چرا گاهی کودکان “بی اشتها و بدغذا” می شوند؟/ آیا والدین مقصرند؟!

گاهی غذانخوردن از بی‌اشتهایی نیست، بلکه از لجبازی‌ کودک ناشی می‌شود. کودکان بویژه در سه تا شش سالگی از توجه والدین نسبت به تغذیه خود آگاهند و گاه آن را به ابزاری برای لجبازی، مقاومت و گرفتن امتیاز تبدیل می‌کنند.

این کار اگر به عادتی دائمی تبدیل نشود برای کودکان، مشکل سوءتغذیه ایجاد نخواهد کرد، چون بالاخره امتناع کودک حدی دارد و اشتهایش بر لجبازی می‌چربد.

گاهی والدین مقصرند!

عادات غذایی کودکان از هشت ماهگی شکل می‌گیرد و پس از آن غذاخوردن با خلق و خو، روابط و رفتارهای کودک پیوند می‌خورد. به این معنا که از آنها تاثیر می‌پذیرد و برای مثال ممکن است به دلیل لجبازی یک غذا یا خوراکی خاص را نخورد.

بالطبع رفتارهای والدین بویژه مادران در اوایل دوره شکل‌گیری عادات تغذیه‌ای کودک در نحوه تغذیه وی در سال‌های بعد موثر است.

برخی کودکان تا نوجوانی یاد نمی‌گیرند که سر میز یا سفره بنشینند و غذا بخورند و معلوم است که مانند تمام​ ناهنجاری‌های رفتاری کودکان در این‌باره هم باید والدین را مقصر دانست!

متخصصان تغذیه معتقدند:کودکان نباید تا پیش از ۲ سالگی طعم نمک را بچشند. پس از آن نیز باید همواره غذاهای کم‌نمک بخورند. عادت کردن به نمک و مصرف آن علاوه بر تغییر ذائقه کودک، مشکلات جسمی و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی نظیر فشار خون را در آنها (در آینده) افزایش می‌دهد.

پس از نمک انواع تنقلات متهم ردیف بعدی هستند. تنقلات شور، ترش و شیرین، چرب و پرادویه و افزودنی‌های مجاز و غیرمجاز نظیر ذرت بو داده، پفک، چیپس، بستنی، بیسکویت، شکلات، کاکائو و… نه‌تنها سلامت کودک را به خطر می‌انداز​د، بلکه اشتهای وی را به قول معروف کور می‌کند.

کودکان هنگام گرسنگی برای مصرف تنقلات تمایل شدید نشان می‌دهند و اگر این خوراکی‌ها در دسترس باشند یا والدین در مقابل اصرار آنها بالاخره تسلیم شوند تنقلات را با اشتها می‌خورند و از وعده غذایی اصلی بازمی‌مانند.

انواع تنقلات برخلاف تصور برخی والدین ارزش تغذیه‌ای خاص ندارند و در تقابل به دلیل استفاده از مواد شیمیایی، نگهدارنده‌ها، طعم‌دهنده‌های مصنوعی و … مضرند.

بدتر این که برخی والدین تنقلات بویژه بیسکویت و کیک و کلوچه را جایگزین وعده اصلی غذایی می‌پندارند و از این طریق خود را از طبخ غذا برای کودک یا خوراندن غذا به وی معاف می‌کنند.

بسیاری نیز در برابر اصرارهای کودک برای مصرف تنقلات هیچ تفاوتی نشان نمی‌دهند یا شاید چون کودک‌شان را دوست دارند نمی‌خواهند او را از آنچه دوست دارد و قابل خریداری است محروم بکنند.

گروهی از والدین هم هستند که مصرف تنقلات برای فرزندشان را مایه پزدادن می‌دانند و دوست ندارند پسر همسایه پفک بخورد و فرزندشان به دست او نگاه کند و حسرت بخورد!

نکات مهم!!!

