بعد از زایمان طبیعی و تولد نوزاد برخی تغییرات جسمی و احساسی در بدن زنان دیده می‌شود. اکثر زنان در ۲۴ ساعت بعد از زایمان طبیعی در بیمارستان بستری می‌شوند که زمان مناسبی برای استراحت، ارتباط با نوزاد جدید و یادگیری نحوه صحیح شیردهی و مراقبت از نوزاد است.
شش تا هشت هفته اول پس از زایمان طبیعی برای بدن شما بسیار مهم و حیاتی است. این زمانی است که بدن شما پس از تغییرات زیادی که در دوران بارداری و زایمان داشته است، سعی در کسب بهبودی و بازگشت به حالت عادی خود دارد. قبل از انتخاب هرگونه رژیم به متخصص مراجعه کنید تا مطمئن شوید این کار برای شما ایمن و مؤثر است یا خیر. شما می‌توانید هرگونه نگرانی خود در مورد سلامت جسمی و روحیتان را با صحبت با متخصص زنان و زایمان برطرف کنید.
تغییرات بدن بعد از زایمان طبیعی
بارداری بدن شما را از جهات بسیار زیادی تغییر می‌دهد و زمانی که نوزاد متولد می‌شود نیز متوقف نمی‌شود. در اینجا مواردی که بعد از زایمان طبیعی انتظار می‌رود برای زنان اتفاق بیفتد ذکر شده است.
۱- درد واژن بعد از زایمان طبیعی
اگر زنی در حین زایمان اپیزیوتومی یا برش در ناحیه‌ی واژن داشته باشد، زخم ایجاد شده تا چند هفته دردناک خواهد بود و برش زیاد حتی ممکن است بیشتر طول بکشد تا درمان شوند. در این دوره زنان می‌توانند با انجام کارهایی بهبودی را تسریع کنند:
اگر نشستن برایتان ناراحت کننده است بر روی بالش بنشینید.
هنگام ادرار کردن روی فرج خود آب گرم بریزید و هنگام مدفوع یک پد یا دستمال توالت تمیز را بر روی زخم فشار دهید.
در صورت توصیه پزشک مصرف مسکن نیز کمک کننده خواهد بود.
اگر چه وضعیت زنان مدتی بعد از زایمان بهبود می‌یابد اما انتظار بهبودی سریع را نداشته باشید. اگر درد شدید و زخم ملتهب، متورم و دردناک شد یا متوجه ترشح چرک شدید به پزشک مراجعه کنید.
۲- ترشحات واژن بعد از زایمان طبیعی
چندین هفته پس از زایمان خانم‌ها ترشحات واژن خواهند داشت. برای چند روز اول انتظار دیدن خونریزی به رنگ قرمز روشن را داشته باشید. ترشح به تدریج کاهش می‌یابد و تبدیل به آب می‌شود و از صورتی یا قهوه‌ای به زرد یا سفید تغییر رنگ می‌دهد. در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
زن خونریزی شدید واژن دارد.
ترشح بوی نامطبوع دارد.
تب ۳۸ درجه یا بالاتر دارد.
۳- انقباضات بعد از زایمان طبیعی
در طی چند روز اول پس از زایمان ممکن است زنان دچار انقباضات زیاد شوند که انقباضات پس از زایمان نامیده شود. این انقباضات (که اغلب به سرگیجه‌های قاعدگی شباهت دارند) با فشرده سازی رگ‌های خونی در رحم کمک می‌کنند تا از خونریزی بیش از حد جلوگیری شود. این انقباضات با زایمان‌های متوالی قوی‌تر می‌شوند. پزشک ممکن است مصرف مسکن بدون نسخه را توصیه کند. اگر زن دارای تب است و یا شکمش به لمس حساس است با پزشک تماس بگیرید. این علائم و نشانه‌ها می‌توانند نشان دهنده عفونت رحمی باشند.
۴- مشکلات ادراری بعد از زایمان طبیعی
تورم یا کبودی بافت اطراف مثانه و مجرای ادرار می‌تواند به مشکلات ادراری منجر شود. مشکلات ادراری معمولاً به خودی خود رفع می‌شوند. اگر خانم علائم یا عوارض عفونت ادراری داشته باشد باید با پزشک تماس بگیرید. مثلاً:
تمایل قوی و مداوم برای ادرار کردن
احساس سوزش هنگام ادرار کردن
۵- بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان طبیعی
بارداری و زایمان، بافت همبند را در پایه مثانه منبسط می‌کند و باعث آسیب عصب و عضله مثانه می‌شود. زن ممکن است بر اثر سرفه، کشش یا خندیدن ریزش ادرار داشته باشد. خوشبختانه این مشکل معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد اما استفاده از نوار بهداشتی و انجام تمرینات کگل برای تقویت ماهیچه‌های کف لگن مفید است. برای انجام تمرینات کگل عضلات لگن را منقبض کنید مثل زمانی که ادرار را نگه می‌دارید. این حالت را به مدت پنج ثانیه حفظ کنید و چهار یا پنج بار پشت سرهم تکرار کنید. برای ۱۰ ثانیه عضلات را منقبض کنید و سپس ۱۰ ثانیه آنها را شل کنید. حداقل سه بار در روز ۱۰ تکرار انجام دهید.
