سرفه های گاه گاه به پاک کردن ذرات و ترشحات از ریه و به جلوگیری از عفونت کمک می کند. هر چند بعضی اوقات سرفه می تواند به یک وضعیت مزمن تبدیل شود. طبق تعریف، سرفه مزمن به سرفه ای گفته می شود که ۸ هفته یا بیشتر طول بکشد.
اگر چه سرفه معمولا نشانه ای از یک مشکل جدی نیست ولی می تواند آزاردهنده باشد. سرفه های مکرر ناراحت کننده است و می تواند منجر به خستگی ، اختلال در خوابیدن ، سرگیجه، خشونت صدا، تعریق و نشت ادرار ( به خصوص در خانها ) شود.
علل سرفه ی مزمن
شایع ترین علل سرفه ی مزمن عبارتند از:
· ترشحات پشت بینی
· آسم
· برگشت اسید معده به مري
این سه مورد معمولا مسئول بالغ بر ۹۰ درصد همه موارد سرفه مزمن هستند.
علل کمتر شایع عبارتند از : عفونت ، علل دارویی و بیماری های ریوی .
ترشحات پشت بینی ( پي ان دي )
ترشحات پشت بینی وقتی ایجاد می شوند که ترشحات بینی به پشت حلق جریان پیدا کنند. این ترشحات می توانند باعث آزردگی حلق و محرک سرفه باشند. ترشحات پي ان دي می تواند در افرادی با آلرژی، سرماخوردگی ، رینیت و سینوزیت ایجاد شوند. نشانه های پي ان دي عبارتند از :
· گرفتگی بيني
· آبریزش بینی
· احساس وجود مایع در پشت حلق
· احساس مکرر نیاز به صاف کردن گلو.
هر چند بعضی افراد دارای پي ان دي هیچ علامت دیگری به جز سرفه ندارند.
آسم
آسم دومین علت شایع سرفه مزمن در بزرگسالان و یک علت عمده سرفه کودکان است . علاوه بر سرفه امکان بروز خس خس سینه و احساس تنگی نفس هم وجود دارد. هر چند بعضی افراد وضعیتی تحت عنوان فرم سرفه ای آسم دارند که در آن سرفه، تنها علامت آسم است.
سرفه مرتبط با آسم ممکن است فصلی باشدكه به دنبال یک عفونت در مجاری تنفسی فوقانی ایجاد مي شود و یا ممکن است با قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا خشک ، دود و یا یک رایحه ایجاد شود.
برگشت اسید معده به مري ( گرد )
برگشت معدی- مروی که به عنوان ريفلاكس اسید هم شناخته می شود ، زمانی رخ می دهد که اسید از معده به مری بازگشت داشته باشد. بيماري برگشت معدی- مروی ، به علائمی که در اثر برگشت اسید ایجاد می شوند گفته می شود.
بسیاری از افرادی که دچار سرفه ناشی از برگشت اسید معده می باشند، ممكن است دچار سوزش سر دل و یا تلخ شدن دهان نیز باشند. هر چند در بعضی از افراد مبتلا به این بیماری، سرفه تنها علامت ناشی از آن است.
کودک تان آسم دارد؟
هر چند سرفه باعث ناراحتی شما و کودکتان می‌شود، اما به همان اندازه فایده مهمی دارد: دکتر توماس فرکول (Thomas Ferkol)، مدیر آلرژی کودکان و پزشکی ریه (pulmanory medicine) در دانشگاه واشنگتن می‌گوید: "خروج با قدرت هوا خلط، باکتری و سایر محرک‌ها ی آزاردهنده را از مجرای تنفسی خارج می‌کند. با اینکه فایده زیادی دارد، اما چیزی که همه به دنبال آن هستند آسودگی است."
کلید حل این مشکل پی بردن به عامل آغاز کننده آن است؟ جدول زیر شما را به مسیر آرامش راهنمایی می‌کند. در ضمن حواستان به علائم خاص خطر باشد. در صورتی که کودکتان بیش از ۲ هفته است که سرفه می‌کند یا تب او بالا است، او را به نزد پزشک اطفال ببرید. اگر در تنفس مشکل دارد و رنگ او کبود می‌شود یا نمی‌تواند چیزی را ببلعد یا بخورد مستقیم به اورژانس بروید. اگر وسوسه شده‌اید که به او داروی سرفه بدون نسخه بدهید، دست نگهدارید. مطالعات نشان می‌دهند که این داروها موثر نبوده و گاهی اوقات می‌توانند مضر باشند.
