برخی نوزادان هنگام تولد یک دندان دارند، عده‌ای پیش از ۴ ماهگی دندان درمی‌آورند و بقیه نیز پس از ۱۲ ماهگی صاحب دندان می‌شوند.
اما نخستین مروارید درخشان حدود ۶ ماهگی در دهان اکثر نوزادان دیده می‌شود. البته نشانه‌های دندان در آوردن نوزاد قبل از رویش نخستین دندان مشاهده می‌شود.
تمام دندان‌های شیری اکثر کودکان تا زمان رسیدن به سن دو و نیم سالگی می‌روید.
علائم دندان درآوردن نوزادان و کودکان
بدخوابی
دندان در آوردن فرایندی دردناک است که خواب آرام و بدون دغدغه کودک را مختل می‌کند و او را از خواب شیرین شبانه بیدار می‌کند. بنابراین اگر نوزاد ناگهان بی‌قرار می‌شود و سخت می‌خوابد، به احتمال زیاد دارد دندان در می‌آورد. سعی کنید برنامه استراحت کودک به هم نخورد و او را در آغوش بگیرید و آرام کنید.
سرازیر شدن آب دهان
کنار دهان تمام نوزادان اندکی بزاق دیده می‌شود، اما دندان در آوردن غالباً به معنای خیس بودن دائمی چانه نوزاد است. آب دهان زیاد پوست چانه کودک را تحریک می‌کند، بنابراین چانه را حتماً با پارچه نرم خشک کنید. اندکی ژل نفت خام (وازلین)، به اندازه عدس، را برای محافظت بیشتر از چانه روی پوست بمالید.
سرخ شدن گونه‌ها
گونه‌های گل‌انداخته نشانه رایج دندان درآوردن است. دندانی که در حال بیرون زدن از لثه است باعث تحریک می‌شود و گونه‌ها را ملتهب و قرمز می‌کند. به علاوه اگر دست روی گونه‌ها بگذارید، حرارت آنها را حس خواهید کرد.
جویدن انگشتان
جویدن فشار و درد ناشی از رویش دندان‌ها را کاهش می‌دهد، بنابراین کودک سعی می‌کند درد خود را با جویدن انگشت تسکین دهد. پس حتماً دست فرزندتان را تمیز نگه دارید تا میکروب وارد بدنش نشود.
جویدن اشیاء
نوزادان عاشق گذاشتن اشیاء در دهان هستند، اما اگر کودک شروع به جویدن تمام اشیاء در دسترس کرده است، احتمال دندان در آوردن وجود دارد. سعی کنید حلقه‌های رنگی دندان درآوردن یا یک تکه هویج سرد به کودک بدهید تا آن را به لثه بکشد. این کار لثه‌ها را آرام می‌کند.
ورم کردن لثه‌ها
قرمز و متورم بودن لثه‌ها نشانه قطعی رویش دندان است. انگشت تمیز خود را به آرامی روی لثه‌های کودک بکشید تا درد لثه‌ها قدری آرام شود.
بدخلق شدن
درد دندان در آوردن کودک را زودرنج و بدخلق می‌کند و کودک یک لحظه از گریه کردن دست نمی‌کشد. بدخلقی و ناراحتی این فرشتگان کوچک را با در آغوش گرفتن و بوسیدن از بین ببرید.
بد غذایی
لثه‌های ملتهب و متورم مکیدن را دردناک می‌کند. اگر کودک گرسنه است، اما سینه یا بطری را به دهان نمی‌گیرد، احتمال دندان درآوردن زیاد است. اگر کودک می‌تواند غذاهای جامد بخورد، سعی کنید او را به خوردن پوره سیب سرد یا ماست ترغیب کنید.
تسکین درد دندان درآوردن نوزادان و کودکان
دندان درآوردن فرایندی دردناک و طولانی برای کودک است، اما خوشبختانه راه حل‌ها و فراورده‌های مختلفی برای آسان کردن این دوره وجود دارد.
حلقه‌های دندان درآوردن
این حلقه‌ها یا با مایع پر می‌شود یا سیلیکونی هستند و می‌توان آنها را پیش از دادن به کودک در یخچال گذاشت تا خنک شوند و کودک بهتر آنها را مک بزند و بجود. این کار لثه‌های دردناک را تسکین می‌دهد.
نوشیدنی‌های خنک
نوشیدنی خنک بدون قند به فرزندتان بدهید تا درد تسکین یابد. آب خنک معمولاً گزینه مناسبی است.
ژل دندان درآوردن
اگر درد دندان درآوردن شدید است، می‌توانید ژل مخصوص را روی لثه‌ها بمالید تا موقتاً بی‌حس شود و درد آرام شود. ژل‌های مخصوص دندان درآوردن حاوی مقدار کمی پاراستامول یا ایبوپروفن مناسب کودکان است و قند ندارد.
آرام کردن کودک یا پرت کردن حواس او
در آغوش گرفتن یا بازی کردن با کودک غالباً برای پرت کردن حواس او از درد دندان درآوردن کافی است. البته ممکن است کودک در ابتدا حوصله و میلی به بازی کردن نداشته باشد، اما سعی کنید با مشغول کردن او ذهنش را از درد دور کنید.از ماساژ لثه ، دندان گیرهای لاستیکی و ارتعاشی نیز می توان برای تسکین کودک در این دوره استفاده کرد.
