ماندن جنین مرده در شکم مادر چه عوارضی دارد؟ | بررسی علت از کار افتادن قلب جنین

عده زیادی از مادران در دوران بارداری بعد از اینکه تحرکی از جنین در رحم خود حس نمی کنند به این فکر می افتند که مبادا سقط اتفاق افتاده باشد و این موضوع جز بزرگترین نگرانی های دوران بارداری محسوب می شود. اما اگر مادر در دوران بارداری به صورت مرتب توسط پزشک معاینه شود، می توان از بخش عمده این نگرانی ها کاست. اما اگر مادر بنا به هر دلیلی توسط پزشک معاینه نشود و از مرگ جنین خود خود بی اطلاع باشد ممکن است دچار چه مشکلاتی شود؟، عوارض ماندن جنین مرده در شکم مادر چیست؟  اینکه مادر ضربان قلب جنین را حس نکند نشانه ایی از کار افتادن قلب جنین است؟، علائم از کار افتادن قلب جنین چیست؟، دلایل از کار افتادن قلب جنین در سه ماهه اول چه مواردی می تواند باشد؟

علائم از کار افتادن قلب جنین

معمولاً از ۲ تا ۳ هفته قبل‌تر از ایست قلبی جنین، میزان حرکات او کاهش می‌یابد. یک مادری که جنین او دچار ایست قلبی شده بود عنوان می کرد که در هفته ۱۹ بارداری بعد از اینکه هیچگونه حرکتی از جنین حس نمی کردم، به سقطشدن آن شک کرد و به پزشک مراجعه کردم، و بعد از بررسی های انجام شده مشخص شد که جنین به دلیل پیجیده شدن بند ناف به دور گردنش جان خود را از دست داده است.

علل مرده زایی چیست و بهترین زمان بارداری بعد از مرده زایی

از اصلی ترین نشانه های سقط جنین، خونریزی است. خونریزی معمولا با احساس درد در شکم، احساس درد در شکم، تب، منقض شدن بافت ها و عضلات شکمی همراه است.

دلایل از کار افتادن قلب جنین در سه ماهه اول

اگر جنین تأخیر رشد داشته باشد و جریان خون‌رسانی جفت کافی نباشد دچار ایست قلبی در رحم مادر می‌شود. دیابت، فشار خون پیشرفته، اختلالات انعقادی مانند ترومبوفیلی سبب می‌شود تا لخته‌های کوچکی داخل عروق جفتی ایجاد شود و با کند شدن جریان خون‌رسانی به جنین تأخیر رشد به وجود آید یا جریان خون‌رسانی به جای آنکه از رحم به جنین منتقل شود برعکس می‌شود.

معمولاً از ۲ تا ۳ هفته قبل‌تر از ایجاد چنین مشکلی حرکات جنین کاهش می‌یابد و اگر مادر به پزشک زنان مراجعه کند معاینات حاکی از کاهش رشد رحم و حرکات بسیار کم جنین خواهد بود که معمولاً سونوگرافی داپلر از زمانی که جنین قابلیت حیات پیدا می‌کند برای تشخیص وضعیت جریان خون در جفت توصیه می‌شود حتی در مواردی که مادر سابقه بیماری قلبی را در شرح حال خود برای پزشک عنوان می‌کند اکوکاردیوگرافی قلب جنین را درخواست می‌دهیم.

البته یکسری علایم جنین هم در ایست قلبی داخل رحمی جنین مؤثر است که بیماری‌های قلبی خود جنین، عفونت‌های پیشرفته و بیماری‌های عفونی که ممکن است از مادر به جنین منتقل شده باشد نیز در ایست قلبی جنین دخیل هستند که علایم هشدار دهنده قبلی ندارند و حتی این اختلالات در سونوگرافی هم مشخص نمی‌شود.

مطلب پیشنهادی: روش های مختلف برای گوش دادن و شنیدن ضربان قلب جنین

مطلب پیشنهادی: چرا گاهی ضربان قلب جنین کم یا زیاد می شود؟!

عوارض ماندن جنین مرده در شکم مادر

وجود جنين مرده در رحم مادر به مدت بيش از ۴ هفته موجب عفونت شدید، اختلالات انعقادي در مادر و ايجاد خطر براي او مي شود، بايد در اسرع وقت اقدام به تخليه رحم با دارو يا جراحي كورتاژ تخليه اي رحم براي حفظ جان مادر كرد.

