آنچه بسیاری از والدین را دچار نوعی سردرگمی و نگرانی می کند، چگونگی مواجهه و پاسخگویی درست به سوالات جنسی کودک است، آن هم به شکلی که اطلاعات لازم تا حد قانع شدن به کودک داده و از کنجکاوی بیشتر او نیز جلوگیری شود.
نگران نشوید! پنهان کاری نکنید… نیازی به طفره رفتن نیست. بگذارید فرزندتان بدون آنکه از سوالاتش دچار شرم یا ترس شود، در قبال حس کنجکاوی اش، بهترین پاسخ ها را از والدینش که امین ترین افراد در زندگی اش هستند، دریافت کند.
یکی از بزرگ ترین مسئولیت های تربیتی والدین، دادن پاسخ های مناسب به سوالات فرزندانشان در مورد منشا تولد، چگونگی به دنیا آمدن، جنسیت و سوالات دیگری از این دست است که در سنین مختلف برای کودکان و نوجوانان مطرح می شود.
بر این اساس، روان شناسان کودک و نوجوان توصیه می کنند که والدین پیش از بلوغ به فرزند خود اطلاعات لازم را درباره پدیده بلوغ و تاثیرات آن بدهند و او را در جریان اتفاقاتی که در آینده برای او پیش می آید، بگذارند. اما آنچه بسیاری از والدین را دچار نوعی سردرگمی و نگرانی می کند، چگونگی مواجهه و پاسخگویی درست به سوالات جنسی کودک است، آن هم به شکلی که اطلاعات لازم تا حد قانع شدن به کودک داده و از کنجکاوی بیشتر او نیز جلوگیری شود.
باید براساس سن، سطح کنجکاوی و نیازهای فردی به سوالات جنسی کودک و نوجوان پاسخ داده شود. دادن اطلاعاتی فراتر از آنچه کودک به دنبال آن است یا اطلاعاتی که برایش قابل درک نیست، باعث می شود کودک گیج و مضطرب شود.
شما هم از تجربه ها و خاطره های خود بگویید …
خونسردي خود را هنگامي كه كودك سئوالاتي مي كند يا برخوردهايي كه سابقه نداشته حفظ كنيم كه اين خود يكي از راههاي درمان است . برخورد بد والدين خصوصا در رابطه با اعمالي كه در كودك سابقه نداشته و عكس العمل شديد آنها باعث مي شود انجام آن عمل در ذهن كودك پايدار بماند چيزي كه ما نمي خواهيم در ذهن كودك باقي بماند .
پسر ۵ ساله شما با همبازی خود در خانه مشغول بازی است و شما متوجه می شوید که بیش از حد ساکت هستند. شما داخل اتاق آنها می شوید تا ببینید چه می کنند و می بینید که از کمر به پایین برهنه شده اند.
برخورد شما چیست؟
بیشتر والدین در چنین مواقعی احساس تنش می کنند اما اگر از قبل خودتان را آماده کرده باشید حداقل می توانید آرامش ظاهری خود را حفظ کنید. هرگز سر بچه ها داد نکشید و آنها را سرزنش نکنید، بلکه برای بچه ها در خانه حد و مرزی تعیین کنید. مثلا بگویید: “هر دوی شما لباسهایتان را بپوشید. بدن شما خصوصی است و نباید در خانه کس دیگری لباست را در بیاوری. بیایید برای شما یک سرگرمی دیگر پیدا کنم.”