مدت زمان دندان درآوردن
زمانبندی معینی برای دندان درآوردن وجود ندارد، نه می‌توان گفت که نخستین دندان کی جوانه می‌زند، نه می‌توان گفت که دندان درآوردن تا کی طول می‌کشد. بااین حال پس از رویش نخستین دندان‌ها معمولاً درآمدن دندان‌های دیگر چندان دردناک نخواهد بود.
اگر فرزندتان هنگام تولد دندان داشته است، لزوماً به این معنا نیست که دندان درآوردن‌اش سریعتر از نوزادانی تمام می‌شود که نخستین دندان‌شان چند ماه پس از تولد درآمده است؛ حتی این احتمال وجود دارد که رویش دندان‌ها تا سن ۱۲ ماهگی شروع نشود. در هر حال تمام دندان‌های شیری معمولاً تا سن دو و نیم سالگی درمی‌آید.
ترتیب دندان در آوردن نوزاد و زمان درآمدن آنها:
دندان‌های پیشین مرکزی: این دندان‌ها معمولاً اولین دندان‌ها هستند که در سن ۵ تا ۷ ماهگی درمی‌آیند.
دندان‌های پیشین بالایی (دندان‌های جلویی بالا): این دندان‌ها معمولاً در سن ۶ تا ۸ ماهگی در می‌آید.
دندان‌های پیشین جانبی بالا (در دو طرف دندان پیشین بالا): این دندان‌ها در سن ۹ تا ۱۱ ماهگی درمی‌آید.
دندان‌های پیشین جانبی پایین (در دو طرف دندان پیشین پایین): این دندان‌ها در سن ۱۰ تا ۱۲ ماهگی درمی‌آید.
دندان‌های آسیای اول (دندان‌های عقب): این دندان‌ها در سن ۱۲ تا ۱۶ ماهگی درمی‌آید.
دندان‌های نیش (به طرف عقب دهان): این دندان‌ها در سن ۱۶ تا ۲۰ ماهگی درمی‌آید.
دندان‌های آسیای دوم: این دندان‌ها در سن ۲۰ تا ۲۰ ماهگی درمی‌آید.
توصیه‌های مفید در مورد مسواک زدن کودکان
برای مسواک زدن نوزادان و خردسالان زیر سه سال از مقدار بسیار کمی خمیر دندان به اندازه عدس استفاده کنید و مقدار خمیردندان را در سن ۳ تا ۶ سالگی به اندازه یک نخود افزایش دهید.
مسواک زدن را به تدریج کامل‌تر کنید تا تمام سطح‌های دندان را پوشش دهید. دست‌کم روزانه دو بار دندان‌های فرزندتان را مسواک بزنید.
از آنجایی که برخی کودکان تمایل چندانی به مسواک زدن ندارند، باید به طریقی علاقه آنها را جلب کنید؛ برای مثال مسواک زدن را به بازی تبدیل کنید یا خود نیز به همراه کودک مسواک بزنید و به فرزندتان نیز کمک کنید تا مسواک زدن را به پایان برساند.
آسان‌ترین راه مسواک زدن دندان کودک این است که او را روی زانوی خود بنشانید و سرش را به سینه‌تان تکیه دهید. در مورد کودکان بزرگتر نیز می‌توانید پشت‌شان بایستید و سرشان را به عقب خم کنید.
مسواک را به شکل دایره‌های کوچک روی دندان‌ها حرکت دهید تا تمام سطوح را پوشش دهد و از فرزندتان بخواهید خمیردندان را پس از اتمام مسواک زدن تف کند. نیازی به شستشو با آب نیست، چون به این ترتیب تمام فلوراید از روی دندان‌ها پاک می‌شود.
بر مسواک زدن فرزندتان نظارت داشته باشد تا مطمئن شوید که کودک مقدار مناسبی از خمیر دندان را برمی‌دارد و خمیر دندان را لیس نمی‌زند یا قورت نمی‌دهد.
تا زمانی که مطمئن نشده‌اید کودک به تنهایی می‌تواند دندان‌ها را به شیوه درست مسواک بزند، به او کمک کنید. کودکان معمولاً تا سن ۷ سالگی برای مسواک زدن نیاز به کمک و نظارت دارند.
مکیدن یک عکس‌العمل طبیعی است. نوزادان، کودکان نوپا و خردسالان از انگشتان شست، سایر انگشتان، پستانک و اشیاء دیگر برای مکیدن استفاده می‌کنند. این کار به آنها احساس امنیت و خوشحالی می‌دهد، طوری که باعث می‌شود در لحاظ دشوار به انجام آن پناه ببرند. مکیدن انگشت در کودکان بعد از یک سن به خصوص می‌تواند باعث عدم همترازی دندان‌ها و بدشکلی فک شود.
البته، عموماً با نظارت دوستانه می‌توان به کودک کمک کرد تا این عادت را قبل از بروز هرگونه آسیبی ترک کند. درصورتیکه کودکتان به مشکل مکیدن انگشت دچار شده، برای رفع این عادت و جلوگیری از مشکلات احتمالی سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید تا ضمن رفع این عادت، مشکلات دندانی کودک نیز برطرف گردد.