واقعیت غم انگیز این است که مادر پس از مرگ جنین در رحم باز هم باید رنج زایمان را تحمل کند، چون وضع حمل برای سلامتی مادر و بهبود جسمی وی بهتر است.

جنین مرده در شکم مادر به ندرت با سزارین به دنیا آورده می‌شود. گروه پزشکی مراحل بعدی را ضمن رعایت کردن حال مادر و درک روحیه شکننده وی توضیح می‌دهد. زایمان در اکثر موارد به صورت مصنوعی (القایی) شروع می‌شود. متخصص زنان و زایمان روند زایمان را توضیح می‌دهد و به مادر زمان می‌دهد تا گفته‌های وی را قبل از شروع زایمان درک کند.

زایمان چه طبیعی باشد چه القایی، ماما یا متخصص زنان و زایمان مسکن بسیار قوی از مشتقات مورفین را به مادر ارائه می‌دهد. مادر می‌تواند میزان مورفین دریافتی را از طریق پمپ قابل کنترل با دست کم یا زیاد کند. اگر مادر دوقلو یا چندقلو باردار باشد و مرگ یکی از نوزادها تشخیص داده شده باشد، متخصص توصیه می‌کند که زایمان از نوع القایی نباشد. ادامه درمان به شرایط خاص موجود بستگی دارد؛ این که آیا جفت نوزادها مشترک است یا خیر و این که مرگ جنین در چه مرحله‌ای از بارداری رخ داده است. پزشک گاهی توصیه می‌کند که بهتر است به قل(های) دیگر مدت کوتاهی فرصت رشد کردن و بالغ شدن داخل رحم داده شود.

وجود جنين مرده در رحم مادر به مدت بيش از ۴ هفته موجب عفونت شدید، اختلالات انعقادي در مادر و ايجاد خطر براي او مي شود، بايد در اسرع وقت اقدام به تخليه رحم با دارو يا جراحي كورتاژ تخليه اي رحم براي حفظ جان مادر كرد.

اثر مرده زایی بر بارداری‌های بعدی

مادری که تجربه مرده زایی را پشت سر گذاشته است، به سختی می‌تواند برای بارداری مجدد تصمیم بگیرد و آبستنی مجدد تا مدت‌ها آخرین فکری است که به ذهن مادر داغدیده خطور می‌کند. بااین حال برای برخی مادران ضروری است که در اولین فرصت ممکن دوباره باردار شوند.

مادر شش تا هشت هفته پس از مرده زایی باید توسط متخصص زنان و زایمان معاینه شود. این ویزیت فرصت مناسبی است تا مادر سوال‌هایی را که در این مدت برایش پیش آمده است از متخصص بپرسد و اگر آماده است درباره تلاش برای بارداری بعدی نیز با متخصص مشورت کند. برخی والدین می‌خواهند شانس خود برای داشتن فرزند را بلافاصله پس از مرده‌زایی امتحان کنند، حال آن که عده دیگری ترجیح می‌دهند بارداری بعدی را زمان بندی کنند تا هیچ یک از تاریخ‌های مهم مربوط به فرزند بعدی با مناسبت‌های جنین از دست رفته متقارن نباشد.

اگر نتوان علت مشخصی را برای مرده زایی پیدا کرد، والدین این آسودگی خاطر را می‌یابند که دلیلی ندارد این اتفاق ناگوار دوباره رخ دهد. اگر جنین مرده ناهنجاری ژنتیکی داشته باشد، والدین برای مشاوره ژنتیک معرفی می‌شوند تا درباره روش‌های مختلف بارداری بعدی با متخصص ژنتیک مشورت کنند. اما اگر دلیل مرده زایی مشخص باشد، متخصص زنان و زایمان با همکاری والدین تلاش می‌کند تا احتمال بروز مجدد این اتفاق را کاهش دهد. به ویژه اگر مشکل مربوط به جفت یا رشد جنین باشد. بارداری مجدد برای مادرانی که چنین تجربه ناگواری را پشت سر گذاشته‌اند، بسیار اضطراب آور خواهد بود و خاطرات ناخوشایندی را در ذهن‌شان زنده خواهد کرد.