۶- هموروئید بعد از زایمان طبیعی
اگر زن هنگام دفع احساس درد می‌کند و در نزدیکی عصب احساس تورم دارد ممکن است هموروئید، رگ‌های کشیده و متورم در مقعد و یا رکتوم پایین، داشته باشد. برای تسکین هرگونه ناراحتی ناشی از هموروئید، در وان آب گرم بخوابید. همچنین پزشک ممکن است داروی هموروئید موضعی تجویز کند. اگر زن از ترس آسیب رسیدن به شکم و یا تشدید درد هموروئید یا زخم اپریزیوتومی مدفوع خود را نگه می‌دارد باید از داروهایی استفاده کند تا دفع راحت و منظم شود. خوردن غذاهایی با فیبر زیاد (از جمله میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل) و نوشیدن مقدار زیادی آب نیز به رفع مشکل کمک خواهد کرد. یکی دیگر از مشکلات مادران پس از زایمان طبیعی بی‌اختیاری مدفوع است. انجام تمرینات کگل به صورت منظم می‌تواند این مشکل را حل کند.
۷- درد سینه‌ها و ترشح شیر از سینه بعد از زایمان طبیعی
چند روز پس از زایمان سینه‌های مادر ممکن است سفت، دردناک و متورم شود. برای تسکین ناراحتی باید از شیردوش استفاده کنید یا بر روی سینه‌ها دستمال گرم بگذارید. دوش آب گرم نیز برای رفع مشکل کارساز است. مصرف مسکن‌های بدون نسخه نیز مؤثر است. اگر سینه ترشح شیر بیش از حد دارد بین شیردهی بسته‌های سرد یا یخ بر روی سینه قرار دهید. اگر مادر از سینه شیردهی نداشته باشد، برای جلوگیری از تولید شیر باید یک سینه‌بند محافظتی مانند سینه‌بند ورزشی استفاده کند. سینه‌ها را مالش ندهید زیرا سبب تولید شیر بیشتر در سینه‌ها می‌شود. اگر شیردهی با سینه دردناک است از پزشک کمک بخواهید. اگر سینه‌ها در فاصله بین شیردهی ترشح می‌کنند، پدهای شیردهی را داخل سینه‌بند بگذارید تا لباستان خشک باقی بماند. پدها را پس از هر بار تغذیه یا هر زمان که مرطوب شدند تعویض کنید.
۸- ریزش مو و تغییرات پوست بعد از زایمان طبیعی
در طول بارداری افزایش سطح هورمون‌ها باعث توقف ریزش طبیعی موها می‌شود که باعث داشتن سر پر مو در زنان باردار است اما اکنون زمان جبران است. پس از زایمان زن دچار ریزش موی بیش از حد می‌شود. ریزش مو معمولاً در عرض شش ماه متوقف می‌شود. علائم خطوط بارداری پس از زایمان ناپدید نمی‌شوند اما در نهایت از بنفش به نقره‌ای یا سفید تغییر می‌کنند و کم‌رنگ می‌شوند. انتظار می‌رود که تیرگی پوست در دوره‌ی بارداری به آرامی محو شود.
۹- تغییرات احساسی بعد از زایمان طبیعی
زایمان موجب افزایش احساسات می‌شود. تغییر حال، تحریک پذیری، ناراحتی و اضطراب علائم رایج است. بسیاری از مادران افسردگی خفیف را تجربه می‌کنند که افسردگی پس از زایمان نامیده می‌شود و معمولاً در عرض یک یا دو هفته از بین می‌رود. در دوره افسردگی نزدیکان و دوستان مادر باید مراقب او باشند و به او کمک کنند تا احساساتش را بیان کند. اگر افسردگی مادر عمیق است یا بیشتر اوقات احساس ناامیدی و غم می‌کند باید با پزشک تماس بگیرد. درمان سریع و به موقع بسیار مهم است.
۱۰- کاهش وزن بعد از زایمان طبیعی
پس از زایمان، زن احساس می‌کند که هیکلش نامتناسب است و حتی ممکن است به نظر برسد که هنوز باردار است. این طبیعی است. اکثر زنان در طول زایمان بیش از ۴ کیلوگرم وزن، از جمله وزن نوزاد، جفت و مایع آمنیوتیک از دست می‌دهند. در روزهای پس از زایمان نیز وزن اضافی بر اثر مایعات باقی مانده را از دست می‌دهد. رژیم سالم و ورزش بعد از زایمان طبیعی می‌تواند به تدریج زنان را به وزن پیش از بارداری خود بازگرداند.
معاینه بعد از زایمان طبیعی
حدود شش هفته پس از زایمان پزشک واژن، رحم و دهانه رحم را معاینه می‌کند تا مطمئن شود که مادر به‌خوبی بهبود می‌یابد. او ممکن است معاینه سینه انجام دهد و همچنین وزن و فشارخون را بررسی کند. این ملاقات زمان مناسب برای صحبت در مورد از سرگیری رابطه جنسی و جلوگیری از بارداری و شیردهی مادر است.
