مهم ترین عاملی که پس از تولد موجب افزایش شیر در هر یک از پستان ها می شود، تخلیه های مکرر و موثر است… جراحی، استرس، درد و عوامل هیجانی و عاطفی مرتبط با زایمان سزارین می تواند باعث تاخیر در تولید شیر شود…
شیر مادر برای رشد نوزاد بی نظیر است. این شیر سرشار از آنتی بادی هایی است که کودک را از ابتلا به بیماری های عفونی و واگیردار محافظت می‌کند، مملو است از پروتئین هایی برای رشد؛ و همچنین سرشار است از کربوهیدرات ها، امگا ۳ و املاحی که برای رشد مغز و سیستم عصبی نوزاد ضروری اند.
اگر به نظر مي رسد كه نوزاد در پيدا كردن نوك سينه و يا نگهداشتن آن در دهان مشكل دارد سعي كنيد آرامش خود را حفظ كنيد. شير دادن هنري است كه نياز به آرامش و تمرين دارد.
هيچكس انتظار ندارد كه شما در شروع همه چيز را بدانيد بنابراين نگراني بخودتان راه ندهيد و اگر در بيمارستان هستيد سعي كنيد از پرستار اتاق زايمان يا بخش كمك بگيريد.
روش زایمان چه طبیعی یا سزارین، تاثیر چندانی بر سرعت و کیفیت شیردهی ندارد. نکته مهم این است که اولین ساعات و روزهای شیردهی برای نوزاد مهم است و اگر مادری که سزارین کرده است در اثر بیهوشی و یا خواب آلودگی ناشی از داروهای مسکن، این فرصت را در اختیار نوزادش قرار ندهد به نوزاد آسیب زیادی می رسد.
مهم ترین عاملی که پس از تولد موجب افزایش شیر در هر یک از پستان ها می شود، تخلیه های مکرر و موثر است.
حال اگر شیر در پستان جمع شود ولی به هر دلیل تخلیه نشود، به علت تولید ماده شیمیایی بازدارنده در شیر باقیمانده در پستان و نیز فشار فیزیکی حاصل از تجمع شیر در پستان مادر میزان تولید شیرمادر کاهش می یابد.
این مطلب به این معنی است که حتی اگر حجم شیر تولید شده زیاد، ولی روش تغذیه شیرخوار صحیح نباشد، این امر خود موجب کاهش سریع شیرمادر می شود. به عنوان نمونه اگر شیرخوار، پستان مادر را درست به دهان نگیرد و فقط نوک پستان را بمکد، منجر به درد نوک پستان می شود و نتیجه آن کاهش دفعات و حتی مدت مکیدن و کاهش ریفلاکس جاری شدن شیر خواهد بود.
علت های تاخیر در تولید شیر مادر
فرزند اول:
معمولا در زایمان اول احتمال تاخیر در تولید شیر وجود دارد. تولید شیر و پر شدن سینه ها برای مادرانی که اولین فرزند خود را به دنیا آورده اند، می تواند تا ۵ روز بعد از زایمان طول بکشد. در زایمان های بعدی شیر مادر زودتر تولید خواهد شد.
زایمان سخت:
زایمان طولانی به همراه استرس و یا تجربه ناخوشایند تولد با استفاده از بیهوشی، پیتوکین و یا تزریق زیاد مایعات داخل وریدی می تواند روند تولید شیر را با تاخیر مواجه کند.
ناتوانی نوزاد در مکیدن:
هرگونه اشکال در توانایی نوزاد برای مکیدن سینه ها می تواند با شروع تولید شیر تداخل پیدا کند. مشکلاتی از قبیل گره خوردگی زبان، کام شکری و یا مسائل مرتبط با اعصاب می تواند باعث عدم توانایی نوزاد در مکیدن به شکل مناسب شود. علاوه بر این، ممکن است نوک سینه های شما صاف، فرورفته و یا بسیار بزرگ باشد که هر کدام از این ویژگی ها می توانند باعث دشواری در شیر دادن به نوزاد شوند.
دیابت:
در مادرانی که به دیابت مبتلا هستند، ممکن است شروع تولید شیر با تاخیر صورت گیرد. این مسئله می تواند ناشی از علل چندگانه مانند مشکلات هورمونی، نرخ بالای زایمان سزارین در مادران دیابتی، زایمان زودرس و جدایی مادر و نوزاد بعد از تولد باشد.
زایمان زودرس:
بدن شما قادر است در پایان سه ماهه دوم بارداری شیر تولید کند اما زایمان زودرس و استرس ناشی از آن و ناتوانی در شیردادن به نوزاد نارس بلافاصله بعد از تولد می تواند تولید شیر را به تعویق بیندازد.
سزارین:
جراحی، استرس، درد و عوامل هیجانی و عاطفی مرتبط با زایمان سزارین می تواند باعث تاخیر در تولید شیر شود.
اختلالات دیگر هورمونی:
شروع تولید شیر در مادرانی که دچار کم کاری تیروئید یا سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند نیز با تاخیر صورت می گیرد.
کیست تک لوتئین:
این کیست های تخمدان که هورمون تستسترون تولید می کنند، می توانند باعث تاخیر در شروع تولید شیر شوند. این کیست ها به طور طبیعی چند هفته بعد از تولد نوزاد از بین می روند. از بین رفتن این کیست ها منجر به کاهش میزان هورمون تستسترون در بدن و شروع تولید شیر می شود.