دلایل مرگ جنین در رحم

در بسیاری از موارد، با وجود بررسی‌های جامع، علت مرگ هرگز مشخص نمی‌شود و در موارد دیگر ممکن است مرگ جنین بیش از یک علت داشته باشد. علتهای شایعی که می‌تواند باعث مرگ جنین شود عبارت است از:

۱٫ رشد کند جنین:

کودکانی که سرعت رشد آهسته‌ای دارند، ریسک بسیار بالاتری برای مرگ جنینی دارند، به خصوص آن دسته از کودکانی که رشدشان دچار مشکل شده باشد.

۲٫ جدا شدن زودرس جفت:

دلیل شایع دیگر برای مرگ جنین زمانی است که جفت قبل از زایمان، از دیوارۀ رحم کنده می‌شود.

۳٫ مشکلات مادرزادی:

ناهنجاری‌های کروموزومی، ژنتیکی و مشکلات ساختاری می‌تواند باعث مرگ جنین شود. برخی جنین‌های مرده در رحم به چندین نقص مادرزادی مبتلا هستند.

۴٫ عفونت:

عفونت مادر، جنین یا جفت از دیگر علت‌های شایع مرگ جنین است، به خصوص اگر عفونت پیش از هفتۀ ۲۸ بارداری اتفاق بیفتد. عفونت‌های شناخته‌شده‌ای که در مرگ جنین تأثیر دارند شامل بیماری پنجم یا پاروویروس، سیتومگالوویروس، لیستریوز و سیفلیس است.

۵٫ مشکلات مربوط به بند ناف:

مشکلات مربوط به بند ناف در تعداد اندکی از مرگ‌های جنینی مؤثر است. در صورت وجود گره در بند ناف یا اتصال نامناسب بند ناف به جفت، اکسیژن کافی به جنین نمی‌رسد و محرومیت از اکسیژن ممکن است باعث مرگ شود. ناهنجاری‌های بند ناف بین کودکان سالم نیز رایج است و به ندرت تنها دلیل مرگ جنین در رحم است.

اتفاق‌های دیگری از جمله کمبود اکسیژن در طول فرایند زایمان، مشکل یا آسیب جدی به مادر مانند تصادف ماشین نیز می‌تواند باعث مرگ جنین در رحم شود.

مرگ جنین چه نشانه‌هایی دارد؟

سقط به از دست رفتن بارداری به هر علت قبل از هفته بیستم با وزن جنین زیر ۵۰۰ گرم و مرده زایی به فوت جنین در رحم پس از هفته بیستم یا در وزن بالاتر از ۵۰۰ گرم گفته می شود.

لكه بینی در ۳ ماهه اول بارداری تهدیدی برای سقط به حساب می‌آید، اما هر گونه لكه بینی دلیل بر سقط نیست و باید به پزشك مراجعه كرد ولی به‌طور كلی لكه بینی، خونریزی كم یا زیاد، دردهای انقباضی رحم كه از درد عادت ماهانه شدیدترند، آبریزش، دفع كامل جنین و جفت یا دفع مقداری بافت از نشانه‌های سقط جنین هستند. گاهی از وقوع مرگ جنین مدتی می‌گذرد و مادر متوجه آن نمی‌شود كه در این حالت علائم بارداری مانند تهوع، استفراغ و سفتی پستان از بین می‌رود.

البته ارتباطی بین ترس، استرس مادر، امواج الکترومغناطیسی و مرده زایی گزارش نشده است. بلکه فقط بیماری های مادر مانند دیابت، فشارخون و غیره و نیز بیماری ها، عفونت ها و ناهنجاری های جنین می تواند به مرده زایی منجر شود.

مرگ جنین گاهی با هیچ علامت هشداردهنده‌ای همراه نیست. اگر احتمال مرده زایی وجود داشته باشد یا حرکت جنین کمتر شده باشد، متخصص زنان و زایمان آزمایش‌های خاصی مانند سونوگرافی و کاردیوتوکوگرافی (ضربان قلب جنین) را برای اطمینان از سلامت نوزاد انجام می‌دهد.

