اپيزيوتومي يك برش جراحي در ناحيه پرينه يا مياندوراه (ناحيه عضلاني بين واژن و مقعد) است و قبل از انجام برش بيحسي موضعي داده مي شود.
اين برش جراحي كوچك در صورتي كه نوزاد تحت استرس باشد و نياز به تولد سريع داشته باشد انجام مي شود. اگر ماما تشخيص دهد كه نياز به گشاد كردن واژن به وسيله برش وجود دارد، اين كار را انجام مي دهد. در غير اين صورت احتمال پارگي شديد واژن وجود خواهد داشت. برخي از متخصصين معتقدند كه برش اپيزيوتومي بهتر از پارگي اتفاقي واژن ترميم مي شود. در عين حال اين روش در بيشتر زنان باعث مشكلاتي چون درد، بي اختياري ادرار و مدفوع و بهبودي دير هنگام شده است. بنابراين اپيزيوتومي فقط بايد براي مادراني كه از آن نفع مي برند استفاده شود. پارگي هاي خود به خود درد كمتري داشته و حداقل در روزهاي بعد از زايمان درد ندارند در حالي كه پارگي اپيزيوتومي دردناك است. بررسي ها نشان داده است زناني كه برش اپيزيوتومي براي آنها داده مي شود، زناني كه پارگي خودبخودي پيدا مي كنند، و همچنين زناني كه هيچ آسيبي نمي بينند، همگي مي توانند با انجام ورزشهاي لازم ۳ ماه بعداز زايمان از قدرت مناسب عضلات كف لگن برخوردار شوند.
آيا من قادر به انتخاب روش هستم؟
اگر شما فكر مي كنيد كه روش اپيزيوتومي را نمي پسنديد، بايد موضوع را با ماما يا پزشك خود در يكي از ويزيت هاي پيش از زايمان در ميان بگذاريد. در كلاسهاي مخصوصي كه پيش از زايمان در آن شركت مي كنيد و براي دوران بارداري و زايمان آما مي شويد، حفظ آرامش و استفاده از وضعيت هاي مختلف براي اجتناب از اپيزيوتومي آموزش داده مي شوند.
آيا برش اپيزيوتومي دردناك است ؟
اكثر زنان اظهار مي كنند كه برش اپيزيوتومي را هنگام زايمان احساس نكرده اند. چون بافتهاي اطراف واژن در هنگام زايمان به شدت كشيده شده و برش به سادگي انجام مي شود، اما ممكن است روند بهبود آن دردناك باشد.
براي التيام درد اين نكات مفيد است :
كيسه يخ و يا كيسه هاي ژله اي سرد مي تواند محل بخيه را بي حس كرده و تورم را كمتر كند. اين روش از قديم براي التيام درد استفاده مي شده است .
دوش آب گرم بسيار مفيد است. با اين حال تحقيقات نشان مي دهد كه افزودن نمك به آب وان حمام هيچ تاثيري در بهبود ترميم ندارد. بخيه ها را بعد از حمام با حوله نرم و تميز به آرامي خشك كنيد.
محل بخيه ها را در معرض هوا قرار دهيد. حداقل روزي ۱۰ دقيقه لباسهاي زير را در آورده و روي حوله تميز استراحت كنيد.
به ميزان لازم پياده روي كنيد. ورزشهاي مخصوص عضلات كف لگن را انجام دهيد تا گردش خون تحريك شده و ترميم زخم تسريع شود.
چه زماني مي توانم آميزش جنسي داشته باشم؟
بهبود بخيه ها نبايد بيش از ۱ ماه طول بكشد و بسياري از پزشكان تا هفته ششم بعد از زايمان براي شما ممنوعيت در نظر مي گيرند. معمولا بعد از اين زمان و در صورت تمايل، ايراد ندارد. اگر شك داريد كه بخيه هاي شما به خوبي بهبود يافته يا خير، به پزشك خود مراجعه كنيد و يا تا موعد ويزيت هفته ششم بعد از زايمان صبر كنيد.
وقتي براي اولين بار بعد از زايمان رابطه جنسي داريد امكان دارد در ابتدا تنگي واژن و درد را احساس كنيد. در اينصورت حفظ آرامش و استفاده از ژل لوبريكانت را توصيه مي كنيم. سعي كنيد قبل از رفتن به بستر دوش آب گرم بگيريد و زمان زيادي را به ابراز احساسات اختصاص دهيد. در موقع انجام عمل جنسي، وضعيت راحتي را براي خود انتخاب كنيد.
باید مراقب عفونت بخیه های زایمان طبیعی باشید. خشک نگهدارید و با سشوار خشک کنید و طولانی مدت یکجا ننشینید.
