سونوگرافی داپلر برای اندازه گیری جریان خون و فشار خون استفاده می شود. در طی این سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) استفاده می‌شود تا با گلبول‌های قرمز خون برخورد کنند و پس از بازگشت آن را به صورت سونوگرافی داپلر نشان دهند.
سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر می‌تواند سرعت جریان خون را اندازه گیری کند.
سونوگرافی داپلر به تشخیص مشکلات زیر کمک می‌کند:
– لخته شدن خون
– عملکرد ضعیف وریدها در رگ پا (نارسایی‌های وریدی)
– نقص دریچه قلب و بیماری‌های مادرزادی قلبی
– انسداد شریانی
– کاهش گردن خون به پاها (بیماری عروق محیطی)
– عروق ورم کرده (آنوریسم)
– باریک شدن عروق مانند آنچه ممکن است در گردن افراد ایجاد شود (تنگی شریان کاروتید)
تذکر: سونوگرافی داپلر یک ابزار مهم برای تشخیص انسداد رگ‌های خونی و یا کاهش سرعت جریان خون در رگ ها می‌باشد.
همان‌طور که می‌دانید کاهش سرعت جریان خون و انسداد رگ‌های خونی می‌تواند منجر به بروز سکته مغزی و یا لخته شدن خون در وریدهای پا (ترومبوز ورید عمقی) شود و یا انسداد رگ ها در ناحیه ریه، مشکلی به نام آمبولی ریه ایجاد می‌کند.
تذکر: سونوگرافی داپلر ممکن است برای بررسی جریان خون جنین نیز انجام گیرد. به همین دلیل در مادر باردار نیز این سونوگرافی انجام می گیرد.
"متخصص رادیولوژی باید بسیار ماهر باشد تا در طی مدت زمان محدود، هم تست سونوگرافی داپلر را از بیمار بگیرد و هم نتایج را به بهترین شکل تفسیر کند"
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می گیرد؟
متخصص سونوگرافی داپلر، وسیله‌ای را که به اندازه یک قالب صابون است، بر روی ناحیه خاصی از بدن (ناحیه‌ای که قرار است سونوگرافی داپلر بر روی آن انجام گیرد) قرار می‌دهد.
بدون هیچ گونه عمل تهاجمی و یا وارد شدن از طریق پوست این کار صورت می گیرد. بنابراین مزیت مهم این روش، امن بودن آن است.
پس از قرار گرفتن این وسیله بر روی پوست بدن، متخصص آن را حرکت می‌دهد.
حرکت گلبول‌های خونی در رگ‌های فرد، سرعت برگشت امواج را تغییر می‌دهد و بر اساس بازگشت امواج فراصوت، دستگاه پردازشگر تصاویری را بر روی مانیتور ایجاد می‌کند که نشان دهنده جریان خون در فرد می باشد.
این آزمون می‌تواند روش جایگزینی برای روش‌های تهاجمی مانند آنژیوگرافی و ونوگرافی باشد. در طی این دو روش ذکر شده، ماده رنگی به عروق خونی تزریق می‌شود تا تصاویری با اشعه X بدست آید و طبق این تصاویر مشکل فرد تشخیص داده می شود.
همچنین سونوگرافی داپلر به پزشک کمک می کند تا میزان آسیب به شریان ها را بررسی کند تا بر اساس میزان صدمات وارده، اقدامات درمانی خاصی را انجام دهد.
چند نوع سونوگرافی داپلر وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:
۱- داپلر موج پیوسته و یا beside : این نوع از سونوگرافی داپلر، در یکی از ویژگی های امواج صوتی تغییر ایجاد می کند تا از جریان خون درون رگ های خونی اطلاعات مناسبی را به پردازشگر مخابره کند. متخصص رادیولوژی که سونوگرافی داپلر را انجام می دهد، به صدای تولید شده گوش می کند تا متوجه شود که خون در آن منطقه به خوبی جریان دارد و یا رگ مسدود و تنگ شده است. این نوع از سونوگرافی داپلر در کنار تخت در بیمارستان انجام می گیرد و کافی است تا دستگاه قابل حمل آن در کنار تخت بیمار قرار بگیرد تا پزشک به سرعت از میزان آسیب عروق خونی بیمار آگاه شود.
۲- داپلر داپلکس: این نوع از سونوگرافی داپلر از روش اولتراسوند استاندارد برای تولید تصویر از رگ های خونی و بافت های اطراف آن استفاده می کند. همچنین کامپیوتر، اصوات داپلر را به تصاویر تبدیل می کند و از سرعت و جهت جریان خون درون رگ ها، به پزشک اطلاعات مناسبی را ارائه می دهد.
۳- داپلر رنگی: این نوع از سونوگرافی داپلر، از روش اولتراسوند استاندارد برای تهیه تصاویر از عروق خونی استفاده می کند. همچنین کامپیوتر اصوات داپلر را به رنگی تبدیل می کند و سرعت و جهت جریان خون را درون رگ ها در اختیار پزشک قرار می دهد.
۴- داپلر پاور: این نوع سونوگرافی داپلر نوع خاصی از سونوگرافی داپلر رنگی می باشد. تصاویری را به دست می آورد که با داپلر رنگی استاندارد به سختی به دست می آید و یا حتی به دست آوردن آن هم غیرممکن می باشد. این نوع سونوگرافی اغلب برای ارزیابی جریان خون در عروق موجود در اندام های با بافت متراکم مورد استفاده قرار می گیرد.
چگونه می توان برای سونوگرافی داپلر اماده شد؟
برای به دست آوردن نتایج قابل قبول از سونوگرافی داپلر، توصیه می شود که از دو ساعت قبل از انجام آن، از مصرف هر گونه مواد حاوی نیکوتین (سیگار و قلیان و …) خودداری شود، زیرا نیکوتین سبب انقباض عروق خونی می شود و نتایج نادرستی را نشان می دهد.
تذکر: متخصص رادیولوژی باید بسیار ماهر باشد تا در طی مدت زمان محدود، هم تست سونوگرافی داپلر را از بیمار بگیرد و هم نتایج را به بهترین شکل تفسیر کند.
تذکر: اگر نیاز باشد که این سونوگرافی بر روی کودک و یا نوزاد انجام گیرد، از انجا که نیاز به آرامش بدن وجود دارد، بنابراین باید کمی قبل از انجام سونوگرافی داپلر با صلاحدید پزشک، به کودک داروی بیهوشی و یا مسکن خورانده شود تا بدن او در هنگام انجام تست آرام باشد تا حرکات اضافی بدن او اختلالی را در انجام آزمایش وارد نکند.
یکی از مزیت های مهم سونوگرافی داپلر، غیر تهاجمی بودن آن است و نسبت به آزمون هایی مانند ونوگرافی و انژیوگرافی نیز سریع تر و ارزان تر می باشد.
در این دو تست نیاز به تزریق ماده حاجب می باشد که آنها را تهاجمی کرده است. اگر نتایج مناسبی از سونوگرافی داپلر به دست نیامد، در آن هنگام پزشک ونوگرافی و انژیوگرافی را تجویز می کند.
سونوگرافی داپلر را می توان با خیال راحت در طی دوران بارداری انجام داد، زیرا تا کنون تحقیقات مختلف نشان داده است هیچ گونه آسیبی به جنین وارد نمی شود.
