یکی از دغدغه های اصلی والدین در طول بزرگ شدن کودکشان، لاغری کمبود وزن است. اگر از آن دسته از مادران که کودکشان در هر وضعیتی باشد، احساس می کنند که کودکشان ضعیف شده است، فاکتور بگیریم. موضوع کمبود وزن کودک از آن دست از موضوعاتی است که هر چه زودتر به آن رسیدگی شود، تبعات بد ناشی از آن کمتر میشود. زیراکه گاهی این کمبود وزن علاوخ بر اسیب های جسمنی برای کودک ضعیف شده آسیب های ذهنی و روحی و روانی نیز در پی خواهد داشت. بر همین اساس در ابتدا به قد و وزن کودک دوساله پرداخته ایم و در ادامه با ارائه برنامه های کاربردی برای اضافه کردن وزن کودک به کمکتان آمده ایم و موضوع کمبود وزن را از سن ۲ سالگی کودک مورد بررسی قرار داده ایم.
وزن مناسب کودک دو ساله
در سال دوم زندگی سرعت رشد فیزیکی کودک کندتر از سال اول می شود. اما در سال دوم زندگی وزن کودک باید به ۴ برابر وزن زمان تولد برسد و ۱۲ سانتی متر به قد او اضافه می شود. (در سال اول زندگی ۷ کیلوگرم به وزن و ۲۵ سانتیمتر به قد اضافه می شود).
مطلب پیشنهادی: ۱۰ دلیل کمبود وزن کودکان + عوارض و روش های درمان آن
وزن گیری کودک دو ساله
* در این سن رفتار تغذیه ای کودک نیز تغییر می کند و در مورد نحوه غذا خوردنش دخالت می کند.
* گاهی غذا را در دهان نگه می دارد و آن را نمی بلعد ولی ممکن است برای خوردن همان غذا بعد از چند ساعت علاقه نشان دهد.
* در این سن کودک یاد می گیرد که چگونه می تواند از قاشق بطور صحیح استفاده کند.
* در گرفتن فنجان مهارت پیدا می کند و آنرا با یک دست می گیرد و می تواند مایعات را از فنجان بنوشد.
* هر یک از کودکان ۲-۱ ساله الگوی رشد خاصی دارند و نباید با دیگر کودکان مقایسه شود.
* در اشتها و رشد هر کودک نیز نوساناتی وجود دارد. یعنی گاهی رشد کودک بهتر است و اشتهای بیش تری دارد و گاهی اوقات کم اشتها می شود.
* چون سرعت رشد کودک در این زمان کم می شود در نتیجه اشتهای کودک کمتر از قبل می شود و این مسئله ممکن است مادر را نگران کند.
* کودک در این سن دوست دارد که استقلال خود را نشان دهد و می خواهد که خودش غذا بخورد.
* دوست دارد ریخت و پاش کند و از انگشتان خود برای برداشتن غذا استفاده کند.
* کودک ترجیح می دهد از غذاهایی استفاده کند که مستقیما آنها را به دست می گیرد.
* غذای کودک ۲-۱ ساله باید کم حجم ولی مقوی و مناسب باشد و شامل همه گروه های غذایی باشد.
* معده کودک کوچک است لذا باید وعده های غذایی کودک زیاد باشد ولی مقدار غذا در هر وعده کم باشد. بهتر است ۶-۵ بار در شبانه روز به کودک غذا داده شود. ۳ وعده غذای اصلی و بقیه میان وعده است.
* در این سن هنوز هم باید شیر مادر به کودک داده شود. اما بهتر است در طول روز ابتدا به کودک غذا داده شود و بعد شیر مادر.
* بین ۱ تا ۱/۵ سالگی زمانی است که باید کودک به خوردن غذاهای خانواده عادت کند.
* می توانید سفیده تخم مرغ را به تدریج به برنامه غذایی کودک اضافه کنید. بهتر است سفیده تخم مرغ را از مقدار کم شروع کنید و به تدریج بر مقدار آن اضافه کنید.
* از حبوبات بیش تر در برنامه غذایی کودک استفاده کنید.