بی‌اشتهایی دائمی کودکان و امتناع از خوردن وعده‌های اصلی غذایی با مشکلات رفتاری والدین نسبت به کودک ارتباط مستقیم دارند.

مهم‌ترین توصیه‌های متخصصان علوم تربیتی به والدین برای مقابله با بی‌اشتهایی و عادات تغذیه‌ای نادرست کودکان عبارتند از:

ـ ماست کم‌چرب،‌ سبزیجات تازه، میوه‌ها و انواع سالاد به افزایش اشتهای کودک کمک می‌کند. در مقابل انواع سس‌ها، نوشابه‌های گازدار، خوراکی‌های چرب و تنقلات از اشتهای کودک می‌کاهد.

ـ از خوراندن انواع تنقلات به کودکان حداقل یک ساعت پیش از وعده غذایی اصلی خودداری کنید.

ـ‌ کودک را عادت ندهید​ یک نوع غذای مخصوص به خود را در وعده اصلی بخورد. از همان غذایی که برای اعضای خانواده پخته‌اید به او بخورانید مگر این که از غذایی واقعا بدش بیاید.

ـ اجازه ندهید کودکان انواع فست‌فودها را به عنوان وعده غذایی اصلی بخورند. مصرف ساندویچ، پیتزا، همبرگر و… باید به یک یا دو وعده در هفته محدود شود.

ـ به سلیقه کودک در غذا خوردن توجه کنید. اگر غذایی را دوست دارد و با لذت می‌خورد در وعده‌های بیشتری برایش بپزید. قاشق، چنگال، بشقاب و حتی وسایل مرتبط با سفره یا میز غذا را با سلیقه وی تهیه کنید.

ـ اگر بی‌دلیل از خوردن غذا امتناع می‌کند یا لج کرده است زیاد اصرار نکنید که غذایش را بخورد. فقط کافی است به او بگویید هر وقت گرسنه شد می‌تواند غذایش را بخورد.

ـ کودکان بهانه‌گیر را در تهیه مواد اولیه غذا و پخت آن مشارکت دهید. اگر کودک در پخت غذا مشارکت داشته باشد برای خوردن آن انگیزه و تمایل بیشتری خواهد داشت. چیدن میز یا سفره نیز گزینه خوبی است.

ـ طوری رفتار نکنید که انگار غذا خوردن یا نخوردن کودک برای شما امری حیاتی است.

ـ هنگام غذا خوردن محیط آرامی فراهم کنید که عاری از تنش، دعوا و بدگویی باشد.

ـ آداب غذا خوردن برای مثال شستن دست‌ها، نشستن کنار سایر اعضای خانواده و… را به کودک ​ تذکر بدهید تا بداند​ موظف است این آداب را رعایت کند. کودکان از این آداب استقبال می‌کنند و آن را به مثابه یک بازی محبت‌آمیز با اعضای خانواده و نشانه صمیمیت و همبستگی با کسانی تلقی می‌کنند که دوستشان دارند.

ـ ساعات مشخصی برای تناول ناهار و شام خانواده در نظر بگیرید تا کودک بداند وقت غذا خوردن چه زمانی است.

ـ کودک را مجبور نکنید بیش از اندازه‌ای که میل دارد غذا بخورد. احساس بدی که از پر بودن بیش از حد معده ناشی می‌شود می‌تواند برای وی نوعی مقاومت روانی در مقابل غذا خوردن بویژه در حضور والدین ایجاد کند.

ـ لازم نیست کودک زیاد غذا بخورد. اگر از نیازهای تغذیه‌ای کودک آگاهی داشته باشید می‌توانید با مقدار کمتر غذاها، پروتئین، کلسیم، آهن و سایر املاح و ویتامین‌ها را به بدن وی برسانید.

دلایل از دست دادن اشتها در کودکان:
۱- دندان در آوردن

دندان در آوردن یکی از دلایل برجسته از دست دادن اشتها در کودکان است. کودک هنگام دندان در آوردن ناراحتی، درد، و حتی تب را تجربه می کند. در نتیجه اشتهای خود را از دست می دهد و ممکن است گاهی نیز استفراغ کند.

