معمولاً مادران و اطرافیان نوزاد شیرخواره به محض مشاهده ی شکم درد او از عرق نعناع یا شربتهای شیمیایی ضد نفخ استفاده می کنند و این در حالی است که گاهی علت ایجاد شکم درد ارتباطی به مصرف اینها ندارد و ابتدا باید علت شکم درد کشف شود بعد درمان را آغاز کنید…
اگر اخیراً صاحب فرزند شده اید و از اینکه نوزادتان بی وقفه گریه می کند نگران هستید حتماً عامل شکم درد را در او بررسی کنید. از نشانه های این عارضه برگرداندن شیر و یا شیر نخوردن در زمانی است که باید غذا بخورد. در ادامه تعدادی از بیماریهای رایج که موجب ایجاد شکم درد در نوزادان می شوند را معرفی می کنیم.
علل ایجاد شکم درد در نوزادان
کولیک
از علتهای ایجاد این ناراحتی در نوزادان کمتر از ۶ ماهه کولیک است. نوزادی که دچار کولیک شده باشد درگیر یک شکم درد بی دلیل می شود. حدود ۲۰% نوزادان به کولیک مبتلا هستند. این نوزادان پاهایشان را می کشند و صاف می کنند و در آخر داخل شکمشان جمع می کنند و گاز اضافی معده شان را خارج می کنند. کولیک روش درمانی خاصی ندارد و اغلب نوزادان تا ۵ ماهگی این مشکل را دارند.
رفلاکس معده
رفلاکس معده بیماری است که بارها نام آن را شنیده اید و باید بدانید که این بیماری فقط مختص بزرگسالان نیست و نوزادان نیز در خطر ابتلا به آن قرار دارند. این بیماری باعث می شود که غذا و سایر مواد از معده به سمت مری بیایند و موجب احساس سوزش در مری بشوند و کودک را عذاب بدهند. علائم این بیماری شکم درد و گاهی کمر درد و حتی زانو درد می باشد. نوزادانی که رفلاکس معده داشته باشند با این مشکل بزرگ می شوند.
یبوست
یکی دیگر از علل شکم درد در نوزادان یبوست است که این مورد بیشتر برای نوزادانی اتفاق می افتد که اخیراً خوردن غذاهای جامد را آغاز کرده اند. چنانچه تعداد دفعات دفع مدفوع نوزاد از حالت طبیعی کمتر باشد باید احتمال یبوست را داد. در این حالت مدفوع سفت و خشک است و باعث شکم درد در سمت چپ شکم می شود و تولید حالت تهوع و استفراغ می کند. برای درمان این بیماری باید مواد غذایی حاوی فیبر و مایعات به نوزاد داد.
نفخ
شکم درد به دلیل نفخ و باد شکم در نوزادان کوچکتر از ۳ ماهه رواج دارد چرا که روده ی آنها هنوز ناقص است.
اسهال
بعضی از انواع شکم درد با صدای غرغر همراهند که این حالت نهایتاً به اسهال منجر می شود. اسهال ممکن است دلایل عفونی مانند عفونتهای ویروسی یا عفونتهای باکتریایی داشته باشد و یا با مسمومیت های غذایی و انگل توأم باشد بنابراین با دقت فراوان آن را تحت نظر داشته باشید. در صورت بروز شکم درد از این نوع با ملایمت ناحیه را ماساژ دهید و یک کیسه گندم گرم روی آن قرار دهید.
درهم پیچیدگی روده
این بیماری به ندرت پیش می آید و در صورت بروز نوزادان بین ۸ الی ۱۴ ماه را شامل می شود. روند این بیماری به این صورت است که یک بخش از روده روی یک بخش دیگر می لغزد و موجب انسداد روده می شود و نوزاد را دچار شکم درد شدیدی می کند. در این حالت نوزاد ناگهان گریه می کند و پاهایش را به طرف شکمش می کشد. نوزاد احتمال دارد علائم استفراغ و مدفوع خونی، تیره و مخاطی نیز داشته باشد.
آنفولانزای معده
گاهی اوقات آنفولانزای معده در نوزاد منجر به استفراغ، اسهال، تب و از دست دادن اشها می شود که در نتیجه او دچار کم آبی می شود. به همین دلیل باید به سرعت مقادیر زیادی مایعات به نوزاد بدهید.
سایر بیماریها را بررسی کنید
شاید برایتان باور کردنش عجیب باشد که سرماخوردگی و آنفولانزا در نوزادان باعث ایجاد شکم درد می شود و دلیلش این است که خلط گلوی نوزاد از طریق گلو پایین می رود و معده نوزاد را تحریک می کند. گاهی مشکلاتی اعم از عفونت مجاری ادراری و عفونت گوش موجبات حالت تهوع و استفراغ را برای نوزاد فراهم می آورند.
آلرژی غذایی
این بیماری حالتهای استفراغ، اسهال و شکم درد را به دنبال دارد. در صورتی که نوزادتان مدفوع خونی دفع می کند یا دچار خارش بدن شده است از حساسیت غذایی رنج می برد.
