ابتدا مادر باید کودک را با شیر خود تغذیه کند و در پایان شیردادن به او غذای کمکی بدهد. برای پیشگیری از کاهش شیر مادر، باید پس از شروع غذای کمکی مادر دفعات شیردهی را افزایش دهد. غلات مخصوصاً برنج، به علت آسانی هضم، اولین گروه غذایی است که به کودک داده می شود. از پایان ماه چهارم تا ۶ ماهگی سن شروع غذاهای نیمه جامد است. ما برای اینکه طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد را به شما آموزش بدهیم تا نکاتی را در این باره بیان کنیم، در ابتدای مطلب طرز تهیه لعاب برنج برای نوزاد ۴ ماهه را عنوان کرده ایم و سپس هر آن چیزی که در رابطه با اولین غذای کمکی نوزاد شما نیاز دارید بدانید را به مطلب مان اضافه کرده ایم. با ما همراه باشید.
طرز تهیه لعاب برنج برای نوزاد ۴ ماهه
لعاب برنج بهترین پیشنهاد برای اولین غذای کمکی استفاده از لعاب برنج است. از یک بار در روز به ازای یک قاشق مربا خوری شروع می شود و بتدریج به ۱۰ قاشق مربا خوری در روز افزایش داده می شود.
مواد لازم برای تهیه لعاب برنج برای نوزاد
دو قاشق غذا خوری برنج (برنج ایرانی)
یک لیوان آب
طرز تهیه لعاب برنج
دو قاشق غذا خوری برنج که بهتر است برنج نیمه دانه باشد.
سپس این مقدار برنج را با یک لیوان آب روی شعله میگذاریم تا بپزد و خوب لعاب بندازد.
وقتی دیدید از یک لیوان آب حدود ۴ قاشق غدا خوری آب باقی مانده و برنج مانند وقتی که میخواهیم شله زرد درست کنیم نرم شده است، مدت پخت شما کافی است. سپس برنج را به همراه آبش از صاقی بسیار ریزی رد کنید طوری که فقط آب برنج رد بشود.
از اضافه کردن نمک به این غذا خودداری نمایید چون نمک جزو مواد خوراکی ممنوعه برای بچه ها می باشد.
برای گرفتن طعم بهتر میتوانید از یک حبه قند بسیار کوچک و خرد شده استفاده کنید. آن را درون آب برنج انداخته و حل کنید.
لعاب برنج یکی از بهترین غذاهای کمکی برای شروع میباشد.
نکات مهم اولین غذای کمکی نوزاد
۱- از هفته دوم شروع تغذیه کمکی، شیرخوار می تواند به جای لعاب برنج از فرنی، شیربرنج و حریره بادام استفاده کند که آن ها نیز از یک قاشق مربا خوری و یک بار در روز شروع می شود و تا ۱۰ قاشق مرباخوری در روز افزاش می یابد.
۲- از هفته سوم می توان از آب میوه استفاده کرد. باید آب میوه را از یک قاشق مربا خوری در روز شروع کرد و تدریجاً به ۱۰ قاشق مرباخوری افزایش داد. مدت پنج تا هفت روز فقط از یک نوع آب میوه باید استفاده شود تا اگر ناسازگاری وجود داشته باشد، شناخته شود. بعد از آب میوه، با در نظر گرفتن پذیرش شیرخوار، میوه های نرم شده را می توان به شیرخوار داد. میوه ها علاوه بر این که منبع خوبی از ویتامین ها هستند به جلوگیری از یبوست نیز کمک می کنند. با توجه به این که مرکبات و توت فرنگی ایجاد حساسیت و آلرژی می کنند مصرف آن ها را می توان تا پایان ۹ تا ۱۲ ماهگی به تعویق انداخت.
۳- از هفته چهارم می توان از سبزی های مختلف به صورت آب پز استفاده کرد و سبزیهایی مانند سیب زمینی، هویج و نخود سبز بصورت پخته شده و نرم مثل پوره سبزی ها را مصرف نمود. توصیه می شود که دادن گوجه فرهنگی و اسفناج تا پایان ۹ تا ۱۲ ماهگی به تعویق انداخته شود.
۴- از هفته پنجم می توان از زرده تخم مرغ آب پز شده سفت استفاده کرد. بدین ترتیب که باید به اندازه نصف قاشق چایخوری از زرده پخته شده را در آب یا شیر له کرد و به شیر خوار داد و مقدار آن را بتدریج افزایش داد تا در ظرف دو هفته به یک زرده کامل تخم مرغ برسد. آن گاه می توان یک روز در میان یک زرده کامل یا همه روزه نصف زرده تخم مرغ به شیرخوار داد.
*** استفاده از سفیده تخم مرغ تا یک سالگی توصیه نمی شود.
۵- از هفته ششم به بعد می توان از گوشت پخته نرم و کم چربی (ماهی، مرغ و سایر انواع گوشت ها) همراه با سایر مواد غذایی که تاکنون به آن ها اشاره شد غذای کاملی درست کرد و به شیرخوار داد.