سرفه خیس و حجیم
یعنی: خلط دارد که باید از سر راه مجرای تنفسی‌اش کنار برود یا دارای ترشح پشت بینی است.
عامل احتمالی: عفونت (مانند: سرماخوردگی، سینوزیت یا التهاب ریه) یا حساسیت
برای آسودگی او: از قطره نمکی بینی استفاده کنید و مایعات زیادی به او بدهید تا خلط او رقیق شود. اگر به همراه سرفه تب هم دارد، با پزشک او تماس بگیرید تا از عفونت جدی تری جلوگیری کنید.
سرفه خشک و خراش دار
یعنی: قسمتی از مجرای تنفسی او خراش دارد.
عامل احتمالی: عفونت، حساسیت یا سایر محرک‌ها از قبیل: گردو غبار، گرده افشانی یا دود که باعث تولید مخاط بسیار ناچیز یا عدم تولید آن می‌شود.
برای آسودگی او: مانند آنچه که در سرفه خیس گفته شد با قطره بینی و نوشیدن مایعات زیاد، بیماری او را تسکین بدهید. اگر حدس می‌زنید که حساسیت عامل سرفه‌های اوست، نهایت تلاش خود را برای محدود کردن قرار گرفتن او در معرض عوامل حساسیت زا به کار گیرید و منتظر حل این مشکل باشید.
سرفه شبیه صدای پارس کردن سگ
یعنی: راه تنفسی او تنگ و یا ملتهب شده است.
عوامل احتمالی: خروسک، عفونت ویروسی که معمولاً در طول شب بدتر می‌شود.
برای آسودگی او: همراه با او برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در حمام بخار آلود بمانید و یا اگر هوا خنک است (نه سرد)، بیرون بروید. درصورت وجود مشکل حاد تنفسی به اورژانس بروید.
سرفه همراه با خس خس
یعنی: در مجرای تنفسی او خلط وجود دارد که باید پاک شود و یا دارای ترشح پشت بینی است.
عامل احتمالی: آسم یا برونشیت، عفونت مجراهای کوچک ریه‌ها که معمولاً در کودکان زیر ۳ سال دیده می‌شود.
برای آسودگی او: به نزد پزشک بروید تا ببینید که دقیقاً چه چیزی دارد اتفاق می افتد. اگر کودکتان آسم دارد برای درمان او شاید به tweaking نیاز باشد. در صورت وجود عفونت نیاز به آنتی بیوتیک خواهد داشت.
سرفه شدید به همراه صدایی شبیه جغد
یعنی: تمام هوا را با سرفه از شش‌هایش خارج می‌کند و سپس نفس عمیقی می‌کشد.
عامل احتمالی: سرفه جغدی (whooping cough)، عفونت باکتریایی به نام پرتوسیس (pertussis یا سیاه سرفه)
برای آسودگی او: همان لحظه با پزشک تماس بگیرید. ممکن است برای او آنتی بیوتیک تجویز کند تا مسری بودن آن را کمتر کند. اما این‌ها سرفه او را درمان نکرده یا دوره آن را کوتاه‌تر نمی‌کند. این عفونت در کودکان می‌تواند خطرناک باشد، به همین دلیل است که واکسن سیاه سرفه این‌قدر اهمیت دارد.
راهکار شماره ۱
مراجعه به پزشک
در تمام موارد سرفه بايد علت آن مشخص شود، بنابراين مراجعه به پزشک اولين و مهم‌ترين راهکار است. برخي والدين بدون هيچ اطلاع و آگاهي‌اي اقدام به خوددرماني براي کودکان‌شان مي‌کنند که اين بزرگ‌ترين اشتباه است زيرا حتي مصرف استامينوفن هم نبايد بدون تجويز پزشک و بدون توجه به وزن و سن کودک باشد. حتي قاشق و پيمانه‌اي که با آن به کودک دارو داده ميشود بسيار اهميت دارد. بنابراين قبل از هر اقدامي بهتر است با پزشک خود مشورت کنيد.
