در این زمان هم می‌تواند ناشی از دندان‌های کودک باشد.
آمدن آب دهان کودک در ۱۸ ماهگی:
در این سن، تقریبا آب دهان کودک ارتباطی به حرکاتش ندارد و بیشتر به دلیل غذا خوردن، لباس پوشیدن، بازی کردن و یا دندان در آوردن است.
آبریزش دهان کودک ۲ ساله:
در این سن، آب دهان کودک در حداقل مقدار است.
چه موقع برای ابریزش دهان کودک به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر میزان آب دهان کودک بیش از حد زیاد بود و بابت بیماری نوزاد و یا حتی خفگی آن نگران بودید، می‌توانید با یک متخصص گفتار درمانی و یا متخصص تغذیه کودکان مشورت کنید. درمانگر، علت اصلی زیاد بودن آب دهان نوزاد و واکنش‌های بدن آن را تشخیص می‌دهد.
پس از شناخت و تشخیص علت سیالوره یا زیاد بودن ترشحات بزاقی، درمان این بیماری کمک موثری در بهبود شرایط می باشد. درمان، سبب تقویت عضلات صورت و دهان کودک شده و کودک بهتر می تواند بزاق خود را کنترل کند. همچنین درمانگران می توانند در بهبود وضعیت بدن بیمار کمک رسان باشند. یکی دیگر از موارد درمانی استفاده از دستگاه مکش قابل حمل برای کاهش بزاق دهان کودک می باشد. همچنین مصرف برخی داروها و تجویز آن توسط پزشک متخصص نیز باعث کاهش میزان بزاق دهان می شود .
رادیوتراپی نیز به منظور جلوگیری از تشکیل بزاق در غدد بزاقی، کمک کننده می باشد . جراحی نیز ممکن است برای بستن و یا دفع غده های بزاقی در بیمار انجام شود که باعث بهبود بیماری سیالوره شود . از طریق جراحی، پزشک متخصص می تواند اعصابی که غدد بزاقی را کنترل می کنند، کنترل و یا از بین ببرند تا بماری سیالوره در کودکان درمان و یا کاهش یابد. درمان بالینی سیالوره از طریق مراقبت های بهداشتی اولیه، آسیب شناسی گفتار، کاردرمانی، درمان از طریق پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان می باشد. اقدامات تهاجمی مانند دارو درمانی، و جراحی نیز در مواقع لزوم صورت می گیرد.
گاهی در اثر بیش از حد بودن ریزش آب دهان، بثورات پوستی در صورت و اطراف دهان نوزاد مشاده می‌شود که در این حالت می‌توان با درمان‌های خانگی و مراقبت‌های صحیح مادر، آنها را کم کرد ولی در صورتی که موارد زیر را در کودک مشاهده کردید؛ با یک متخصص اطفال مشورت کنید، پزشک می‌تواند با تجویز کرم یا پماد، خارش و درد بثورات پوستی را کاهش دهد و ناراحتی کودک را تسکین دهد.
در دو حالت زیر به پزشک متخصص مراجعه نمایید:
- اگر بثورات پوستی به صورت ترک خورده مشاهده شود و نوزاد احساس درد و ناآرامی کند.
- اگر بثورات ناشی از آب دهان، پس از یک هفته با درمان‌های خانگی بهبود نیافت.