کمپرس یخ: راهکاری مناسب جهت تسکین درد پرینه پس از برش اپیزیوتومی در زایمان طبیعی مادران اول زا است.
کاهش درد بخیه زایمان طبیعی
اقدامهاي فراواني براي کاهش درد مياندوراه و تسريع بهبود زخم پيشنهاد شده است که از جمله آنها ميتوان به رعايت بهداشت مياندوراه و شستوشوي مرتب ناحيه فرج، خشک نگه داشتن محل زخم، استفاده از نمک و ساولن در آب شستوشو،استفاده از گرماي خشک به وسيله تاباندن اشعه لامپ مادون قرمز، حمام نشيمن سرد وگرم، انجام ورزش کگل، استفاده از پدهاي عصاره گياهي نظير اسطوخودوس، بابونه، هماور،هميشهبهار و… اشاره کرد.
اگر حين زايمان طبيعي اپيزياتومي برايتان انجام شده است، اين زخم به مدت ۱ تا ۲ هفته وقتي راه ميرويد يا مينشينيد، سبب ناراحتي شما ميشود. اگر اين برش يا پارگي شديد باشد، حساسيت اين ناحيه بيشتر طول ميکشد. معمولا نخ مورد استفاده براي بخيه کردن ناحيه اپيزياتومي خود به خود جذب ميشود اما انجام اين کارها به تسريع روند بهبودي کمک ميکند:
* استفاده از مواد ضدعفونيکننده رقيق طبق دستور پزشک ميتواند به بهبودي صحيح و سريعتر زخم کمک کند.
* استفاده از کيف يخ يا يخ پيچيده شده در يک پارچه قابل شستوشو. سردشدن ناحيه به بهبودي کمک ميکند.
* تميز نگه داشتن زخم: با ظرف تميز آب رابا کمي فشار به بافت بين دهانه واژن و مقعد بپاشيد . بعد از هر بار دستشويي رفتن هم ظرفي را پر از آبگرم کنيد و داخلاش بنشينيد.
* براي پيشگيري از درد و کشش طي دفع مدفوع به آرامي يک پد تميز روي زخم بگذاريد و در حالي که خودتان را به سمت پايين ميکشيد آن را به طرف بالا فشار دهيد. اين کار به تسکين درد شما کمک ميکند.
* با دقت بنشيند و بلند شويد. براي پيشگيري از کشيدگي و فشار ناخواسته به زخم اپيزياتومي در نشستن و برخاستن دقت کنيد. اگر نشستن برايتان ناراحتکننده است از يک کوسن يا بالش کوچک براي کاهش فشار استفاده کنيد.
* ورزشهاي کگل انجام دهيد. اين ورزشها به افزايش توان عضلاني عضلههاي کف لگن کمک ميکند. قويتر شدن عضلههاي لگن به تسريع روند بهبودي کمک ميکند. اين ورزشها راميتوانيد يک روز پس از زايمان طبيعي انجام دهيد. اين کار را به مدت ۵ ثانيه و ۴تا ۵ بار در روز انجام دهيد.
* اگر لازم شد از دارو استفاده کنيد. پزشک شما ممکن است برخي داروها را براي تسکين دردتان و حتي براي پيشگيري از يبوست تجويز کند.
* به دنبال علايم عفونت باشيد. اگر درد، غيرقابل تحمل يا زياد شد،احساس گرما داشتيد و محل زخم دچار تورم و ترشح شد، حتما بايد به پزشکتان اطلاع دهيد، شايد دچار عفونت شده باشيد.
گاهی اوقات در عمل بارداری مشکلاتی پیش می آید و زایمان باید سریع تر و زود تر از حد معمول صورت گیرد. در این حالت پزشکان از روشی به نام اپیزیوتومی استفاده می کنند. این روش در زمانی که نوزاد تحت استرس باشد و نیاز به تولد سریع داشته باشد انجام می شود. روش این عمل به این صورت است که در ناحیه پرینه برش انجام می شود.
در غیر این صورت احتمال پارگی شدید واژن وجود خواهد داشت. برخی از متخصصین معتقدند که برش اپیزیوتومی بهتر از پارگی اتفاقی واژن ترمیم می شود.
در عین حال این روش در بیشتر زنان باعث مشکلاتی چون درد، بی اختیاری ادرار و مدفوع و بهبودی دیر هنگام شده است. بنابراین اپیزیوتومی فقط باید برای مادرانی که از آن نفع می برند استفاده شود.
پارگی های خود به خود درد کمتری داشته و حداقل در روزهای بعد از زایمان درد ندارند در حالی که پارگی اپیزیوتومی دردناک است.