در صورت مواجهه با علائم زیر به سرعت به پزشک مراجعه کنید:

• لک بینی یا خونریزی واژن
• انقباض‌ها و درد شکمی خفیف تا شدید
• سرگیجه
• تب بالا
• تکان نخوردن جنین
• شنیده نشدن ضربان قلب

علل مرگ جنین در رحم

دلایل متفاوتی برای مردن جنین در رحم مادر وجود دارد که از آن جمله می‌توان به عملکرد جفت، عامل‌های ژنتیکی، سلامت مادر، بالا بودن سن مادر و سبک زندگی وی و در نهایت عفونت در دوران بارداری اشاره کرد:

مشکلات مربوط به جفت مهم‌ترین علت مرگ نوزاد در رحم دانسته می‌شود که از آن با اصطلاح نارسایی جفت یاد می‌شود. علل دقیق نارسایی جفت مشخص نیست. بااین حال پزشکان مطمئن‌اند که اگر جفت عملکرد مناسبی نداشته باشد، رگ‌هایی که مادر را به جنین متصل می‌کند، منقبض و تنگ می‌شود. در نتیجه مواد مغذی و اکسیژن به اندازه کافی به جنین نمی‌رسد و نقص‌های رشدی پیش می‌آید. مشکلات مربوط به رشد جنین محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) نامیده می‌شود. این نوزادان گاهی اوقات کوچک‌تر از حدی هستند که برای یک زمان معین از بارداری در نظر گرفته شده است. بسیاری از جنین‌هایی که داخل شکم مادر می‌میرند، نارس و کوچک‌تر از اندازه طبیعی هستند.

مسمومیت حاملگی نیز جریان خونی را که از طریق جفت به جنین می‌رسد کاهش می‌دهد. نقص کروموزومی یا ژنتیکی نیز گاهی باعث مرده زایی می‌شود. در این حالت مغز، قلب یا یکی از اندام‌های حیاتی نوزاد به نحو مناسبی رشد نکرده است.

خونریزی شدید در اواخر دوران بارداری یا هنگام زایمان نیز یکی از علل مرگ جنین محسوب می‌شود. مرگ جنین هنگام جدا شدن جفت از رحم (سقط جفت) رخ می‌دهد. ابتلا مادر به بیماری‌های مختلفی چون دیابت و در موارد نادرتر عفونت‌هایی مانند آنفلوانزا، استرپتوکوک گروه B ، لیستریا یا توکسوپلاسموز نیز ممکن است علت مرگ جنین در رحم باشد.

هر چه سن مادر بالاتر برود، احتمال مرده زایی نیز افزایش می‌یابد که در حوالی هفته چهل و یکم به اوج خود می‌رسد. بنابراین در بعضی بیمارستان‌ها به مادران آینده توصیه می‌شود که القای زایمان در هفته سی و نهم‌ یا چهل‌ام، قبل از موعد مقرر یا راس آن، انجام شود.

عامل‌های مرتبط با سبک زندگی مانند چاقی یا سیگار کشیدن در دوران بارداری نیز احتمال مرده زایی را افزایش می‌دهد. استعمال دخانیات رسیدن اکسیژن به جنین از طریق جفت را کاهش می‌دهد و در نتیجه رشد جنین در رحم محدود می‌شود.

پیشگیری از مرده زایی

تمام مرده زایی‌ها قابل پیشگیری نیست. بااین حال با رعایت توصیه‌های زیر می‌توان احتمال مرگ جنین در رحم را کاهش داد:

• ترک دخانیات
• خودداری از مصرف الکل و مواد در دوران بارداری
• در وقت‌های تعیین شده به متخصص زنان و زایمان یا ماما مراجعه کنید تا رشد و سلامت جنین بررسی شود.
• وزن خود را پیش از اقدام برای بارداری به حد مطلوب برسانید.
• از خود در مقابل عفونت محافظت کنید و از خوردن بعضی خوراکی‌ها خودداری کنید.
• درد زیر شکم یا خونریزی واژینال را بلافاصله به متخصص زنان و زایمان اطلاع دهید.
• به حرکت‌ها و تکان خوردن جنین توجه کنید و هر گونه نگرانی و مشکل را به سرعت با متخصص زنان و زایمان در میان بگذارید.
• خارش واژن را به متخصص اطلاع دهید.