– لازم است در ابتدا کمی غذاهای خانواده را تغییر دهید تا کودک راحت تر بتواند آنرا بخورد و به تدریج که کودک به خوردن غذا عادت کرد از غذاهای خانواده برای او استفاده کنید. مثلاً در ابتدا برنج کته را با کمی آب خورش نرم و له کنید و به کودک بدهید.
* دادن غذاهای خیلی شیرین و یا نوشیدنی به مقدار زیاد در فاصله وعده های غذایی اصلی توصیه نمی شود چرا که ممکن است کودک را بسیار سیر کنند و او نتواند غذای اصلی را خوب بخورد.
* از تنقلاتی مثل چیپس، پفک، شکلات و نوشابه برای کودک استفاده نکنید.
* می توانید به عنوان میان وعده به کودک خرما، کشمش، بستنی پاستوریزه، پسته، بادام بدهید.
* در سال دوم زندگی لازم است که قطره آهن به کودک داده شود.
* در مورد قطره مولتی ویتامین اگر کودک از شیر مادر استفاده می کند و خوب غذا می خورد ضرورتی ندارد ولی اگر مادری بخواهد می تواند به کودک قطره مولتی ویتامین بدهد.
* نباید به زور به کودک غذا داده شود.
* از شیر گرفتن کودک باید تدریجی باشد. بد از پایان ۲ سال شیر خوردن که کودک ۵ وعده غذا در طول روز می خورد و می تواند مایعات را با لیوان بنوشد مادر باید دفعات شیر دادن به کودک را کاهش دهد.
به نکات زیر توجه کنید:
۱- قبل از خواب و صبح هنگام بیدار شدن شیر خودتان را بدهید.
۲- به تدریج وعده های شیر دادن قبل و بعد از ظهر را کم کنید یعنی فاصله وعده های شیر دادن را بیش تر کنید. تا خودبخود یک وعده شیر خوردن حذف شود.
۳- سرگرمی های جدید برای کودک ایجاد کنید.
یک برنامه غذایی مناسب باید کلیه مواد مغذی (مواد نشاسته ای، پروتئینی، چربی، ویتامین ها و املاح) را به نسبت های متعادل در اختیار کودک قرار دهد تا انرژی مورد نیاز او که معمولا بر اساس یکصد کیلوکالری به ازاء هر کیلو گرم وزن بدن است تامین شود.
معمولا ۵۰ درصد انرژی مورد نیاز از مواد قندی، ۳۰ درصد از مواد چربی و حدود ۲۰ درصد از مواد پروتئینی به دست می آید. بدیهی است برحسب عادات مختلف غذایی و افزایش وزن کودک، نسبت های فوق بین ۵ تا ۱۰ درصد قابل تغییر هستند.
غذای کودکان یک تا ۲ ساله باید کم حجم ولی مقوی و مناسب و شامل همه گروههای غذایی باشد. مقدار غذای کودک می تواند برحسب اشتهای او افزایش یابد.
نباید انتظار داشته باشیم که کودکان مانند بزرگترها غذا بخورند چون ظرفیت معده آنان هنوز کوچک است.
از طرف دیگر به دلیل اینکه حس کنجکاوی کودک جهت آشنا شدن با دنیای خارج تاثیر زیادی بر اشتهای او می گذارد این امر ایجاب می نماید که وعده های غذایش ۵ تا ۶ بار در شبانه روز باشد که سه وعده آن وعده های اصلی است که باید مقوی و پر انرژی باشد و دو وعده آن نیز میان وعده است که باید مناسب و مکمل وعده های اصلی باشند.
در این سن هنوز هم کودک با شیر مادر تغذیه می شود تا بخشی از انرزی و مواد مغذی مورد نیاز او از این طریق در اختیارش قرار گیرد.
خواندن این مطلب به شما کمک می کند: ۱۱ نکته مهم برای تهیه غذای کودکان!
