آتروفی بیضه به معنی کوچک شدن، تحلیل رفتن و تکیده شدن بافت بیضه است. می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد که در نتیجۀ آن هم به کارکرد اسپرم سازی و هم به کارکرد تولید تستوسترون آسیب وارد می شود. آتروفی بیضه می تواند اولیه یا ثانویه باشد. اولیه به این معنی است که مشکل اصلی در خود بیضه اتفاق افتاده است که این مشکل می تواند ناشی از علت های مختلف باشد؛
برای نمونه، ارکیت عفونی که عامل آن می تواند باکتریال یا ویروس باشد یا آسیب به بیضه ناشی از حادثه ای مثل تصادف یا ضربه باشد و یا “تورسیون” یا چرخش بیضه حول طناب منوی و عروق آن باشد که سبب قطع جریان خون و از دست رفتن بافت بیضه می گردد. در این موارد یعنی آتروفی (یا نارسایی) اولیه بیضه، هورمون های FSH و LH هیپوفیز که سبب تحریک اسپرم سازی و تولید هورمون تستوسترون در بیضه اند، به طور معکوس افزایش می یابند.
همچنین آتروفی بیضه یا کوچک شدن بیضه یکی از عوارض شایع بیماری واریکوسل می باشد . بیضه دارای لوله هایی است که در آن اسپرم تولید می شود . هر گونه آسیبی به این لوله ها باعث نرم شدن بیضه و در نهایت کوچک شدن آن می شود. علاوه بر ان واریکوسل باعث اختلال در کارکرد دریچه های وریدها می شود که باعث انباشتن خون در بیضه ها می شود و در نهایت ممکن است آسیب جدی به آن وارد کند.
درمان واریکوسل ممکن است لازم نباشد. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل می توانند بدون هیچگونه درمانی دارای فرزند شوند. با این حال، اگر واریکوسل شما باعث درد ، آتروفی بیضه یا ناباروری شود ممکن است نیاز به درمان واریکوسل داشته باشید. هدف از جراحی این است که ورید آسیب دیده را مسدود کرده تا جریان خون را به ورید های طبیعی منتقل کند. در موارد ناباروری مردان، درمان واریکوسل ممکن است ناباروری را بهبود بخشد یا درمان کند یا کیفیت اسپرم را بهبود بخشد.
علائم ترمیم واریکوسل در نوجوانی شامل آتروفی پیشرفته بیضه، درد یا نتایج تحلیل های منی غیرطبیعی است. اگرچه درمان واریکوسل به طور کلی ویژگی های اسپرم را بهبود می بخشد، روشن نیست که آیا واریکوسل درمان نشده منجر به بدتر شدن کیفیت اسپرم در طول زمان می شود یا خیرواریکوسل یک بیماری خوش‌خیم است اما درمان دارویی ندارد وتنها روش درمان آن جراحی است. تصمیم گیری برای عمل بستگی به فاکتورهای گوناگونی مانند: شدت واریکوسل و سن بیمار و وضعیت باروری (تأهل و داشتن یا نداشتن فرزند دارد. در مواردی که بیمار واریکوسل گرید دو یا سه داشته باشد و با ناباروری مراجعه نموده باشد نیاز به عمل جراحی واریکوسلکتومی دارد. اگرواریکوسل با اختلال در آزمایش منی همراه باشد باز هم نیاز به عمل دارد.
علل تحلیل یا کوچک شدن بیضه
عفونت زیاد ناشی از بیماری اریون
افزایش سن
التهاب در ناحیه تناسلی به صورت مزمن
بیماری های شایع مانند بیضه پایین نیامده ، پروستات مزمن ، اپیدیمیدیت
سوء تغذیه
مصرف داروهای دارای هورمون های زنانه
کاهش فعالیت غده هیپوفیز مغزی
بالا رفتن میزان هورمون FSH
کاهش هورمون LH
عوارض رادیوتراپی
ضربه به بیضه
پیچش بیضه ( در دو طرف )
هماتوسل ( تجمع خون در بیضه )
بیماری واریکوسل
نارسایی کبد
نارسایی کلیه
مصرف بیش از حد الکل
اختلال در خواب
تشخیص تحلیل یا کوچک شدن بیضه
در ابتدا پزشک متخصص اورولوژی به معاینه بالینی بیمار می پردازد . کاهش رشد موی بدن یکی از نشانه های کمبود آندروژن در بدن می باشد که یکی از علائم کوچک شدن بیضه می باشد . پزشک از فرد می خواهد در حالت ایستاده باشد تا طول و عرض بیضه را اندازه گیری کند. همچنین میزان حجم کیسه بیضه در دو طرف آن بررسی می شود. معمولا افرادی که دارای این اختلال هستند در طرف چپ بیضه مشکلی مشاهده می شود که امکان بیماری واریکوسل نیز وجود دارد.
درمان کوچک شدن بیضه
خواب منظم
یکی از علل ایجاد تحلیل یا کوچک شدن بیضه اختلال در خواب می باشد . استاندارد خواب کافی ۷ الی ۸ ساعت بوده و فرد باید ساعت مشخصی به خواب رود . تنظیم درست خواب به رشد متعادل بیضه کمک می کند.
دارو درمانی
در صورتی که دلیل این اختلال کاهش میزان هورمون های خاصی از بدن باشد پزشک متخصص داروهایی برای جبران این کمبود تجویز می کند.
همانطور که گفته شد، آتروفی بیضه می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد. در موارد یک طرفه اگر چه کاری برای برگشت کارکرد بیضه آتروفیک نمی توان انجام داد، ولی با توجه به سالم بودن بیضه سمت مقابل فرد مشکل زیادی نخواهد داشت.
در موارد دو طرفه نیز باز هم اقدام خاصی برای بازگرداندن کارکرد بیضه ها نمی توان انجام داد و برای درمان ناباروری از روش های کمک باروری (ART) با استفاده از اسپرم های موجود در مایع منی و یا در بافت بیضه ها (در صورت وجود) استفاده می شود و اگر هم هیچ اسپرمی یافت نشود،می توان به سراغ” اهدای جنین” ( ED) رفت و یا جایگزینی هورمون تستوسترون را انجام داد.
آتروفی (یا نارسایی) ثانویه بیضه به مواردی گفته می شود که آتروفی در نتیجۀ تولید نشدن یا کاهش تولید هورمون های محرکه FSH و LH از هیپوفیز یا کاهش هورمون GnRH از هیپوتالاموس مغز باشد. در این موارد هم اندازه بیضه ها بسیار کوچک خواهد بود، ولی همانطور که گفته شد، سطح FSH و LH خون پایین است. در اینگونه موارد درمان پیشنهادی جایگزینی این هورمون ها با داروهای مناسب است که معمولاً سبب بازگشت یا آغاز کارکرد اسپرم سازی بیضه ها و همچنین تولید تستوسترون می شود که البته درجات این بازگشت در افراد مختلف متفاوت است.
پیشگیری از تحلیل یا کوچک شدن بیضه
برای پیشگیری از این اختلال به طور مرتب بیضه خود را اندازه بگیرید . در صورت بروز حادثه ای که به بیضه ضربه یا آسیب وارد می شود حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