۶- استفاده از انواع گوشت ها همراه با سبزی ها (هویچ، لوبیا سبز، نخود فرنگی، کرفس، گوجه فرنگی، سیب زمینی، جعفری) و مواد نشاسته ای مانند ماکارونی و آرد ها امکان تهیه سوپ های متنوعی را به مادر می دهد. سوپی که مواد غذایی فوق در آن بخوبی نرم شده باشد غذای کمکی مناسبی برای شیرخوار است. شروع استفاده از حبوبات هم از همین سنین مقدور است. می توان از حبوبات خیس شده و پوست کنده که کاملاً پخته و نرم شده باشد مانند عدس، ماش و لوبیا (یا جوانه آن ها) استفاده نمود. حبوبات منبع خوبی برای تأمین پروتئین هستند و همراه با غلات و شیر مادر غذای کاملی را تشکیل می دهند.
۷- اگر کودک مبتلا به یبوست است در تهیه سوپ باید از برگه زرد آلو، هلو و آلو به مقدار کم استفاده شود. با افزایش سن و پذیرش بیشتر کودک، سوپ و غذاهای نرم باید تبدیل به غذاهای سفت تر شوند. یعنی باید با اضافه کردن غذاهای سفت تر و کمی قابل جویدن، عمل تکاملی جویدن را در کودک پرورش داد. اگر با افزایش تدریجی قوام مواد غذایی، شیرخوار به عمل جویدن تشویق و راهنمایی نشود و برای مدت ها از غذاهای آبکی استفاده کند، بعداً در جویدن غذاهای جامد تر دچار اختلال خواهد شد.
۸- .لازم است نان برشته، بیسکویت و سبزی هایی که قوام مناسبی برای جویده شدن دارند در این سنین به کودک داده شود.
۹- شیر خواران از یک سالگی به بعد بخوبی می توانند از غذاهای خانواده استفاده کنند. شیرخوار هنوز سریع رشد می کند و مقاومت کافی در مقابل بسیاری از بیماری ها را ندارد. دندانهایش کامل نشده اند، بنابر این غذاها بایستی مقوی، کم حجم و زود هضم باشند و به دفعات در اختیار شیرخوار قرار داده شوند. غلاتی که کودک قدرت جویدن آن ها را دارد و برنج به صورت کته های مختلف مخلوط با سبزیها، جبوبات و گوشت های نرم مناسب هستند.
۱۰ اگر کودک هر روز از سبزی های تازه استفاده کند لازم نیست هر روز میوه نیز بخورد با توجه به این که کودک در سنین ۱ تا ۳ سالگی به علت سرعت رشد و فعالیت زیاد احتیاج به انرژی و غذاهای بیشتر دارد ولی از طرفی حجم معده او کم است، لازم است در این سنین ۵ تا ۶ بار در شبانه روز تغذیه شود.
نکات مهم درباره شروع غذای کمکی نوزاد از ۴ ماهگی
– مواد غذایی را چه از نظر مقدار و چه از نظر نوع، تدریجا” به رژیم غذایی شیرخوار اضافه کنید.
– از یک نوع غذای ساده شروع کنید وکم کم مخلوطی از چند نوع غذا به او بدهید.
– از مقدار کم شروع و به تدریج بر مقدار آن افزوده شود.
– بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود ۵ تا ۷ روز فاصله بگذارید.
– اولین غذای کمکی نوزاد را که می خواهید به کودک بدهید، کمی غلیظ تر از شیر تهیه کنید و سپس به تدریج غذاهای نیمه جامد و جامد بدهید.
– غذای کمکی را با قاشق و مایعات را با لیوان به شیرخوار بدهید.
– هنگام دادن غذاهای نیمه جامد و جامد، شیرخوار را در وضعیت نشسته قرار دهید.
– غذای کمکی نوزاد را به مقدار کم و برای یک وعده تهیه کنید.
– در صورت باقی ماندن غذا، می توانید آن را به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگه داری کنید. در غیر این صورت آن را در فریزر بگذارید.
– غذای نگه داری شده را فقط به مقدار مصرف یک وعده کاملا” داغ کنید و پس از خنک کردن به کودک بدهید.
– تا یک سالگی به غذای کودک نمک اضافه نکنید و پس از یک سالگی مقداری نمک (نمک یددار) به غذای شیر خوار اضافه نمائید.
– سبزی ها را قبل از مصرف کاملا” بشوئید و بلافاصله پس از خرد کردن آن را به غذا اضافه کنید.
– مصرف حتی مقدار کمی گوشت، ارزش غذایی را افزایش می دهد، بدین منظور هرنوع گوشت مانند گوسفند، گوساله، مرغ و ماهی که در دسترس دارید مصرف کنید.
-ترتیب دادن غذاهای کمکی به شیرخوار بسیار مهم است و باید از هفته اول ماه هفتم تولد مرحله به مرحله غذاهای خاصی را به شیرخوار داد .
