آیا به یادتان میآید با ترس از خواب بیدار شده و به خاطر میآورید که چیز بسیار بدی را دیدهاید؟ احتمالاً این یک خواب بد بوده است! دیدن خوابهای بد در طول مرحلهی REM، یعنی در طول حرکت سریع چشم به هنگام خواب اتفاق میافتد. این خوابها یا رؤیاهای بد احساسی از ناراحتی و وحشت شدیدی را برمیانگیزند. رؤیاهای بد اغلب طولانی بوده و در اواخر شب رخ میدهند. در طول دیدن خواب بد، شخص خوابیده معمولاً احساس تهدید نسبت به جان و امنیت خود را تجربه میکند. رؤیاهای بد در میان کودکان متداول میباشد و با بزرگ شدن کودک، تعداد وقوع آنها کاهش مییابد.
دیدن خوابهای بد به دلیل داشتن حالت روحی ناپایدار میباشد. چنانچه تحت استرس و فشار روانی زیادی قرار داشته باشید، امکان دارد خوابهای بدی ببینید. دلیل استرس داشتن میتواند هر چیزی باشد؛ از مرگ یک عزیز گرفته تا شکست در زندگی. چنانچه در خواب ببینید که از یک امتحان مردود شدهاید و یا در یک موقعیت گریز ناپذیر گیر کردهاید، شاید به این دلیل باشد که در آن دوره تحت استرس و فشار روحی قرار داشتهاید. وجود یک ضربهی جسمی یا روحی، شکست یا سرخوردگی، وضعیت روحی شما را مختل کرده و احساس میکنید این ناراحتیها در خوابهایی که میبینید انعکاس مییابند.
استفاده طولانی مدت از برخی داروها، یعنی قرار داشتن تحت درمان دارویی برای مدتی طولانی ممکن است به دیدن خوابهای بد منجر شود. بتا بلوکرها یا داروهای مسدود کنندهی بتا (Beta-blockers)، آرام بخشها و داروهای ضد افسردگی میتوانند دلیل دیدن خوابهای بد باشند. همچنین، چنانچه اخیراً، مصرف قرصهای خواب آور را ترک کردهاید، ممکن است دیدن کابوس را تجربه کنید. این خوابها همچنین ممکن است عوارض جانبی برخی داروها باشند. به عنوان مثال، داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون تجویز میشوند، دلیل دیدن کابوس میباشند.
ممکن است به دلیل پایین بودن سطوح دوپامین در مغز دیدن خوابهای بد را تجربه کنید. افزایش مصرف ویتامین B اقدامی است که میتوان برای بازگرداندن آنها انجام داد. و لازم به گفتن نیست که به منظور بررسی اینکه آیا کاهش سطوح دوپامین دلیل دیدن خوابهای بد در شما است یا خیر بایستی با یک پزشک مشورت نمایید. آنچه درست پیش از خواب میخورید، نقش مهمی در کیفیت خواب شما دارد. مصرف مواد غذایی ادویهدار و چرب درست پیش از رفتن به رختخواب میتواند موجب دیدن خوابهای بد شود. مطالعات نشان میدهد کسانی که از رژیم غذایی اتکینز پیروی میکنند، مواد غذایی سرشار از پروتئین، غنی از چربی و همچنین کربوهیدارت پایین مصرف میکنند. اعتقاد بر این است که این امر موجب افزایش سوخت و ساز بدن شده و در نتیجه مغز را مجبور به کار بیشتری کرده که خود منجر به دیدن خوابهای بد میشوند. مصرف کافئین و سایر محرکها درست قبل از رفتن به رختخواب احتمال دیدن خوابهای ناخوشایند را افزایش میدهد. مصرف الکل یا ترک ناگهانی آن نیز ممکن است منجر به دیدن خوابهای ناخوشایند شود.
راس لوین، درمانگری که اختلالات کابوس و بیخوابی را درمان میکند، افرادی که کابوس میبینند را افرادی توصیف میکند که «مرزهای ذهنی باریکی» دارند (به عنوان مثال افرادی حساس بوده و میان واقعیت و خیال را اشتباه میگیرند ….). او مشاهده کرده است که چنین افرادی نسبت به توهمات و خیالات آسیبپذیر بوده و افرادی هستند که فقط به خودشان توجه دارند و اغلب منفی بافی میکنند. افرادی که قدرت تخیل بالایی دارند، احتمال بیشتری دارد که کابوس یا خوابهای وحشتناک ببینند.
مشاهده شده است که بیشتر خوابهای بد نتیجهی ضربهی روحی در گذشته میباشد. قربانیان جنایت و و بازماندگان تجاوز جنسی اغلب دیده شده است که کابوس میبینند. به طور مشابه، شاهد تصادفات دلخراش و وحشتناک بودن؛ به عنوان مثال شاهد یک قتل، دیدن یک تصادف و یا دیدن خون میتواند منجر به مختل شدن خواب و همچنین دیدن خوابهای وحشتناک شود. تماشای فیلمهای ترسناک، خواندن داستانهای ارواح، و یا دیدن یا شنیدن هر چیزی ترسناک، ممکن است موجب دیدن کابوس به ویژه در کودکان شود.
عوامل فیزیکی که به دیدن خوابهای بد کمک میکنند شامل تب و نیز اختلالات تنفسی و خواب میباشد. آپنه خواب (تنفس غیر طبیعی در طول خواب) و حمله خواب (میل شدید و ناگهانی به خواب) میتوانند موجب دیدن خوابهای ناخوشایند شوند. مشخص شده است که گاهی اوقات، زنان باردار خوابهاب بد میبینند. برای آنکه علت آن را بدانید در مورد دیدن خوابهای بد در طول دوران بارداری مطالعه نمایید.
نبایستی کابوس را با هراس شبانه یا وحشت در طول خواب (night terrors) اشتباه گرفت. هراس شبانه اغلب در طول حرکت غیر سریع چشم رخ میدهد و افراد چیزی را که در خوابهایشان دیدهاند به خاطر نمیآورند. فرد پس از دیدن هراس شبانه به هنگام بیدار شدن هوشیاری کاملی ندارد. در حالت دیدن هراس شبانه، فرد احساس ترس و وحشتی دارد بدون آنکه بیاد آورد در خواب چیزی دیده است. این امر هراس شبانه را از کابوس یا رؤیای بد متمایز میسازد.
چنانچه در شب خواب بدی دیدید، عصبی نشوید که چرا آن خواب را دیدهاید. اکنون که علل دیدن خواب بد را متوجه شدید، به اتفاقات اخیری که در زندگیتان رخ داده فکر کنید. از خود بپرسید که آیا چیزی ترسناک را دیده و یا خواندهاید. از خود بپرسید که آیا پیش از رفتن به رختخواب غذای مناسبی خوردهاید یا خیر. با خود بیاندیشید که آیا تحت استرس بودهاید و علت آن چه بوده است. احتمال دارد که بدین ترتیب علت دیدن خوابهای ناخوشایند خود را بیابید. رؤیاهای شما، آرزوها، مشکلات و جاهطلبیهای شما را منعکس میسازند؛ در حقیقت آنها خود شما را منعکس میکنند. خوابهایی که در شب میبینید، به کارهایی که در طول روز درگیرشان هستید، بستگی دارند. در اکثر مواقع، خوابهای شما انعکاس تصور شما از زندگی هستند. بنابراین سعی کنید خوابهای خود را درک کنید؛ آنها ممکن است حاکی از چیزی باشند… شاید تنها بخواهند بگویند که شما لازم دارید تغییر مثبتی را در زندگیتان ایجاد کنید.