عدم تحمل لاکتوز
این مشکل نفخ معده و اسهال را به وجود می آورد که اگر نوزاد در این حالت لبنیات مصرف کند علائمش شدت می یابند.
بیماری حرکت
برخی اوقات نوزاد شما در مسافرت با اتومبیل یا سایر وسایل نقلیه استفراغ می کند که در این مواقع اصطلاحاً می گویند دچار بیماری حرکت (ماشین گرفتگی) شده است. علت ایجاد این بیماری این است که آنچه نوزاد می بیند و آنچه که در حین حرکت، در بعضی بخشهای بدنش مثل گوش داخلی و سایر عصبهایش احساس می کند با هم مرتبط نیستند.
روش تشخیص شکم درد نوزادان
باید به علائم نوزاد دقت کنید تا متوجه شوید که در چه زمانهایی دچار شکم درد می شود. علائمی از قبیل:
بد اخلاقی، بهانه گیری های پی در پی و گریه های بی وقفه
بی خوابی و عدم اشتها به غذا
اسهال
استفراغ
بی قراری ( کشیدن پاها به سمت شکم و به خود پیچیدن)
حالتهای چهره مثلا فشردن چشم ها روی هم در حالت بسته و شکلک در آوردن
اشتباهات رایج در درمان شکم درد نوزادان
معمولاً مادران و اطرافیان نوزاد شیرخواره به محض مشاهده ی شکم درد او از عرق نعناع یا شربتهای شیمیایی ضد نفخ استفاده می کنند و این در حالی است که گاهی علت ایجاد شکم درد ارتباطی به مصرف اینها ندارد و ابتدا باید علت شکم درد کشف شود بعد درمان را آغاز کنید.
درمان خانگی شکم درد در نوزادان
اولین نکته ای که باید به آن دقت کنید اجابت مزاج نوزاد شیر خواره است، او باید حتماً بعد از هر بار شیر خوردن یک بار شکمش کار کند اگر چنین نشود یعنی یبوست دارد و آرامش نوزاد مختل می شود. برای رفع یبوست نوزاد کمی اسفند را داخل آب جوش بریزید و پس از چند دقیقه آن را صاف کنید و چند قطره از لعاب آنرا در چند وعده به نوزاد بدهید.
توجه: اگر نوزاد شما دچار یبوست شده است تنها ۱ الی ۲ بار از ملینات کمک بگیرید زیرا دستگاه گوارش آنها به مصرف این ملینات عادت می کند و کارکرد عادی اش مختل می شود.
شکم درد به علت فرآیند شیر دهی به نوزاد
یکی از رایج ترین عللی که مسبب ایجاد شکم درد در نوزادان می شود عدم صحت انجام فرآیند شیردهی یا نگرفتن آروغ کودک است که در او تولید نفخ می کند. هنگام شیر دادن باید مادر راحت بنشیند، تیکه بدهد و یک بالش هم زیر دستش بگذارد تا هم خودش در شرایط مناسبی باشد، خسته نشود و هم نوزاد راحت شیر بخورد زیرا شیر دهی یک فرآیند ذهنی- جسمی است.
آنچه مادران باید رعایت کنند
به این موضوع نیز دقت کنید که به زور به نوزاد شیر ندهید و این موضوع را درک کنید که نوزادان کمی شیر می خورند، نفس می گیرند و دوباره شیر می خورند پس کمی صبر داشته باشید و آرامشتان را حفظ کنید. همچنین به شما توصیه می کنیم بهداشت سینه تان را رعایت کنند و تغذیه ی مساعدی داشته باشید تا طعم شیرتان خوشایند باشد. بعد از شیر دادن به نوزادان حتماً آروغ نوزاد را بگیرید. به این صورت که سر نوزاد را روی شانه تان قرار دهید و آرام به پشت او چند ضربه بزنید تا باد گلویش خارج شود.
شما به عنوان یک مادر وظیفه دارید از مواد خوراکی بهره ببرید که در نوزاد تولید نفخ نکنند، به عنوان مثال روزانه یک لیوان جوشانده رازیانه و زیره با یک قاشق عسل میل کنید، عرق نعناع بخورید و به نوزادتان هم ترجیحاً به جای شربتهای شیمیایی مثل گریپ میکسچر، عرق نعناع یا عرق زنیان گرم کرده با اندکی ترنجبین (برای شیرین کردن شربت) بدهید.
درمان پزشکی شکم درد در نوزادان
درمان شکم درد نوزادان به تشخیص صحیح علل درد وابسته است. متخصص اطفال بعد از تشخیص علل یکسری دارو تجویز می کند که در این داروها مسکن هم برای کاهش درد موجود می باشد. توجه داشته باشید در این مواقع حتماً به نوزادتان مقدار زیادی مایعات بدهید.
درمان شکم درد نوزادان از طریق ماساژ دادن!