مقوی و مغذی سازی اولین غذای کمکی نوزاد
مغذی کردن غذا یعنی موادی را به غذا اضافه کنیم که پروتئین، ویتامین و املاح آن را بیشتر کند.
موادی که انرژی غذای کمکی را بیشتر می کنند؛
روغن ها دارای انرژی هستند و افزودن مقدار کمی روغن به غذای کودک به خصوص کودکی که آهسته رشد می کند توصیه می شود چون:
– انرژی روغن نسبت به مواد غذایی دیگر بیشتر است (هر گرم روغن حدود ۹ کالری و هر گرم قند و شکر ۴ کالری دارد).
– چربی ها مثل کره، روغن زیتون، روغن نباتی (ترجیحا” روغن مایع) بدون اضافه کردن حجم غذا، انرژی غذا را بیشتر می کنند.
– روغن باعث نرم شدن غذا می شود و خوردن آن را برای شیرخوار راحت تر می کند.
– قند و شکر انرژی زا هستند ولی مصرف آن برای شیرخوار زیر یک سال توصیه نمی شود چون ذائقه او به طعم شیرین عادت می کند و زمینه برای بروز مشکلاتی مثل چاقی در بزرگسالی فراهم می شود.
موادی که علاوه بر انرژی، پروتئین غذا کمکی نوزاد را بیشتر می کند؛
– در صورت امکان کمی گوشت به غذای شیرخوار اضافه شود.
– انواع حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس که کاملا” پخته شده را بعد از ماه هشتم به غذای شیرخوار اضافه نمائید.
– به غذای شیرخوار تخم مرغ اضافه شود، مثلا” تخم مرغ آب پز را می توان داخل سوپ و یا ماکارونی پس از طبخ رنده کرد و یا می توان آن را با کمی شیر مخلوط و نرم کرده و به شیرخوار داد (تا قبل از یک سالگی از دادن سفیده تخم مرغ خودداری شود).
موادی که ویتامین ها (مانند ویتامین A و C) و امـــلاح (مانند آهـــن، روی و کلسیم) غذا را بیشتر می کنند؛
– انواع سبزی های با برگ سبز مانند جعفری، شوید، گشنیز که دارای ویتامین A و C و آهن هستند به غذای شیرخوار اضافه شود.
– از انواع سبزی های زرد و نارنجی رنگ مانند کدو حلوایی و هویج که دارای ویتامین A هستند در غذای شیرخوار استفاده شود.
– غلات و حبوبات جوانه زده دارای انرژی، پروتئین، ویتامین و املاح هستند. می توان ابتدا گندم، ماش یا عدس جوانه زده را تهیه و پودر نمود و در انتهای طبخ داخل غذا ریخت. همچنین می توان جوانه تازه را له کرده و یا پس از خشک کردن جوانه آن را پودر نموده و به غذای شیرخوار اضافه کرد.
♻شروع غذای کمکی بعد از پایان شش ماهگی است.
✅تا یکسالگی غذای اصلی کودک شیر بوده و در هر وعده ابتدا شیر داده شود و سپس غذای کمکی.
✅ تا یک سالگی به غذای کودک نمک اضافه نشود
✅جهت رشدبهتر کودک از کره جهت پخت استفاده شود
✅ابتدا شیر وسپس غذای کمکی داده شود.
✅غذای کودک از مقدار کم (روزانه یک قاشق) شروع وبتدریج بیشتر شود.
?ماه هفتم::
هفته اول فرنی،هفته دوم حریره بادام واز هفته سوم سوپ بدون حبوبات شروع شود. سوپ له شده حاوی برنج،سیب زمینی،هویج بوده که بتدریج جعفری،گشنیز،گوشت قرمز ویا مرغ و کره اضافه میشود
*آب جوشیده سرد شده بدهید
?ماه هشتم::
علاوه بر شیر مادر،چهار وعده غذا بدهید.
دراین ماه علاوه بر فرنی وسوپ ،پوره سیب زمینی،کدو و هویج بدهید
*ماست همراه سوپ ویا بعدغذا داده شود
*آب میوه طبیعی از یک قاشق شروع شود.
*عدس وماش به سوپ اضافه شود.
?ماه نه و ده::
سایر حبوبات شروع شود.(قبل از پخت ۲۴ساعت در آب خیسانده شود)
سیب،گلابی،وموز له شده بدهید
کته نرم همراه مرع ویا گوشت قرمز
بیسکویت ساده و خرمای نرم بدون پوست بدهید
?ماه یازده و دوازده::
میوه وماهی .بستنی پاستوریزه،.وبرای صبحانه فرنی،شیربرنج و تخم مرغ بدهید.
✅برای میان وعده آب میوه طبیعی وبیسکویت و برای شام ونهار سوپ،کته،پوره و ماکارونی بدهید
⛔️غذاهای غیرمجاز تا یکسالگی::
سفیده تخم مرغ، پنیر، آلبالو، گیلاس، خربزه، کیوی، انگور،تنقلات،آجیل،عس