رفع کمبود وزن کودک دو ساله با برنامه غذایی
یک کودک یک ساله حدود ۳۰ % انرژی، ۵۰% پروتئین، ۲% آهن، و ۷۵% ویتامین Aمورد نیاز خود را از شیر مادر به دست می آورد. در مورد سایر ویتامین ها و املاح نیز درصدی از طریق شیر مادر و بقیه باید از طریق غذایی که به کودک داده می شود تامین گردد تا رشد و تکامل مطلوب او فراهم شود. البته چون تامین مقدار مورد نیاز پاره ای از ویتامین ها و آهن از طریق تغذیه با شیر مادر و غذا مقدور نیست لذا استفاده از قطره مولتی ویتامین و آهن تا پایان ۲ سالگی کودک توصیه می شود.
به عنوان راهنمای کلی که شامل ۳ غذای اصلی و ۲ میان وعده می باشد برنامه غذایی یک کودک دو ساله به شرح زیر است:
سه وعده غذای اصلی شامل صبحانه، ناهار و شام
دو میان وعده حدود ۱۰ صبح و ۴ بعد از ظهر
یک نمونه از وعده های اصلی غذایی برای نوپا
صبحانه:
نان، کره، مربا (یا عسل) پنیر کم نمک و چای کم رنگ
ناهار:
۳ قاشق غذاخوری پر برنج پخته شده (پلو) + یک قاشق غذاخوری پر از حبوبات (عدس، لوبیا و…)+ یک قاشق مرباخوری کره یا روغن + نصف یک پرتقال متوسط
شام:
۳ قاشق غذاخوری پر از برنج پخته شده ( پلو)+ یک قاشق غذاخوری پر گوشت ماهی( بدون تیغ)+ یک قاشق غذاخوری پر از یک نوع سبزی با برگ سبز تیره مثل اسفناج یا گشنیز یا جعفری پخته شده.
در این نمونه برنامه ناهار و شام چه مواد مغذی وجود دارد و به چه مقدار در اختیار کودک قرار می گیرد؟
در غذای ظهر(ناهار) که برنج پیشنهاد شده است بخشی از انرژی و پروتئین مورد نیاز وعده ظهر کودک تامین می شود اگر برنج در دسترس نباشد می توان از سیب زمینی، نان یا ماکارونی استفاده کرد.
برنج فاقد ویتامین آ است و مقدار آهن آن هم بسیار ناچیز است. پروتئین سیب زمینی هم کمتر از پروتئین برنج است بنابراین هر زمان که برنج یا سیب زمینی در وعده غذایی کودک قرار می گیرد حتماً باید ماده دیگری که سرشار از پروتئین باشد به آن اضافه نمود مانند حبوبات که پروتئین برنج یا سیب زمینی را کامل می کند بنابراین یک “خوراک سیب زمینی و لوبیا” یا “عدس پلو” از نظر پروتئین کامل هستند. برای جذب بهتر آهن پیشنهاد می شود از ترکیب برنج و حبوبات یا سیب زمینی و حبوبات، نصف یک پرتقال در برنامه ناهار کودک استفاده نمود که هم جذب آهن موجود در غذا را بیشتر می کند و هم کمبود ویتامینC مورد نیاز را جبران می نماید.
در برنامه شام به جای حبوبات (پروتئین گیاهی) از یک ماده پروتئینی حیوانی استفاده شده است. گوشت ماهی علاوه بر تامین بقیه پروتئین مورد نیاز کودک سبب جذب بهتر آهن غذاهای گیاهی می شود. بنابراین یک قاشق غذاخوری پر از اسفناج یا جعفری یا گشنیز، هم ویتامین آ مورد نیاز کودک را تامین می کند و هم به دلیل وجود گوشت ماهی، جذب آهن موجود در مواد غذایی بیشتر می شود.
به جای گوشت ماهی می توان از جگر پخته شده یا مرغ هم استفاده کرد. گرچه انرژی کمتری تولید می کند ولی در عوض مابقی پروتئین و بخشی از آهن و کل ویتامین آ مورد نیاز را فراهم می نماید؛ حتی ویتامین آ تولید شده حدود ۲۰ برابر بیشتر می شود.