یکی از روشهایی که معمولاً در درمان شکم درد نوزادان مفید واقع می شود ماساژ دادن نوزاد است مخصوصاً اگر علت درد کولیک یا قولنج باشد این روش واقعاً باعث آرامش ناحیه دردناک می شود. درهنگام ماساژ با فرزند خود صحبت کنید و از نظر روحی نیز او را درمان کنید.
یکی از علائم شناخت کولیک یا قولنج گریه ی مداوم نوزاد بدون دلیل با مدت زمانی حدود سه ساعت یا بیشتر در یک روز است.
روش اول: برای ماساژ فرزند خود، او را روی میز به پشت بخوابانید، دستتان را به روغن زیتون، روغن بچه یا لوسیون آغشته کنید و با انگشتان دست با حالت چرخشی و به آرامی شکم نوزاد را مالش دهید. این کار باعث گرم شدن ناحیه ی دردناک می شود و نفخ شکم نوزاد را از بین می برد.
روش دوم: نوزاد را روی زمین بخوابانید به صورتی که پاهایش روبروی شکم شما باشند. بعد پاهای او را در دستانتان بگیرید و آرام آرام مثل حرکت رکاب زدن دوچرخه حرکت بدهید. انجام این عمل موجب خارج شدن گازها از معده نوزاد می شود. در هنگام انجام این روش با نوزاد صحبت کنید و لبخند بزنید و سعی کنید به او آرامش ببخشید.
روش سوم: نوزاد را به شکم روی یکی از رانهایتان بگذارید و یک دستتان را روی شکم او قرار بدهید. بعد با دست دیگر پشت نوزاد را در جهت عقربه های ساعت آرام بمالید.
روش چهارم: نوزاد را به پشت روی رانتان بگذارید و شکم نوزاد را با کف دست و انگشتانتان مالش دهید تا گازهای معده اش راحتتر دفع شوند.
روش پنجم: به جای محکمی تکیه بدهید و پاهایتان را به سمت شکمتان جمع کنید. نوزاد را به پشت روی زانوهایتان بگذارید و با دست شکم او را ماساژ دهید.
روش ششم: کیسه آب گرم را داخل حوله ی تمیز بگذارید و به آرامی روی شکم نوزاد قرار دهید تا دردهای ناشی از کولیک یا قولنج نوزاد بهتر شوند.
روش هفتم: یک بالش بزرگ روی زمین یا روی پاهایتان بگذارید. نوزاد را به شکم روی بالش بخوابانید و آرام پشت نوزاد را بمالید. توجه داشته باشید دستهای نوزاد زیر بدنش نماند و آسیب نبیند. همچنین مراقب بینی کودک باشید که مبادا روی بالش باشد و مانع تنفس او شود. به ویژه چنانچه نوزاد تازه به دنیا آمده است، استفاده از این روش را برای طولانی مدت توصیه نمی کنیم زیرا خطراتی را به دنبال دارد.
شکم درد در نوزادان
تذکرات به مادرانی که نوزادانشان کولیک دارند
مراقب باشید هنگام شیر دهی به نوزاد هوا وارد دهانش نشود و روشهای درست شیر دادن به نوزاد چه با سینه و چه با شیشه شیر آموزش ببینند تا باعث شکم درد در نوزادانشان نشوند.
اگر مشکل کولیک نوزاد بیشتر از سه ماهگی او به طول انجامید، به متخصص اطفال مراجعه کنید و موضوع را با او در میان بگذارید.
مادرانی که نوزادشان کولیک دارد باید در مصرف غذاهایشان نکاتی را رعایت کنند مثلاً از مواد غذایی نفاخ مثل سبزیجات و میوه های خام و حبوبات کمتر استفاده کنند تا دستگاه گوارش نوزاد شیر مادر را راحت تر هضم کند.
از متخصص اطفال در این زمینه راهنمایی بگیرند، عموماً او به مادرانی که نوزادانشان نفخ معده دارند دارویی برای رفع گاز معده تجویز می کنند.
اگر تمام نکات را رعایت کردید ولی باز هم گریه های نوزاد بند نیامد و آرامشتان را از شما گرفت. علت گریه ها کولیک نیست، شاید به دلیل حساسیت غذایی باشد، جهت تشخیص دقیق نوزاد را به متخصص اطفال ببرید.
اگر نوزادتان به کولیک ابتلا دارد بعد از شیر دادن به او حتماً باد گلویش را بگیرید. درست است که این کار هر بار وقت زیادی از شما می گیرد ولی تأثیر بسزایی در رفع درد نوزاد دارد.
برای شیردهی به این نوزادان حتماً یک برنامه ی منظم داشته باشید به عنوان مثال هر دو ساعت یک بار به او شیر بدهید.
استفاده از پستانک برای نوزادان مبتلا به کولیک و رفلاکس معده توصیه می شود.
منبع خبر : دکتر علی فرجی متخصص اطفال
معلومات درباره نوزاد