۲- کرم روده

کودکتان نسبت به انواع مشکلات سلامت آسیب پذیر است، مانند کرم های روده و انگل. کرم های روده می توانند منجر به اسهال، استفراغ و از دست دادن اشتها در کودک شوند. در صورت وجود چنین مشکلی باید هرچه سریعتر به دنبال کمک های پزشکی و درمان این مشکل باشید.

۳- آب اضافی

نوشیدن بیش از حد آب کودکتان را پر می کند و ممکن است به همین علت دچار بی اشتهایی شود. معده کودکتان خیلی کوچک است و شیر مادر و دیگر مایعات در مقادیر کم می توانند مایعات مورد نیاز معده را جبران کنند. اگر فرزندتان را بر خلاف میلش مجبور به نوشیدن آب اضافی می کنید، باید انتظار کم اشتها شدنش را هم بکشید.

۴- ضعف سلامت و ناتوانی

اگر سلامت فرزندتان دچار مشکل شده باشد به غذا خوردن بی میل می شود. سرما خوردگی، سرفه، تب، و ناراحتی معده می تواند باعث شود اشتهایش را از دست بدهد.

۵- گرمای بیش از حد

گرمای بیش از حد می تواند باعث تحریک بی اشتهایی در فرزندتان شود. وقتی کودک نسبت به گرمای بیش از حد تحریک پذیر می شود ممکن است این شرایط منجر به مشکلاتی دیگر از جمله استفراغ، عرق کردن، ناراحتی معده، و ضایعه های پوستی شود. در نتیجه کودک در برابر خوردن غذا مقاومت می کند. اگر اشتهای فرزندتان بهبود پیدا نکرد حتما به پزشک مراجعه کنید.

۶- معرفی غذاهای جامد

فرزندتان بیشتر به شیر و دیگر مایعات تمایل دارد. وقتی غذاهای جامد را به او معرفی می کنید ممکن است برای چند روز یا هفته با مقاومت او در برابر خوردن چنین غذاهایی روبرو شوید. به هر حال مدتی طول می کشد تا کودک به غذای جامد و جویدن آن عادت کند، این تغییرات ممکن است باعث بی اشتهایی اش شود.

۷- کم خونی

کم خونی یکی دیگر از عوامل برجسته بی اشتهایی در کودکان است. کودکانی که از فقر آهن رنج می برند مشکلاتی مانند ضعف، تحریک پذیری، و خستگی را تجربه می کنند که باعث از بین رفتن اشتهایشان می شود. پس به فرزند خود غذاهای سرشار از آهن بدهید.

۸- گلو درد

گلو درد حاصل از عفونت ویروسی می تواند منجر به از دست دادن اشتها در کودک شود. وقتی کودک از گلو درد رنج می برد ممکن است مشکلاتی مانند تب و تورم غدد را نیز داشته باشد. کودک هنگام بلعیدن غذا احساس درد می کند و به همین علت در برابر غذا خوردن مقاومت از خود نشان می دهد.

۹- تغییرات رشدی

کودکان معمولا تحت دوره هایی در جهش رشد و عدم رشد قرار می گیرند. به همین دلیل نیاز غذایی و عادات غذایی شان زیاد دچار تغییر می شود. تغییرات مکرر رشد در کودک می تواند باعث از دست دادن اشتها در او شود.

۱۰- واکسیناسیون

کودکان باید واکسن های ضروری را دریافت کنند. بعد از برخی از واکسن ها ممکن است کودک دچار تب و برخی مشکلات که در نهایت منجر به از دست دادن اشتهایش است بشود.

احتیاط کنید:

اگر فرزندتان در کنار از دست دادن اشتها نشانه هایی مانند استفراغ، اسهال و راش داشت بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع و مناسب باعث می شود کودک سریعتر ریکاوری کند و سلامتش را تضمین می کند.