چرا اینقدر نفخ دارم؟!/ علت و درمان نفخهای شکمی

هر فرد در هر دم و بازدم همراه با اکسیژن و دی‌اکسید کربن، گازهای متان، هیدروژن و نیتروژن را از طریق مری وارد دستگاه گوارش خود می‌کند، به طوری که در دستگاه گوارش ما همیشه ۲۰۰ سی‌سی هوا وجود دارد.

حال اگر مقدار این گازها در روده بیش از این اندازه شود، مشکلی به نام نفخ پیش می آید که با سفت شدن احشاء داخل شکم، درد سر دل و احساس ناخوشایند برآمدگی شکم، قار و قور، آروغ زدن های مکرر، بوی بد دهان و در برخی موارد یبوست همراه است.

البته برای بسیاری از افراد، نفخ فقط پس از خوردن غذاهای نفاخ اتفاق می افتد که با حذف این مواد می توان مشکل آنان را کنترل کرد، اما به گفته دکتر ستار جعفری، متخصص گوارش نفخ مشکلی است که علت آن در برخی موارد ناشناخته است که در چنین مواردی درمان نفخ نیز به سادگی ممکن نخواهد بود.

به بیان دیگر، جدای از آن که شیوه غذا خوردن و رعایت نکردن روش صحیح بلع غذا یعنی آرام خوردن، جویدن کامل هر لقمه و صحبت نکردن هنگام غذا خوردن به آن منجر می شود که هوای بیشتری وارد دستگاه گوارش شود، آدامس جویدن زیاد بین هر وعده غذایی و سیگار کشیدن نیز می تواند حجم گاز های داخل روده را افزایش داده و شخص را مستعد بروز نفخ شکم کند.

با این حال این متخصص گوارش، ریشه یابی علت بروز نفخ را زمانی مشکل می بیند که بروز این مشکل نه به این علت ها، بلکه به علت عفونت های انگلی و میکروبی داخل معده یا به دنبال بیماری های التهابی روده، بیماری های اضطرابی، بیماری های بدخیم، مصرف برخی داروها و نیز انسداد مجاری روده و معده اتفاق افتاده باشد.

در برخی موارد نیز بروز نفخ را باید ناشی از عملکرد باکتری های موجود در روده دانست. در تمام این موارد درمان نفخ ممکن است، اما گاهی نفخ بدون داشتن این دلایل نیز بروز می کند که درمان آن به راحتی ممکن نیست.

غذاهای نفاخ را کمتر مصرف کنید
بر اساس باوری قدیمی، خیساندن طولانی مدت حبوبات که جزو نفاخ ترین دسته مواد غذایی محسوب می شود، می تواند خاصیت نفاخی آنها را کاهش دهد. گرچه دکتر جعفری چندان با این مساله موافق نیست و معتقد است گاهی حتی با خیساندن حبوبات نیز نفخ اتفاق می افتد.

وی معتقد است گرچه بروز حساسیت نسبت به حبوبات و نیز شیر به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز در بدن برخی افراد می تواد باعث بروز نفخ شود، اما در برخی افراد روش اشتباه غذا خوردن، مصرف بیش از اندازه شیرینی، تنقلات، آجیل، میوه هایی چون موز، هویج، پیاز، کلم، سیب بدون پوست و سیب زمینی باعث بروز نفخ می شود.

پس بیماران دچار نفخ باید به رژیم غذایی خود دقت کرده و از مصرف غذاهای محرک مانند ادویه ها، نوشابه های گازدار، حبوبات و غذاهای چرب و حجیم اجتناب کنند.

همچنین آرامش داشتن در بهبود بیماری بسیار تاثیر دارد.

فراموش نکنید که بی تحرکی نه تنها باعث یبوست و کم تحرکی روده ها می شود، بلکه می تواند زمینه بروز نفخ را نیز فراهم آورد.
نفخ؛ نشانه بیماری های خطرناک
نفخ در بسیاری موارد با اصلاح رژیم غذایی، داشتن آرامش و تحرک یا مصرف آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت معده یا روده درمان می شود، اما وقتی نفخ به مدت طولانی با بیمار می ماند، می تواند نشانه ای از روده تحریک پذیر باشد.

دکتر جعفری با تاکید بر اینکه اتساع شکم در ناحیه زیر شکم، اطراف ناف و زیر روده ها، احتمال بروز نفخ را بیشتر می کند، توضیح می دهد:

در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر، عملکرد روده از حالت طبیعی خارج می شود. این روند با اسهال، یبوست و درد شکم همراه است.

پس بررسی امکان وجود این بیماری در کنار ابتلا به نفخ طولانی مدت ضروری است.

از سوی دیگر نفخ می تواند به علت وجود تومورهای بدخیم یا خوش خیم، چسبندگی روده و تنگی دستگاه گوارش نیز اتفاق بیفتد.

وی با تاکید بر این که یکی از دلایل بروز نفخ وجود بیماری دیابت است، می افزاید: احتمال ابتلا به دیابت در کسانی که زیاد نفخ می کند، بیشتر است.

همچنین نفخ مکرر می تواند نشانه ای از بیماری تیروئیدی و یا برخی بیماری های اضطرابی و افسردگی باشد. البته مصرف داروهای ضد افسردگی یا داروهای فشار خون نیز می تواند عوارضی چون نفخ شکم را همراه داشته باشد.

چند توصیه تغذیه ای برای مقابله با نفخ
بنا بر تاکید متخصصان گوارش، خوردن چای پررنگ، نوشابه گازدار و قهوه باعث نفخ می شود؛ البته به طور کلی توصیه می شود افراد مایعات را یک ساعت قبل یا پس از غذا استفاده کنند و هنگام غذا خوردن، چیزی ننوشند.

بر این اساس اگر حین غذا خوردن یا پس از آن دچار عطش می شوید، بهتر است برای رفع عطش خود از ماست و میوه های ترش استفاده کنید.

اگر در ماست خود مقداری نعنای خشک، گل سرخ و سبزی های معطر دیگر بریزید و هنگام غذا خوردن و پس از آن، تشنگی خود را با خوردن آن رفع کنید، این کار باعث رقیق شدن اسید معده می شود و هضم غذا را راحت تر می کند.

مصرف سبزی های معطر با غذا یا پختن آنها با غذا نیز می تواند مانع نفخ معده شود.

استفاده از آویشن روی غذاها از نفخ جلوگیری می کند.

حتی لوبیا و عدس را می توان با کمی گلپر مصرف کرد.

استفاده از زیره نیزمی تواند به کاهش بروز نفخ کمک کند.