راهکار شماره ۲
استفاده از بخور گرم
در سرفه خشک بايد از بخور آب گرم به مدت ۵/۱ تا ۲ ساعت در يک آپارتمان ۱۰۰ متري استفاده کرد زيرا هواي خشک ممکن است ايجاد سرفه کند. اگر بيشتر از اين زمان از بخور استفاده شود باعث به وجود آمدن مايت‌ها ميشود و خود ايجاد حساسيت مي‌کند. شايد براي بخور از حوله استفاده کنيد اما نبايد آن را مستقيم روي پوست کودک قرار دهيد. استفاده از بخور فوايد زيادي دارد و موجب رفع گرفتگي بيني، مرطوب شدن مجاري تنفسي و بهبود سرفه‌هاي خشک و همچنين تسهيل خروج خلط ميشود. اگر دستگاه بخور نداريد، مي‌‌توانيد يک ظرف آب را روي شعله بگذاريد تا به جوش آيد.
راهکار شماره ۳
استامينوفن
به نوزاد زير ۳ ماه بدون اجازه پزشک استامينوفن ندهيد. مقدار مصرف مناسب کودک بر اساس وزن او تجويز ميشود نه سنش. مصرف استامينوفن در کودکان بالاي ۲ ماه ايمن است اما مقدار مصرف بايد توسط پزشک تعيين شود، زيرا اثرات زيانبخشي را به همراه دارد. در سرفه خشک و سرفه همراه با تب، معمولا با تجويز پزشک استامينوفن يا ايبوپروفن تجويز ميشود.
راهکار شماره ۴
خوردن عسل
يکي از مواد غذايي که ارزش غذايي بسيار بالايي دارد، عسل است. اين ماده مفيد در کودکان يک سال به بالا راهکاري خوب براي تسکين سرفه است. مي‌توان يک قاشق مرباخوري عسل را در نصف ليوان شير حل کرد و روزي ۲ بار آن را مصرف کرد. يکي ديگر از راه‌هاي مصرف عسل، حل کردن آن در چاي و ليمو ترش است. تحقيقات متعدد نشان داده است اين ماده غذايي با ارزش غذايي بالايي که دارد مي‌تواند در تسکين سرفه و بازگرداندن انرژي از دست رفته کودک موثر باشد. اين ماده غذايي پرارزش سبب ضدعفوني شدن راه‌هاي تنفسي ميشود. پس از بهبود هم مي‌توان شيرعسل را در برنامه غذايي کودک قرار داد.
راهکار شماره ۵
حمام گرم
بهتر است کودکتان را براي ۱۵ تا ۲۰ دقيقه در حمام مرطوب نگه داريد و آب گرم را باز کنيد (دقت کنيد ممکن است هواي گرم به‌رغم رطوبت زياد، حال او را بدتر کند) يا او را به فضاي بيرون از خانه ببريد. کافي است لباس گرم و کلاه به او بپوشانيد. آنچه کودک شما نياز دارد تنفس هواي سرد و مرطوب است. بهتر است او را به صورت قائم يا ايستاده نگه داريد، چون اين حالت به آسان شدن تنفس‌اش کمک مي‌کند.
راهکار شماره ۶
آلرژن‌ها را حذف کنيد
مواد شيميايي موجود در تميز کننده‌ها و ضدعفوني‌کننده‌هاي خانگي و نيز در خوشبوکننده‌هاي هوا مي‌توانند مخاط گلو را اذيت کرده، سرفه را بدتر کنند و باعث سوزش چشم‌ها، گلو و دهان شوند. اگر علت سرفه‌ها ناشي از آسم يا حساسيت باشد براي بهبود فرزندتان نبايد از مواد شيميايي پاک‌کننده با بوي تند و زننده استفاده کنيد بنابراين هر چيزي که باعث آلرژي کودک ميشود بايد حذف شود. اين مي‌تواند شامل برخي مواد غذايي نيز باشد.
راهکار شماره ۷
استراحت کردن
اصلي‌ترين درمان براي بسياري از موارد سرفه که ناشي از بيماري‌هاي گوناگون از جمله سرماخوردگي، خروسک، سياه سرفه و… است، فقط و فقط استراحت است. معمولا يک هفته استراحت، هم باعث بهبود سريع کودک ميشود و هم اگر عامل بيماري ويروس باشد از انتقال آن به ديگر کودکان جلوگيري ميشود.
