آی یو دی، یا ابزار درون‌زهدانی (به انگلیسی: IUD) وسیله‌ای به شکل‌های گوناگون، از جنس پلاستیک یا فلز که برای پیشگیری از آبستنی در زهدان جاگذاری می‌شود، است. آی یو دی یکی از وسایل پیشگیری از بارداری برای مدت طولانی است، که مورد تائید سازمان جهانی بهداشت بوده و یکی از پرمصرف‌ترین و رایج‌ترین انواع وسایل پیشگیری از بارداری محسوب می‌شوند.
شکل کلی آی یو دی اغلب شبیه حرف T انگلیسی است. دو نوع آی. یو. دی وجود دارد، در یک نوع مقدار کمی فلز مس و در نوع دیگر پروژستین یا فرم صناعی هورمون پروژسترون تعبیه شده‌است. محل اصلی قرار گرفتن آن در حفره رحم است و نیازی به تصمیم گیری روزانه در مورد استفاده از آن نیست. دخالت مصرف‌کننده در نحوه استفاده از آن بسیار ناچیز است.
معمولترین آی یودی ها،TCu 380 A است که به شکل T بوده و به مدت ۱۰ سال مس آزاد می کند. انواع کم عارضه تر آی یودی های مس دار مانند آی یودی cusafe 300 نیز در بازار کشور موجودند که ۵ سال دوام دارند و درد و خونریزی پریود به دلیل سایز کوچکتر و بازوهای خمیده آنها کمتر است.
IUD مسی که به منظور جلوگیری ازبارداری خانم های جوان مورد استفاده قرار می گیرد، در ۹۹ ٪ موارد، موثر بوده و جلوی بروز بارداری های ناخواسته را به میزان بسیار بالایی می گیرد. به این ترتیب که یون های مس موجود در IUD مسی که حاوی مایعات سمی است، مانع حرکت اسپرم ها به داخل رحم زنان شده و از حامله شدن فرد استفاده کننده جلوگیری می کند. مس قرار گرفته در ساقه این دستگاه هم یون هایی را که دارای مایعات سمی هستند، به مخاط دهانه رحم فرد استفاده کننده انتقال داده و مایعات رحمی او را تحت تاثیر قرار می دهد.
بنابراین، زمانی که اسپرم ها در تماس با این مایعات قرار می گیرند، ماهیت سمی مایعات باعث مهار فعالیت های آنها شده و از باردار شدن خانم استفاده کننده از IUD مسی پیشگیری می شود. در این حالت، اگر اسپرمی هم کمی فعال مانده باشد و سبب باروری تخمک گردد، یون های مسی موجود در ساقه دستگاه سبب اشباع محیط رحم شده و از اتصال تخمک بارور به دیواره رحم پیشگیری می کنند. پس، می توان ادعا کرد که IUD مسی مطمئن ترین راه برای کنترل بارداری در زنان محسوب می شود.
***اگر از آی. یو. دی استفاده می کنید، باید آن را پیش از اقدام به بارداری بردارید.
این کار را می توانید در هر زمان از سیکل قاعدگی انجام دهید، با این حال متخصصین معتقدند بهترین زمان برای خارج کردن آی. یو. دی هنگام عادت ماهانه است و در سیکل بعد وضعیت قاعدگی و تخمک گذاری شما مانند قبل خواهد بود و امکان بارداری ایجاد می شود.
اگر هر گونه علامتی دال بر وجود عفونت ناشی از آی .یو. دی دارید، پیش از تلاش برای بارداری حتما به مداوای آن بپردازید .
سلام من دستگاه همو بعد چهار سال برداشتم وفکر نمیکنم عفونت داشته باشم آیا طول میکشد تا حامله بشم؟باید برم زیر نظر دکتر