پروسه فرزندپروری در سایه آگاهی و مهارت، بی‌نظیرترین و زیباترین پروسه زندگی است. اما شادی کودکان خودمان را چگونه تامین کنیم تا کودک شاد ما به غنا و امنیت درونش برسد؟ تنبیه و تشویق! چرا و چگونه؟ بازی چه نقشی در شادی دارد؟ و نقش مادر و پدر در تامین شادی کودک به چه صورت است؟
کودک شاد: بازی، بازی، بازی!
بازی، شادی، کثیف کاری و ریخت و پاش، اشتباه و سر و صدا و … خاص دوران کودکی است و رشد و بالندگی کودکان در همین امور نهفته است. بچه ها هر کاری که کردند نباید کل شخصیت آنها زیر سؤال برود بلکه فقط و فقط بایستی رفتار مذکور با شیوه درست مورد سؤال قرار گیرد.
باید بدانیم که کودکان ما همواره بی قید و شرط و بدون ارزش گذاری، همواره منحصر به فردند. وقتی دخترم بچه بود، یک روز به دلیل شیطنتی که کرده بود، شروع کردم به نصیحتهای مادرانه و بالاخره گفتم :
نمی دونم با تو چیکار کنم ؟!
و دخترم در پاسخ گفت :
می تونی منو ببوسی !
امروز یادم نیست موضوع چه بود،
اما آن بوسه هنوز یادم مانده است!!!!
یکی از مهمترین روشهای ایجاد شادی و نشاط در کودکان، بازی است و یکی از خلاقانه ترین و مسرت بخش ترین بازیها، بازی طبیعی و قدیمی اما کهنه ناشدنی “خاک بازی” است. اما چرا خاک و گل یکی از مناسب ترین اسباب بازی ها برای شما و کودک شما هستند؟
اثرات خاک بازی برای کودک شاد
• تقویت سیستم ایمنی
تحقیقات نشان داده اند که بازی با خاک و گل کاملا خیس، سیستم ایمنی کودکان را تقویت میکند. در نتیجه آنها کمتر مریض میشوند. در واقع این زندگی بیش از حد پاستوریزه موجب شده است کودکان کمتر با انواع میکروب ها مواجه شوند و در نتیجه بدن آنها قادر به تمایز سلول های خودی از سلولهای مهاجم نیست و این موجب افزایش انواع آلرژیها همچون آسم، اگزما و بیماریهای دیگر شده است. همچنین بدن کودکان پس از مواجهه مداوم با یک میکروب، موفق به ساخت آنتی بادی لازم میشود، پس این شرایط را باید در اختیارشان گذاشت و از اینکه کودک به خاک دست بزند، هراس نداشت.
• ترشح شادی در مغز
دانشمندان طی تحقیقاتی، متوجه شدند که خاک بازی، موجب افزایش سطح سروتونین در مغز میشود.
سروتونین، یک انتقال دهنده عصبی است، که بر خُلق و خو، حافظه، یادگیری، اشتها، خواب و… تاثیر دارد. تاثیر بازی با خاک مشابه تاثیر داروهای ضد افسردگی است. بنابراین خاک بازی برای کودک و بزرگسال شادی بخش و نشاط آور است.
• ویتامین طبیعت
کمبود یا فقدان ارتباط با طبیعت در زندگیهای مدرن امروزی ما، موجب اختلالات رفتاری بسیاری در بشر، به ویژه کودکان شده است. طبیعت برای انسان ها همچون یک ویتامین است و همانگونه که بدن ما، روزانه به میزان معینی از سایر ویتامینها نیاز دارد، هر روز به ویتامین طبیعت نیز نیازمند است. فقدان این ویتامین در زندگی روزمره موجب اختلالات مربوط به کمبود توجه، افسردگی و چاقی در کودکان و بزرگسالان شده است.
• خلاقیت، هوش و هوش هیجانی
گل و خاک جزء اسباب بازیهای سازمان نایافته هستند. این نوع اسباب بازی ها روش مشخصی برای بازی کردن ندارند و می توانند تاثیر بسیار خوبی بر افزایش هوش، هوش اجتماعی و پرورش خلاقیت در کودکان داشته باشند.
پیامبر اسلام (ص) نیز در این خصوص فرموده اند که یکی از دلایلی که کودکان را دوست دارند به خاطر این است که با خاک بازی میکنند چون غرور ندارند. پس خاک بازی، برای کاهش منیّت در کودک نیز مناسب است.
شادی کودک
نقش" احترام" در نهادینگی شادی برای کودک شاد
بعضی از والدین ممکن است کودک خود را دوست داشته باشند ولی به او احترام نگذارند. نکته مهمی که والدین باید به آن دقت کنند این است که دوست داشتن کودک کافی نیست، بلکه لازم است شما برای او احترام قائل باشید تا احساس امنیت و شادی را به وی هدیه کنید. احترام مانند دوست داشتن، هم از طریق بیان و هم از طریق عمل نشان داده میشود.
شما می‌توانید با گوش دادن فعال به حرفهای کودک، برقراری تماس چشمی، توجه به گفته های کودک بدون آنکه برای اتمام سخنانش بی صبری نشان دهید، کمک کردن به کودک در یافتن کلمات مناسب برای توضیح دادن و به زبان آوردن هیجاناتش و قطع نکردن حرفهای او، احترامتان را به وی نشان دهید.
شما همچنین می‌توانید با تشویق کاری که او انجام میدهد احترام خود را نسبت به او نشان دهید و شادش کنید، حتی اگر این کار کامل و بی‌نقص نباشد. در این صورت او فرصت می‌یابد تا عقاید خود را بدون ترس از تمسخر و استهزا نمودن بیان کند. احترام به کودک اضطراب و تنش او را کاهش خواهد داد و منجر به خلق امنیت و شادی درونی در وی خواهد شد.
از طرف دیگر، اگر شما خیلی آسانگیر باشید و اجازه دهید به دیگران آسیب بزند یا به حقوق دیگران تجاوز کند، او هرگز رفتار مسوولانه نسبت به دیگران را نخواهد آموخت و در نتیجه مورد احترام نیز واقع نخواهد شد.
آی قصه، قصه، قصه ! بیا کودک شاد من
یکی دیگر از روشهای شادی آفرین، آموزنده و تقویت کننده خلاقیت و تخیل برای کودکان، به دور از کنترلگری و اشاره مستقیم، قصه گویی است. یکی از روشهای برطرف کردن مشکلات رفتاری کودکان، قصه درمانی یا همان قصه گویی هدفمند و مرتب است، زیرا کودک از شخصیتهای داستان تاثیرات مثبت زیادی می پذیرد و درسهای لایه های زیرین داستان را در وجود خود شکل میدهد.
• کودک از طریق داستان با حقایق و تجربیات زندگی آشنا می شود.
• قدرت فهم و بیان او افزایش می‌یابد.
• خلاقیتش شکوفا میگردد.
• مهارتهای زبانی او بهبود یافته و گنجینه کلماتش گسترش می‌یابد.
امروزه تحقیقات علم روانشناسی ثابت کرده است، قصه درمانی میتواند به افزایش شادی و ذوق، حل مشکلات یادگیری، اختلالات رفتاری، کاهش افسردگی، رشد اخلاقی و موفقیت کودک کمک کند و در زندگی او نقش بسیار مهمی داشته باشد.
فرد قصه گو باید سعی کند با استفاده از حرکات بدن، تغییر لحن صدا، قصه های عکس‌دار، استفاده از عروسک شخصیتهای قصه، سوال و جواب کودک آن را جذابتر و اثرگذارتر کند.
