زنان زیادی وجود دارند که تمام زندگی خود را وقف ورزش و کسب موفقیت های پی در پی کرده اند و یا زنانی که به منظور کم کردن وزن، سال هاست ورزش می کنند، به گونه ای که ورزش جزء جدایی ناپذیر از زندگی آنها شده است.
اما مساله این است که این خانم های قهرمان باید مانند سایر زنان مراقبت های زنانگی را داشته باشند. بسیاری از این خانم ها بیان می کنند که برای سه ماه یا بیشتر دوره قاعدگی ماهانه نداشته اند و این همان وضعیتی است که نگران آن هستیم، یعنی آمنوره یا قطع قاعدگی زنان.
زنان ورزشکار در ابتدا از این قطع قاعدگی احساس خوشحالند، چرا که خود را از مشکلات دوره های قاعدگی راحت می بینند.
اما لازم است بدانید که آمنوره یک علامت مهم از یک مشکل بالینی پیچیده است که در طولانی مدت می تواند به عوارض زیادی منجر شود.
آمنوره چیست؟
آمنوره به معنی قطع قاعدگی طی چند ماه متوالی است.
به طور کلی دو نوع آمنوره وجود دارد: آمنوره اولیه و ثانویه.
آمنوره اولیه شرایطی را می گویند که یک دختر تا سن ۱۶ سالگی هیچ پریودی را تجربه نکرده باشد.
آمنوره ثانویه شرایطی را می گویند که یک خانم که تا به حال دوره های قاعدگی متوالی داشته، به یکباره قطع قاعدگی برای سه ماه یا بیشتر را تجربه کند.
آمنوره در ورزشکاران چیست؟
آمنوره ورزشکاران زمانی رخ می دهد که یک خانم ورزشکار، دوره های ورزش شدید و طولانی را بر بدن خود تحمیل می کند. البته این آمنوره در افراد بسیار لاغر هم شایع است.
در واقع لاغری بیش از حد و یا عضلانی بودن بیش از حد، به طوری که چربی بدن فرد کمتر از ۱۵ درصد کل وزن بدن باشد، فرد را به شدت مستعد آمنوره یا قطع قاعدگی خواهد کرد.
علت قطع قاعدگی در زنان چیست؟
همانطور که گفتیم قطع قاعدگی و آمنوره در ورزشکاران از داشتن برنامه های ورزشی شدید و یا لاغری بیش از حد ناشی می شود.
این شرایط به کاهش سطح هورمون های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون منجر می شود. این هورمون های زنانه نقش بسیار مهمی در ساخت و استحکام استخوان ها و البته سلامت کلی بر عهده دارند.
کاهش سطح این هورمون ها اغلب در زنانی که به دلیل انجام ورزش های استقامتی نظیر دوی استقامت، اسکیت و یا ژیمناستیک، استرس زیادی را به خود تحمیل می کنند، رخ می دهد.
البته دختران جوان و ورزشکاری که با هدف قهرمان شدن در ورزش و یا لاغر شدن به اختلالات غذا خوردن نظیر "بی اشتهایی عصبی" و یا "پرخوری عصبی" مبتلا می شوند نیز به شدت مستعد قطع قاعدگی هستند.
علائم آمنوره ورزشکاران چیست؟
اولین و البته مهم ترین علامت آمنوره، قطع قاعدگی برای سه ماه متوالی یا بیشتر است. در این زمان است که به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن استخوان ها شکننده و آسیب پذیر می شوند، چرا که هورمون استروژن برای تجمع کلسیم در استخوان ضروری است و قطعا کمبود استروژن باعث پوکی استخوان خواهد شد.
بنابراین کمبود استروژن در زمان آمنوره، فرد را در معرض پوکی استخوان و مخصوصا شکست های استخوانی قرار می دهد.
زمانی که یک زن علائم آمنوره ورزشکاران، اختلالات غذاخوردن و پوکی استخوان را نشان می دهند، می گویند این زن به "مثلث ورزشی زنان" مبتلا شده است، یعنی سه مشکل اصلی که برای زنان ورزشکار و یا زنان بسیار لاغر پیش می آید.
درمان آمنوره ورزشکاران چیست؟
مسلما هدف از درمان آمنوره در ورزشکاران، برگشت به دوره های قاعدگی متوالی است.
برای این منظور به این خانم ها توصیه می کنیم ورزش خود را حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش دهند و در کنار آن مصرف غذاهای پرکربوهیدرات و پر پروتئین و البته غذاهای پرکالری را افزایش دهند. این اقدامات به فرد کمک می کند تا بدنش چربی بیشتری ساخته و سالم بماند.
بدون شک غذاهای غنی از کلسیم نیز سلامت استخوانی را تضمین می کنند و در پیشگیری و درمان پوکی استخوان که افراد مبتلا به آمنوره را تهدید می کند بسیار حائز اهمیت اند.
عوارض جانبی این آمنوره ورزشی برای بدن فرد چیست؟
آمنوره در زنان معمولا عوارض جانبی زیادی را در فرد ایجاد خواهد کرد. افزایش رشد موها به صورت موهای مردانه که به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از آمنوره، یعنی کاهش هورمون های استروژن و پروژسترون و افزایش سطح آندروژن ها در بدن ایجاد می شود، معمولا عارضه شایع در زنان مبتلا به آمنوره می باشد.
سردردهای میگرنی، کاهش قدرت و دقت بینایی، گالاکتوره (تولید بیش از حد شیر و ترشح شیر از غدد پستانی در حالی که زن در وضعیت شیردهی نیست)، عرق شبانه، گرگرفتگی، اختلالات خواب و نیز خشکی واژن از دیگر عوارض شایع در زنان مبتلا به آمنوره است.
یک خانم ورزشکار، حتی اگر یک قهرمان ورزشی هم باشد، با داشتن یک رژیم غذایی مناسب می تواند با ورزش، سلامتی را به خود هدیه دهد.
این خانم ورزشکار نیاز دارد روزانه ۱۵۰۰ میلی گرم کلسیم را به بدن خود برساند.
لازم است ورزش و فعالیت بدنی نیز در حد طبیعی و سالم باشد و از ورزش های شدید و افراطی خودداری کند.
فراموش نکنید خیلی وقت ها افزایش یک تا دو و نیم کیلوگرم وزن یک خانم مبتلا به آمنوره می تواند او را به فردی با قاعدگی های طبیعی تبدیل کند.
با این حال لزوم مراجعه به پزشک و دریافت درمان های هورمونی را هرگز نباید نادیده گرفت.
بسیاری از زنان دونده دچار این باور غلط می‌شوند که هرچه لاغرتر باشند، می‌توانند سریعتر بدوند.
در واقع در این مرحله، میزان کالری‌های بدنتان کم می‌شود.
هرچند این مسئله تنها علت فقدان قاعدگی محسوب نمی‌شود، اما عدم تغذیه‌ی مناسب و تمرینات اجباری می‌تواند جزو این عوامل باشد.
بسیاری از زنان دونده نمی‌توانند این مسئله را تشخیص دهند که به اندازه غذا نمی‌خورند.