راهکار شماره ۸
مصرف مايعات
هميشه براي درمان انواع سرفه بسياري از مايعات تسکين‌دهنده هستند. از جمله اين مايعات مي‌توان به چاي و شير گرم اشاره کرد. علاوه بر اين نبايد از سوپ مرغ غافل شد. مصرف غذاهاي آبکي و گرم مانند سوپ مرغ، انواع آش و سوپ‌هاي ساده همواره در طول بيماري سرماخوردگي، سينه‌درد و سرفه ازجمله تجويزهاي پزشکان بوده است، در حال حاضر افزودن ادويه‌جات تند مانند فلفل، پودر سير يا خود سير و پودر کاري به اين غذاها نيز توصيه ميشود. اين ترکيب به واقع يک اکسپکتورانت طبيعي محسوب ميشود زيرا هنگام سرفه‌هاي خلط‌دار اينگونه مواد اخلاط موجود در شش‌ها را کنده و سبب خروج آنها توسط سرفه ميشود. استفاده از هويج و گشنيز در سوپ نيز توصيه ميشود چون اين مواد آنتي‌اکسيدان دارند، مي‌توانند به بهبود سريع کودک کمک کنند.
راهکار شماره ۹
مصرف آنتي‌بيوتيک
آنتي‌بيوتيک‌ها، داروي کشنده باکتري‌ها هستند که در ۹۰ درصد از عفونت‌هاي مجاري تنفسي از جمله آنفلوآنزا موثر بوده و عفونت‌هاي سينوسي را بهبود مي‌بخشند. از آنجا که آنتي‌بيوتيک‌ها بر ويروس‌ها بي‌اثرند، افتراق عامل به وجود آورنده بيماري توسط پزشک نقش مهمي در استفاده مؤثر از داروها و التيام بيماري‌ها دارد.
راهکار شماره ۱۰
استفاده از داروهاي استروئيدي
براي جلوگيري از تورم و التهاب حنجره در سرفه‌هايي که اغلب هستند، پزشک براي کودک داروهاي استروئيدي يا کورتوني تجويز مي‌کند تا کودک بتواند به راحتي نفس بکشد.
راهکار شماره ۱۱
مراجعه به بيمارستان
در سرفه‌هاي ناشي از سياه سرفه يا سرفه‌هاي آلرژيک که کودک به صورت مداوم سرفه a ممکن است نياز به اکسيژن درماني باشد که به اين ترتيب کودک بايد به بيمارستان برده شود. در سرفه‌هاي ناشي از جسم خارجي نيز بايد به سرعت به بيمارستان مراجعه شود.
اصلي‌ترين درمان براي بسياري از موارد سرفه که ناشي از بيماري‌هاي گوناگون از جمله سرماخوردگي، خروسک، سياه سرفه و… است، فقط و فقط استراحت است.
راهکار شماره ۱۲
استفاده از سرم شست‌وشو
در سرفه‌هاي ناشي از سياه سرفه يا سرفه‌هاي آلرژيک که کودک به صورت مداوم سرفه a ممکن است نياز به اکسيژن درماني باشد که به اين ترتيب کودک بايد به بيمارستان برده شود. در سرفه‌هاي ناشي از جسم خارجي نيز بايد به سرعت به بيمارستان مراجعه شود.
راهکار شماره ۱۳
شلغم بخوريد
شلغم، گياهي با ارزش غذايي بالاست و در درمان آسم و سرفه‌هاي خلط‌دار موثر بوده و ميکروب‌کش و ضد باکتري قوي‌اي است. در واقع شلغم اثر مفيد و مؤثري در درمان بيماري‌هاي تنفسي دارد. از آنجا که ممکن است بچه‌ها از مزه شلغم خوش‌شان نيايد، والدين مي‌توانند اين ماده غذايي را داخل سوپ رنده کنند و آن را به فرزندشان بدهند.
راهکار شماره ۱۴
واکسن آنفلوآنزا
از آنجا که کودکان ۶ ماه تا ۵ سال ايمني ضعيفي دارند، مي‌توان براي پيشگيري از آنفلوآنزا هر سال کودک را واکسينه کرد. خوشبختانه آنفلوآنزا واکسني دارد که توسط سازمان جهاني بهداشت تاييد ميشود و با تزريق هر ساله آن مي‌توان از اين بيماري پيشگيري کرد.
راهکارشماره ۱۵
ويتامين‌هاي گروه B
کمبود ويتامين B۱۲ هم گاهي منجر به سرفه‌هاي مزمن ميشود. اين ويتامين در تشکيل سلول‌هاي خوني و عملکرد بهينه سيستم مغز و اعصاب تاثيرگذار است. در افرادي که مبتلا به کمبود اين ويتامين هستند، سرفه‌هاي مزمن به دليل ايجاد حساسيت زياد در نايژه‌ها التهاب ايجاد مي‌کند. ميوه‌‌ها و سبزي‌هاي تازه از منابع غذايي سرشار از ويتامين‌هاي گروه B هستند.
