خوردن زیره یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است… جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات گیاه زیره ی سبز با زیره ی سیاه کاملاً متفاوت است…
زیره دانه‌ای معطر و ضد نفخ است که در آشپزی و پزشکی کاربرد فراوانی دارد؛ در این مطلب برخی از خواص این گیاه را بیان می‌کنیم.
ترکیبات شیمیایی زیره سیاه
زیره سیاه حاوی تانن، موم، مواد رزینی، موسیلاژ، مواد قندی، اسانس و غنی از املاح معدنی مانند آهن، مس، کلسیم، پتاسیم، منگنز و منیزیم است؛ در این دانه انواع ویتامین‌های ضروری مانند A ، E و C نیز یافت می‌شود.
طبع زیره سیاه
زیره سیاه از نظر طب سنتی طبع (مزاج) گرم و خشک دارد.
خواص دمنوش زیره سیاه
دمنوش زیره سیاه ضد کم‌خونی و مدر است و تشنج را رفع می‌کند؛ این دمنوش قاعده‌آور است و دردهای قاعدگی را کاهش می‌دهد؛ دمنوش زیره سیاه تعریق را افزایش می‌دهد و پوست را لطیف می‌کند؛ این دمنوش موجب افزایش شیر زنان در دوران شیردهی می‌شود و تنگی نفس را از بین می‌برد.
دمنوش زیره سیاه، شل‌کننده عضلات است و به درمان نرمی استخوان در کودکان (راشیتیسم) کمک می‌کند.
خواص گوارشی دمنوش زیره سیاه
دمنوش زیره سیاه، مقوی معده و ضد نفخ است؛ اشتها را زیاد می‌کند؛ انگل معده و روده را از بین می‌برد و موجب هضم بهتر غذا می‌شود؛ این دمنوش دل‌پیچه کودکان را رفع می‌کند و در درمان اسهال نیز موثر است.
طرز تهیه دمنوش زیره سیاه
یک قاشق چای‌خوری زیره سیاه را خرد و آسیاب کنید و در قوری بریزید، سپس به آن یک لیوان آب جوش اضافه کنید و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه روی شعله غیرمستقیم به خوبی دَم بکشد. اسانس زیره فرار است، بنابراین نباید تا قبل از مصرف، آن را خرد یا آسیاب کرد، میزان مصرف مجاز روزانه این دمنوش سه لیوان است.
موارد منع مصرف دمنوش زیره سیاه
مصرف دمنوش زیره سیاه در دوران بارداری ممنوع است؛ افرادی که مزاج گرم دارند نیز باید در مصرف آن احتیاط کنند.
عرق زیره سیاه در بعضی افراد موجب اسهال می‌شود، همچنین این عرق در برخی اشخاص نیز یبوست ایجاد می‌کند.
بیماران کلیوی، کبدی و تنفسی باید قبل از مصرف عرق زیره سیاه، با پزشک خود مشورت کنند؛ استفاده زیاد از زیره سیاه می‌تواند موجب بروز کهیر شود؛ زیاده‌روی در مصرف زیره باعث افزایش ترشح تیروئید می‌شود و فرد را لاغر و رنگ چهره را زرد می‌کند.
خواص زیره و اثرات دارویی آن
زیره غنی از املاح معدنی همچون آهن، مس، کلسیم، پتاسیم، منگنز و منیزیم است. مصرف مس و آهن برای تولید گلبول های قرمز خون ضروری است و زیره از این نظر غذایی مناسبی است. به علاوه می توان انواع ویتامین های ضروری همچون a، e، c را از این چاشنی گیاهی مفید دریافت کرد.
دانه های زیره منبع غنی از آهن است که می تواند برای درمان کم خونی استفاده شود. مشکل کم خونی همواره معضلی برای زنان و کودکان بوده که باعث می شود سطح هموگلوبین خون کاهش پیدا کند. اضافه کردن این ماده به ترکیبات غذایی روزانه در جلوگیری از پیشرفت این بیماری موثر است.
زیره سیاه دارای خواص مدر، بادشکن، مقوی، زیادکننده شیر، قاعده‌آور، نیرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد تشنج، قابض، معرق، مقوی معده، قاطع اسپرم است.
زیره سیاه در موارد بلع هوا، نفخ شکم، برطرف کردن سوءهاضمه، تسهیل هضم غذا، دل پیچه کودکان، انگل معده و روده، دفع بادهای کلیه و مثانه، تنگی نفس، خفقان سرد، سکسکه نفخی، استسقاء به‌کار می‌رود.
خوردن زیره یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است.
زیره دارای خاصیت ضدگرفتگی دارد و برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی‌مفید است.
این گیاه دارای خواص ضد تشنج و شل کننده عضلات بوده و مقوی و نیروبخش است؛ بنابراین مصرف آن به افراد دارای مشکلات مذکور توصیه می شود.
در منابع علمی از دانه های زیره به عنوان ماده تحریک کننده اشتها یاد می‌شود، اما تاثیر عرق زیره بر کاهش وزن به طورعلمی ثابت نشده است.
زیره به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی از ریزمغذی ها، املاح و مواد معدنی و انواع ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها خواص تغذیه ای و درمانی فوق العاده ای دارد و مانع از پیری زودرس می شود.
درمان سوءهاضمه با خواص زیره
اکثرمنابع معتبر علمی، زیره سیاه را برای درمان سوء هاضمه مفید می‌دانند. تحقیقات جدید نشان داده است که دو ماده شیمیایی موجود در اسانس زیره ( کارون و کارول )، کار عضلات صاف دستگاه گوارش را تسهیل می‌کنند. همچنین برعضلات صاف رحم اثرات مفیدی دارند. همچنین جویدن دانه های زیره بعد از غذا، هضم را بهبود می‌بخشد و بوی بد دهان را برطرف می‌کند.
نکات قابل توجه:
۱- مقدار مصرف این نوع زیره نسبتاً کم است؛ به طوری که مصرف آن را در هر نوبت کمتر از ۱ گرم توصیه کرده اند.
۲- جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات گیاه زیره ی سبز با زیره ی سیاه کاملاً متفاوت است و اثرات دارویی آن ها نیز در بعضی موارد تفاوت دارد؛ به همین دلیل میزان مصرف آن ها نیز متفاوت خواهد بود. مقدار مصرف زیره ی سیاه، که در بسیاری از غذاها مصرف می شود، می تواند ده برابر زیره ی سبز باشد.
۳- بوی متفاوت این دو نوع زیره ( سبز و سیاه ) به دلیل متفاوت بودن ترکیبات اصلی اسانس آن ها است.
۴- بیشترین مصرف زیره ی سبز در جهان در صنایع غذایی، ادویه جات، طم دهنده ها، خوشبو کننده ها و صنایع عطرسازی می باشد.