این که درباره این موضوع به مادر همبازی پسرتان چیزی بگویید یا نه بستگی به تصمیم شخصی شما دارد. البته توصیه می شود گزارش آنچه در خانه شما اتفاق افتاده است به مادر بچه های دیگر نیز بدهید. هر کدام از خانواده ها می توانند از این موقعیت مناسب برای آموزش فرزند خود استفاده کنند. حد و حدود مورد قبول جنسی فرزندتان را برایش توضیح دهید اما او را با توضیح اضافه گیج و متحیر نکنید تا دچار احساس گناه نشود و اعتماد خود را نسبت به شما از دست ندهد. اگر دیدید بچه ها باز هم به دکتربازی علاقه نشان می دهند، شاید نشانه این باشد که کنجکاویشان هنوز ارضاء نشده است. بنشینید و اطلاعات اساسی را با فرزند خود مرور کنید. با او درباره شکل بدن صحبت کنید و یکی یکی اعضای مختلف بدن را نام ببرید. اغلب بچه ها در این گروه سنی با این توضیحات راضی می شوند اما اگر فرزندتان سوالی داشت به او بی درنگ پاسخ بدهید. هرگز پاسخ کودکان را به تاخیر نیندازید. امید است پدر و مادر آن کودک دیگر نیز همین کار را انجام دهد.
بچه نوپایتان هنگام حمام کردن به آلت تناسلی خود دست می زند!
این سناریو بسیار رایج است و در بیشتر خانه ها به طور مکرر اتفاق می افتد. اگر فرزندتان این کار را کرد از فرصت استفاده کنید و نام اندامهای مختلف بدن را با او مرور کنید و با موضوع خیلی جدی رو به رو شوید. از اندامهای غیرجنسی شروع کنید و اندامهای جنسی را به طور پراکنده لابه لای آنها نام ببرید. از همان ابتدا از نام های صحیح استفاده کنید. برای پسرها این قسمت ها عبارتند از: آلت تناسلی، بیضه ها و باسن و برای دخترها عبارتند از پستان ها، واژن یا آلت تناسلی و باسن.
به بچه ها بفهمانید که کسی اجازه ندارد به قسمت های خصوصی بدن آنها دست بزند و خودشان نیز نباید آنها را نشان کسی بدهند. البته استثناء وجود دارد مثلا وقتی پدر یا مادر بچه را حمام می کنند و یا پزشک او را معاینه می کند یا به علت بیماری یا جراحت تحت درمان قرار می دهد.
دختر من به آلت تناسلیش وقتی بیکار میشه دست میزنه. با هر زبانی هم که میگم کار درستی نیست تاثیر نداره .باید چکار کنم؟ دخترم ۴ سالشه
ستاره جون من فکر می کنم باید حواسشو پرت کنی اگه بهش گیر بدی و دعواش کنی حساستر میشه و البته باید براش توضیح بدی که آن قسمت خصوصی هست و فقط برای جیش کردنه.
کنجکاوی‌های جنسی پسر و دختر از سنین ۲ یا ۳ سالگی شروع می‌شود و صد در صد طبیعی است کودکان از سنین ۳ تا ۷ سالگی کنجکاوند تا تمام قسمت‌های بدن خود را لمس و شناسایی کنند و یکی از این قسمت‌ها نواحی تناسلی است و به دلیل انکه متوجه تفاوت‌هایی در آناتومی دو جنس می‌شوند به دنبال جواب بوده و مشتاق مشاهده قسمت‌های مختلف بدن خود، والدین، همسالان یا احتمالا بازیگران و ورزشکاران فیلم‌های غیر اخلاقی هستند. از طرفی به سبب انکه در کودکان از این سنین به بعد به مرور هورمونهای جنسی ترشح می‌شود، تمایلات آنان بیشتر شده و اگر تحت کنترل و توجه والدین نباشند یا در محیط نامناسب پرورش یابند عادات نامناسب جنسی و خلقیات ناشایست در کودک بروز خواهد کرد.
خودارضایی در سنین ۲ تا ۳ سالگی شایعتر است و در میان دختران بیش از پسران دیده می شود. معمولا بصورت ناگهانی آغاز می شود و والدین ،پسر بچه ها را در حالت کشیدن آلت و دختر بچه ها را در حال مالیدن ناحیه تناسلی غافلگیر می کنند. کودک ممکن است گر گرفته وعرق کرده به نظر برسد و در حال خر خر کردن باشد و یا تنفس نامنظمی داشته باشد. ویا در یک وضعیت خاص مثل خم شدن روی چیز خاصی و یا مالیدن خود روی اشیا و یا عروسک غافلگیر شود و یا در حالت چمباتمه نشسته باشد .