چاقی:
اضافه وزن پیش از بارداری و یا چاق شدن بیش از حد در دوران بارداری می تواند با تولید شیر بعد از زایمان و تولد نوزاد داخل ایجاد کند و آن را به تعویق بیندازد.
باقی ماندن جفت در رحم:
در صورتی که مقداری از جفت بعد از تولد نوزاد در رحم باقی بماند، می تواند منجر به جلوگیری از تغییرات هورمونی لازم برای شروع تولید شیر در بدن شما شود.
نشانه های تاخیر در شروع تولید شیر در نوزاد
وجود علائم گرسنگی بعد از شیر خوردن
مکیدن طولانی مدت سینه ها
گریه کردن
کلافگی
کج خلقی
خیس کردن کمتر از ۶ پوشک در ۲۴ ساعت
کاهش دفعات دفع
زردی
کاهش وزن
اسهال
زمانی که شیر شما به دلیل تاخیر در شروع تولید شیر کم است، احتمالا نوزاد شما همیشه گرسنه و کلافه به نظر می رسد. اگر این تاخیر جزئی باشد، لزوما مشکلی ایجاد نخواهد کرد. هر چه شروع تولید شیر در بدن شما بیشتر طول بکشد، نوزاد در معرض خطر بیشتری قرار دارد. اگر نوزاد علائمی مانند کم آبی بدن، زردی و یا کاهش وزن شدید دارد، به سرعت با پزشک تماس بگیرید. این نشانه ها جدی هستند و باید هر چه سریعتر درمان شوند.
چند وقت يك بار بايد شير داد؟
تند تند. هر چه بيشتر شير دهيد شير كامل زودتر ساخته مي شود و شير بيشتري نيز در پستان شما توليد مي شود. شير دادن به تعداد ۱۰ تا ۱۵ بار از هر پستان، ۸ تا ۱۲ بار در هر ۲۴ ساعت ميزان مناسبي است.
طبق آخرين توصيه هاي انجمن طب اطفال آمريكا، بايد هر زماني كه نوزاد علائم گرسنگي را بروز مي دهد به وي شير داد. اين علائم عبارتند از: افزايش هوشياري يا فعاليت، تكان دادن لب ها و شكلك در آوردن، بدنبال سينه گشتن. گريه معمولاً ديرتر رخ مي دهد. به عبارت ديگر شما بايد قبل از اينكه نوزاد شروع به گريه كند به وي شير بدهيد.
مشکلات اولین روزهای شیردهی بعد از زایمان
بزرگ شدن و سفت شدن سینه
گاهی تورم و سفت شدن سینه به هنگام آمدن اولین شیر رخ می دهد. حرارت، رطوبت و شیردهی مکرر و کوتاه مدت می تواند این مشکل را برطرف کند. در موقع برزو این مشکل وعده های شیردهی را حذف نکنید. این مشکل معمولا زود برطرف می شود. بهترین درمان برای بزرگ و سفت شدن سینه دوش آب گرم است.
انسداد مجرای شیر
انسداد مجرای شیر معمولا به صورت توده نخودی شکل کوچکی احساس می شود. این انسداد بیشتر به خاطر تخلیه نشدن کامل سینه اتفاق می افتد. در زمانی که احساس کردید یکی از سینه ها مسدود شده است، چند نوبت کودک را با همان پستان تغذیه کنید تا انسداد آن مرتفع گردد. راه دیگر گرم کردن و ماساژ ملایم پستان است. اگر این درمان ها فایده ای نداشت تغییر وضعیت قرار گیری شیرخوار به هنگام تغذیه را امتحان کنید.
عفونت
درد، قرمزی موضعی، سردرد، تهوع و استفراغ، تب و لرز و سنگینی سینه از علائم عفونت پستان است. برای درمان این عارضه اقدامات زیر را انجام دهید:
شیردهی مکرر هر یک الی دو ساعت یکبار
ماساژ و کمپرس آبگرم
اگر این اقدامات ظرف ۲۴ ساعت نتوانست علائم را کاهش دهد حتما به پزشک مراجعه کنید.
دردناکی نوک پستان
این دردناکی در آغاز شیردهی بسیار شایع است و علت آن نیز موقعیت بد کودک زیر پستان یا مکیدن فقط نوک آن است. این درد معمولا ۲۴ ساعته با یادگیری طریقه صحیح شیر دادن به نوزاد حل می شود اما در صورتی که درد امتداد داشت به پزشک مراجعه کنید.
شیردهی کامل بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع نمی شود. مدتی پس از تولد و بعضا حدود ۴-۲ روز پس از تولد مقدار کمی آغوز ترشح می شود که البته برای تأمین نیازهای نوزاد کافی می باشد. در روزهای بعد، افزایش سریعی در ترشح شیر صورت می گیرد و در موارد معمولی ترشح شیر به خوبی در آخر هفته اول برقرار می شود. و در زنان اول زا، این برقراری کامل شیر ممکن است تا هفته سوم و حتی دیرتر صورت گیرد. شیردهی، عموما در طی ۲ تا ۳ هفته اول آغاز می شود و به دنبال آن به مدت طولانی برقرار خواهد بود. شروع و برقراری شیر تحت تأثیر فرآیند پیچیده اعصاب و غدد داخلی است. فرآیند تولید شیر در دو مرحله، ترشح و جهش شیر، صورت می گیرد. این دو پدیده بسیار به هم مربوط هستند و اغلب هردو هم زمان در زن شیرده اتفاق می افتد.