فشار خون نرمال در بارداری/ راههای کنترل فشار خون بالا در بارداری

معمولاً افزایش فشار خون عبارتست از فشار ۱۴۰ روی ۹۰ یا بیشتر، حتی اگر یکی از این دو عدد افزایش یابد.
این اختلال معمولاً هیچ علامت قابل توجهی ندارد، مگر آنکه خیلی بالا رود.

افزایش فشار خون در بارداری چه تأثیری بر سلامت مادر و جنین دارد؟
این امر بستگی به آن دارد که هنگام ابتلا به افزایش فشار خون، چند ماه از بارداری گذشته است و فشار خون به چه میزان بالا می رود. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه زودتر شروع شود، خطر بیشتر است. خوشبختانه اکثر خانم هایی که دچار افزایش فشار خون در دوران بارداری می شوند، به نوع خفیف آن مبتلا می گردند و تا نزدیک به اواخر دوران بارداری، یعنی هفته ۳۷ این مشکل بوجود نمی آید. اگر شما نیز در این گروه قرار دارید، هنوز هم کمی خطر وجود دارد و ممکن است پزشک شما، زایمان را القا کند و یا با سزارین جنین را بدنیا آورد، ولی به غیر از آن، شما و نوزادتان در معرض خطری بیش از آنچه با یک فشار خون طبیعی وجود دارد، نیستید.
با این حال از هر چهار خانم مبتلا به افزایش فشار خون، یک نفر در دوران بارداری، طی زایمان و یا بلافاصله بعد از آن مبتلا به پره اکلامپسی می شود. خطر ایجاد پره اکلامپسی در شرایطی که افزایش فشار خون قبل از هفته ۳۰ ایجاد شده باشد دو برابر است.
ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری نیز به دنبال دارد از قبیل: عقب افتادن رشد جنین در داخل رحم، زایمان زودرس، پاره شدن جفت، و مرده زایی. به همین دلیل، پزشک یا ماما از شما و جنین، مراقبت کامل به عمل خواهد آورد.

چگونه می توان افزایش فشار خون بارداری را کنترل کرد؟
از آنجایی که پرفشاری خون بر گردش خون جفت تأثیر می گذارد، هنگام تشخیص چنین علامتی، پزشک یا ماما درخواست سونوگرافی می کند تا از رشد کافی جنین و میزان کافی مایع آمنیوتیک اطمینان حاصل کند. ممکن است یک سری آزمایشات بیوفیزیکی (BBP) نیز برای شما درخواست شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد و در بعضی از موارد خاص درخواست سونوگرافی با داپلر می شود تا جریان خون جنین کنترل گردد.
پزشک یا ماما ممکن است یک سری آزمایشات خون نیز درخواست کند و از شما بخواهد که ادرار ۲۴ ساعته خود را جمع آوری کنید تا از نظر وجود پروتئین بررسی شود (این آزمایش از آزمایش ادرار با نوارهای مخصوصی که هنگام مراجعه برای مراقبت های دوران بارداری انجام می شود، دقیق تر است).
این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا در صورت وجود پره اکلامپسی آن را تشخیص دهد و هر نوع تغییر دیگر در وضعیت شما را در آینده تحت نظر قرار دهد. علاوه بر این ارزیابی اولیه، رسیدگی به افزایش فشار خون بستگی به میزان فشار خون و وضعیت جنین و نیز مدتی که از بارداری شما گذشته است، خواهد داشت.

افزایش خفیف فشار خون در بارداری
اگر در هفته ۳۷ بارداری یا دیرتر به افزایش مختصر فشار خون مبتلا شده‌اید، احتمالاً پزشک زایمان شما را القا خواهد کرد و یا در صورتی که جنین نتواند مراحل زایمان را تحمل کند و یا به علل دیگری زایمان طبیعی برای شما غیر ممکن باشد، جنین را با سزارین بدنیا خواهد آورد.
اگر هنوز به هفته ۳۷ بارداری نرسیده‌اید، ولی افزایش فشار خون خفیف است، ممکن است به مدت چند هفته در بیمارستان بستری شوید تا تحت نظر قرار گیرید. پس از آن اگر وضع شما و جنین مناسب بود، ممکن است مرخص شوید تا زندگی روزمره را از سر گیرید و یا تا مدتی در منزل در حال استراحت مطلق باشید.

باید فواصل معاینات توسط پزشک را کوتاه تر کنید تا فشارخون، وجود پروتئین در ادرار و هر گونه تغییر در وضعیت سلامتی شما زود به زود کنترل شود. می‌توان وضع جنین را با اندازه‌گیری هفتگی و یا هر دو هفته یکبار BPP و تست‌های non stress از نزدیک کنترل کرد. با انجام تقریبا هر سه هفته یکبار سونوگرافی نیز می‌توان رشد جنین را زیر نظر داشت.

به علاوه ممکن است پزشک یا ماما از شما بخواهد تا حرکات جنین را در هر روز بشمارید. این روش برای کنترل سلامت جنین در فواصل معاینات پیش از زایمان بسیار عمل مناسبی است. در صورتی‌که متوجه شدید تعداد حرکات کمتر از قبـل شده اسـت، بلافاصـله به پزشک خود اطـلاع دهیـد.