ممکن است بیمار به نظر برسد و یا حالتهای عصبی شبیه به تشنج را از خود نشان دهد. این رفتار ممکن است تا زمانی که کودک از استرس رهایی بیابد، ادامه یابد اما معمولا کاملا برطرف نمی شود. و بعضی از کودکان این رفتار را تا ۶-۵ سالگی در خلوت خود ادامه می دهند.و ممکن است در زمان بلوغ با افزایش هورمونهای جنسی شدت پیدا کند.
مادری که کودکش را در این وضعیت غافلگیر میکند باید از رفتارهای ترساننده و خشن پرهیز کند.البته تشخیص سایر علل تحریک پذیری دستگاه تناسلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وجود کهیر و یا ترشحات بد بو در ناحیه تناسلی از مواردی است که باید در نظر گرفته شود. و یا سایر علل منجر به تحریک پذیری این عضو، که می تواند از بروز عفونتهای ادراری دختران تا بعضی از عفونتهای قارچی ( مثلا کاندیدا) متفاوت باشد.
خود ارضایی در کودکان عصبی و گوشه گیر نیز بسیار مشاهده می شود. سوالات بسیاری در مورد علل این رفتار کودکان همچنان بی پاسخ مانده اند ولی مسلم آن است که این پدیده دراین سنین به نظر بی ضرر می رسد.( و برخلاف عقیده عوام باعث کور و یا دیوانه شدن بچه در آینده نخواهد شد).والدین این رفتار را باید به عنوان بخشی از مراحل رشد و نموی کودک بپذیرند و با آن بصورت طبیعی برخورد کنند.
زمینه های فرهنگی و مذهبی خانواده نیز باید در نظر گرفته شود. کسب تاریخچه ای در مورد زمان و محل خود ارضایی و نحوه پاسخگویی والدین به این رفتار کودک مفید می باشد. والدین باید از رفتارهای ترساننده و خشن منع شوند زیرا ممکن است کودک را به سایر رفتارهای مضر وادار کند.
نیازی نیست که مادر هروقت می بیند بچه دستهایش را به سمت ناحیه تناسلی می برد، دستهای او را چک کند و مثلا بگوید: دستهاتو بیار بالا ببینم. و یا او را از دمر خوابیدن و خوابیدن روی شکم منع کند. بلکه پرت کردن حواس کودک از این رفتار و مشغول کردن او به کارهایی که دستهایش را مشغول نگه می دارد ، توصیه می شود. کودک باید بفهمد که این رفتار جامعه پسند نبوده و نباید آن را تکرار کند. این ادراک باید در محیطی آرام و بدون ترس ایجاد شود.
همچنین چون خستگی و تنهایی و بی توجهی علت شایعی برای این رفتار در کودک است مادر می تواند وقت بیشتری برای او گذاشته و او را بیشتر در آغوش بگیرد. با این حال این رفتار نیز نباید جنبه تشویق پیدا کند. زیرا کودک ممکن است برای جلب توجه و محبت مادر شروع به آغاز این رفتار نماید.
اگر همچنان این رفتار کودک ادامه پیدا کرد مادر باید ناحیه تناسلی کودک را برای بررسی موارد غیر طبیعی مورد معاینه قرار بدهد. اگر مورد خاصی دیده نشد، می تواند به پزشک مراجعه کند چون ممکن است مواردی مانند سواستفاده جنسی دلیل ادامه رفتار کودک باشد. با این حال در اغلب موارد علت خاصی برای این پدیده یافت نمی شود.
در موارد زیر مشورت پزشکی ضروری است:
کودک به خودارضایی در مکانهای عمومی ادامه بدهد.
مادر فکر می کند کودک این رفتار را از فردی دیگر آموخته است.
کودک سعی کند دیگران را تحریک کند.