با این نمونه از صبحانه، ناهار و شام، قسمت اعظم انرژی مورد نیاز کودک تامین می شود و بخش کوچکی باقی می ماند که با ۲ میان وعده مثلا یک تکه نان همراه با نصف یک موز در ساعت ۱۰ صبح و ۲ عدد بیسکویت همراه با ۲ عدد خرما در ۴ بعد از ظهر کمبود انرژی جبران می شود.
سایر ویتامین ها و ریز مغذی ها نیز طی وعده های غذای اصلی و میان وعده به کودک می رسد. تنها عنصری که به صورت مکمل ممکن است مورد نیاز باشد آهن است که در بسیاری از کشور ها مواد غذایی مثل برنج، آرد برنج، آرد گندم، پودر شیر، سس سویا، سس ماهی، پودر کاری، شکر یا نمک را با آهن غنی می کنند. در صورت عدم دسترسی به این مواد غنی شده با آهن بهتر است برای کودک در سن ۱ تا ۲ سالگی قطره یا شربت آهن تجویز شود.
وعده های اصلی غذای کودک دو ساله
(بعنوان پیشنهاد)
با توجه به مطالب گفته شده می توان برنامه غذایی متنوعی برای کودک فراهم کرد تا کلیه نیازهای غذایی او تامین گردد. هر وعده غذایی می تواند شامل یکی از پیشنهادات زیر باشد:
صبحانه پیشنهادی برای افزایش وزن کودک ۲ ساله
- نان و کره و مربا و چای
- نان و کره و عسل و چای
- نان و پنیر و گردو
- نان و تخم مرغ و پنیر
ناهار برای از بین بردن کمبود وزن کودک دو ساله
- عدس پلو با ۲ قاشق غذاخوری ماست
- کوفته قلقلی با سیب زمینی و هویج
- لوبیا چیتی با سیب زمینی و هویج
- خوراک گوشت و سیب زمینی و هویج
- خورش سبزی با پلو (سبزی خورش خیلی سرخ نشود)
- سبزی پلو با ماهی
- سبزی پلو با ماهیچه
- پلو با نصف سیخ کباب
بهتر است هر وعده همراه با یک نوع میوه با اندازه متوسط باشد.
شام برای جبران کمبود وزن کودک دو ساله
- ماکارونی با گوشت چرخ کرده و کمی سبزی
- ماکارونی با پنیر رنده شده
- کوکوی سبزی با نان
- نصف سیخ کباب با نان
- لوبیا چیتی همراه با سیب زمینی و کمی روغن زیتون
بهتر است هر وعده همراه با ۲ قاشق غذاخوری ماست باشد.
میان وعده های صبح و بعد از ظهر کودک دوساله
(بعنوان پیشنهاد)
- ۲ عدد بیسکویت با یک سیب
- یک تکه نان و یک موز
- یک تکه نان با ۲عدد خرما
- یک تکه نان با یک عدد سیب زمینی متوسط یا ۲ عدد هویج پخته شده
- ۱۰ عدد پسته ریز و نرم شده همراه با یک فنجان آب میوه
- ۷ عدد بادام ریز و نرم شده با یک فنجان آب میوه
- نصف لیوان ماست با یک عدد خرما و یک تکه نان
- یک تکه نان با کمی کره و پنیر
- نان و نصف تخم مرغ پخته شده
- نان و پنیر و خیار
- یک پیاله شله زرد
- یک نعلبکی حلوا
۴- زمان شیر خوردن کودک را پیش بینی کنید و یک میان وعده در دسترس داشته باشید.
۵- اگر در صندلی و یا محل خاصی به کودک شیر می دادید از آن محل استفاده نکنید تا کودک به یاد شیر خوردن نیفتد.
۶- از سایر افراد خانواده کمک بگیرید و بهتر است صبح زودتر از کودک بیدار شوید و از فرد دیگری بخواهید که هنگام بیدار شدن کودک در کنار او باشد.
۷- بالاخره وعده های شیر خوردن در ساعات شب را به ترتیب یک شب در میان و دو شب در میان و … کنید تا خود کودک دیگر تقاضای شیر نکند.
عالی بود.مرسیییی ازتون