اگر علائم پره اکلامپسی (ورم، افزایش ناگهانی وزن، سردرد مداوم یا شدید، تغییرات دید، درد بالای شکم و یا حساسیت آن ناحیه و یا تهوع و استفراغ) و یا علائم پارگی جفت (لکه بینی یا خونریزی از واژن یا درد و حساس شدن رحم در لمس) در شما ایجاد شود، باید فوراً مورد معاینه قرار گیرید.
اگر شما یا جنین در معرض خطر جدی قرار گیرید، احتمالاً در بیمارستان بستری خواهید شد و هر چه زودتر باید جنین به دنیا آید.
اگر قبل از بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه ماهه اول صورت گرفته است، ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون نشوید

افزایش شدید فشار خون در بارداری
اگر فشارخون شما شدیداً افزایش یافته است (۱۶۰ روی ۱۱۰ یا بیشتر) تحت درمان دارویی قرار خواهید گرفت تا فشارخون پایین آید و تا زمان تولد نوزاد در بیمارستان بستری خواهید شد.
اگر در هفته ۳۴ بارداری یا بعد از آن قرار داشته باشید، زایمان را القا خواهند کرد و یا جنین را با سزارین به دنیا خواهند آورد. اگر هنوز به هفته ۳۴ بارداری نرسیده‌اید، به شما کورتیکواستروئید تجویز خواهد شد تا تکامل ریه‌ها و سایر اعضای بدن جنین تسریع گردد.
اگر وضعیت شما رو به وخامت می رود و یا وزن جنین اضافه نمی شود، احتمالاً زایمان القا خواهد شد و یا با کمک سزارین جنین بدنیا خواهد آمد، حتی اگر هنوز نارس باشد. اگر زایمان فوری لازم نباشد شما را در بیمارستان بستری خواهند کرد تا هم خودتان و هم جنین تحت نظر باشید و در عین حال، جنین فرصت بیشتری برای تکامل خواهد داشت.

آیا بعد از زایمان فشارخون به حد طبیعی می‌رسد؟
بعد از زایمان، فشارخون شما دقیقا کنترل خواهد شد و پزشک یا ماما، به دقت شما را از نظر وخامت فشار خون و یا بروز پره اکلامپسی تحت نظر خواهد گرفت.
در صورتی که علائم پره اکلامپسی را در خود مشاهده کردید، خواه در منزل هستید و یا در بیمارستان، حتماً به او اطلاع دهید. به احتمال قوی یک هفته پس از زایمان فشارخون شما به حد طبیعی می‌رسد.

با این حال، در بعضی از خانم‌ها، فشارخون همچنان بالا باقی خواهد ماند. این بدان معناست که شما احتمالا همواره مبتلا به پرفشاری خون بوده‌اید، ولی از آن بی خبر بوده‌اید. بارداری معمولاً باعث می شود که فشارخون در پایان سه ماهه اول و در طول سه ماهه دوم پایین برود، بنابراین فشار خون مزمن بطور موقت مخفی می شود.

اگر قبل از بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه ماهه اول صورت گرفته است، ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون نشوید.

***

پروین همتی متخصص زنان در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران گفت: برخی خانم‌های باردار پیش از بارداری فشار خون دارند که این دسته به فشار خون مزمن مبتلا هستند. خانم‌هایی نیز وجود دارند که فقط در دوران بارداری دچار فشارخون می‌شوند که اصطلاحا به این حالت مسمومیت بارداری اطلاق می‌شود.

وی ادامه داد: در صورت مسمومیت‌ بارداری فشار خون ۱۴۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه بالاتر است. بیمارانی که کلیه‌های آن‌ها پروتئین اوری دفع می‌کنند و ورم دارند، دچار مسمومیت بارداری شده که بسیار خطرناک است.

وی بیان کرد: پرکلامسی (مسمومیت حاملگی) علت شناخته شده‌ای ندارد، اما بیماری‌‍‌های زمینه‌ای که مادر داشته و همچنین بارداری اول، احتمال آن را بیشتر می‌کند. در مسمومیت بارداری بدن مادر به هورمون‌های جفتی حساسیت نشان می‌دهد، در نتیجه عروق محیطی دچار انقباض می‌شوند و فشار خون افزایش می‌یابد.

همتی اذعان داشت:چاقی و دیابت نیز از عوامل تشدید کننده مسمومیت می‌توانند باشند. در صورتی که مسمومیت بارداری خفیف باشد، پزشک جنین را از هفته ۳۸ به بعد لتین دلکشن (ختم حاملگی) کرده تا جنین بتواند تنفس کند، اما در فرم شدید اگر پروتئین دفع شود، فشار از ۱۶۰ روی ۱۱۰ میلی متر جیوه بالاتر می‌شود که در این صورت سن حاملگی (هفته چندم بارداری) مهم نیست، چرا که مادر در خطر تشنج قرار دارد و برای نجات وی ختم حاملگی انجام می‌دهند.

وی خاطرنشان کرد: مادرانی که قصد بارداری دارند، بهتر است نکاتی را در نظر بگیرند، از جمله اینکه اگر دچار اضافه وزن هستند، قبل از بارداری وزن خود را کاهش دهند، چرا که ممکن است دچار پرکلامسی شوند. بهتر است در برنامه غذایی خود از نمک کمتری استفاده کنند. علاوه بر این برای مادرانی که احتمال خطر بیشتری وجود دارد، آسپرین بچه تجویز شده چرا که باعث رقیق شدن خون می‌شود.

همتی گفت: خانم‌های باردار غذاهای پر کالری مانند سیب زمینی سرخ کرده، پیتزا و آب گوشت مصرف نکنند و همچنین از مصرف غذاهای دارای چربی زیاد پرهیز کنند.

وی تصریح کرد: برای کنترل فشار خون مادرانی که دچار مسمومیت بارداری خفیف هستند، باید دارو تجویز شود تا فشار خون در آن‌ها تنظیم شود.