تکرار رفتار و طول کشیدن تا۶-۵ سالگی
متاسفانه ماهواره و شبکه های اجتماعی باعث بلوغ زودرس کودکان شده است.
بچه ها چشم و گوششون باز شده. چند وقت پیش که استخر رفته بودم چند تا دختر بچه ۸ یا ۹ ساله با هم شوخی های بد می کردند واقعا ناراحت شدم. ما تا ۱۸ سالگی هیچی حالیمون نبود. خدا عاقبتشونو بخیر کنه. مامانای حالا شرایطشون خیلی سختتره.
در دنیای امروز بچه ها در سنین بسیار پایین در معرض پیامهای جنسی فیلمها و دیگر رسانه ها قرار دارند. مساله ای که اهمیت دارد این است که پیش از دریافت پیامهای گیج کننده از منابع دیگر، شما به عنوان والدین او در مورد جنسیت و رشد جنسی مطالبی به وی بیاموزید. بهترین کار این است که از سنین پایین با پاسخهای کوتاه اما دقیق به سوالات او گفتگو را شروع کنید. بابزرگتر شدن فرزندتان بیاموزید که پدر یا مادری باشید که آنها بتوانند از شما سوال کنند. خجالت خود را کنترل کنید تا به فرزندتان پیامهای گیج کننده ندهید. اگر فرزندتان کاری می کند که حس می کنید نامناسب است جمله ای ساده و خصوصی به او بگویید: مثلا پسرم لطفا دستت را از شلوارت بیرون بیاور.
رفتارهای معصومانه کودکان را با مسائل جنسی بزرگسالان اشتباه نگیرید. شاید کودک دستش را داخل شلوار می کند زیرا بدنش می خارد یا دستش سرد شده و شلوارش جیب ندارد. هرگز شتاب زده نتیجه گیری نکنید. یک دقیقه با حوصله مشاهده کنید تا قبل از هر گونه اقدامی متوجه شوید که مساله واقعا چیست؟
در برابر سوالات جنسی و رفتارهای جنسی بچه ها باید به اعصاب خود مسلط باشید و گرنه بچه ها به این موضوع حساس می شوند و سعی می کنند بیشتر از موضوع سر در بیاورند.
در مورد پسری که با آلت تناسلی اش بازی می کند، این مساله در بعضی از بچه ها از سن دو سالگی، یا سه سال یا پنج ساله یا حتی در هفت سالگی خودش را نشان می دهد. اما مهمترین نکته این است که پدر ومادرها در زمان برخورد با آن به هیچ وجه رفتار خشن از خود نشان ندهند. چون بیشتر دچار مشکل می شوند. بروز این رفتار در بچه ها طبیعی است. به هیچ عنوان با حالت دعوا کردن جلوی بچه را نگیرند و اگر این طور برخورد کنند ممکن است بچه در آینده در ارتباط با دیگران دچار مشکل شود. ما برای حل این مساله دو راه پرت کردن حواس و جایگزین کردن را پیشنهاد می کنیم. به هیچ عنوان مادر اجازه ندهد فرزندش بیکار باشد و تنها باشد. او را به پارک ببرد و در بازی کردن با او سهیم شود. اگر مادر این مساله را می بیند به او بگوید که برویم بازی اما اصلا رفتار خشنی از خود نشان ندهد و بچه فکر نکند پدر و مادر روی رفتار او حساس شده اند. چون بچه ها به سرعت متوجه این موضوع می شوند. اگر بچه در اتاق است و تنها است به اتاق او برود و بگوید من آمدم مهمانی. به نحوی نگذارد بچه تنها باشد و حواس او را پرت کند.
به نظر من این یک بخشی از رشد بچه هاست. باید صبور بود و عاقلانه برخورد کرد معمولا بچه ها با یک جواب ساده قانع می شوند. فقط باید بچه هارو از محیطهایی و صحنه های محرک دور نگه دارید چون بچه ها بسیار تقلید گر هستند.