بررسی ها نشان داده است زنانی که برش اپیزیوتومی برای آنها داده می شود، زنانی که پارگی خودبخودی پیدا می کنند، و همچنین زنانی که هیچ آسیبی نمی بینند، همگی می توانند با انجام ورزشهای لازم ۳ ماه بعداز زایمان از قدرت مناسب عضلات کف لگن برخوردار شوند.
براي نرم شدن بافت واژن براي زايمان، برخي پزشکان پيشنهاد ميکنند که سطح بين دهانه واژن و مقعد در هفته آخر بارداري ماساژ داده شود. اين به نام ماساژ ناحيه پرينه خوانده ميشود. اگر چه هيچ تضميني وجود ندارد و زنان باردار مجبور نيستند اين کار را انجام دهند، اما ايجاد کمي کشش ممکن است وارد آمدن ضربهها را حين زايمان در واژن کاهش دهد. براي اين کار با شستوشوي دستها شروع کنيد. مطمئن شويد که ناخنهايتان کاملا کوتاه است. سپس با استفاده از يک ژل لوبريکانت، دستتان را آغشته به ژل کنيد. ژل را به ناحيه داخلي واژن ماليده و بعد به طرف عقب و سمت رکتوم ادامه دهيد. به مدت ۱تا ۲ دقيقه اين عمل را تکرار کنيد. سپس به آرامي ماساژ دهيد. اين حرکت ماساژ را ۱بار در روز به مدت ۱۰ دقيقه تکرار کنيد تا زمان زايمان شما فرا برسد. همسرتان هم ميتواند به شما کمک کند. احساس سوزش و کمي ناراحتي امري طبيعي است اما اگر درد شديدي احساس کرديد، اين کار را قطع کنيد.
عوارض اپيزياتومي
اپيزياتومي نيز مانند هر برش ديگر جراحي خطرهايي را در بر دارد که از جمله آنها ميتوان به موارد زير اشاره کرد: درد و ناراحتي مياندوراه، خونريزي،عفونت، آبسه، هماتوم، صدمه به اسفنکتر مقعد و مخاط مقعد، باز شدن زخم و گسترش پارگي. با آنکه اغلب اين عوارض تهديدکننده حيات نيستند، اما اين مشکلها تعداد زيادي از زنان را تحت ثاثير قرار ميدهند. عفونت زخم مياندوراه اگرچه نادر است،معمولا در روز ۳ يا ۴ بعد از زايمان ايجاد ميشود.
زایمان طبیعی:
عوارض کوتاه مدت:
۱- انقباض های رحم در حین زایمان مادر.
۲- نامرتب شدن ضربان جنین.
۳- تحت فشار قرار گرفتن بند ناف نوزاد در طول زایمان: در این حالت ممکن است مادر در حین زایمان دچار خونریزی شود.
۴- خونریزی: تا حد ۵۰۰ سی سی طبیعی است. اگر میزان خونریزی زیاد باشد و مادر دیر به پزشک مراجعه کند، احتمال اینکه جانش را از دست بدهد وجود دارد.
۵ تغییر فرم دستگاه تناسلی: افتادگی مثانه یا پارگی قسمت انتهایی واژن، عمدتا در خانم هایی که زایمان های متعدد داشته اند یا جنین درشت دارند دیده می شود.
۶- عفونت
۷- فشار خون بالا
۸- درد شدید: یکی از روش های کنترل درد، تزریق داروی مسکن داخل عضله است. روش دوم استفاده از گازهای تنفسی است و درد زایمان مادر با تنفس این گاز تا حدودی کاهش پیدا می کند. روش سوم، ایجاد بی حسی از طریق اپیدورال در ناحیه کمر است. داروی بی حسی با استفاده از سوزن باریکی از میان ستون فقرات مادر به داخل فضای اپیدورال تزریق شده و زائو دچار بیهوشی موضعی در ناحیه کمر می شود که این خود عوارضی را در پی دارد.
۹- تولد دیررس نوزاد در نتیجه تزریق داروی بی حسی: تزریق داروی بی حسی در فضای اپیدورال، زایمان را به تاخیر می انداز. یعنی اگر قرار است نوزاد در طول ۶ ساعت به دنیا بیاید، این زمان به ۸ ساعت تغییر پیدا می کند.
۱۰- ناتوانی مادر در زور زدن: تزریق داروی بی حسی باعث می شود تا مادر توان لازم برای زور زدن را نداشته باشد و پزشکان از فورسپس برای خارج کردن نوزاد استفاده کنند.
۱۱- استرس زیاد: تولد به موقع نوزاد و جلوگیری از آسیب های بعدی به بچه و مادر
عوارض بلندمدت زایمان طبیعی:
۱- خونریزی های دیررس: یعنی ممکن است بعد از زایمان مقداری از جفت درون بدن باقی مانده و مادر بعد از چند روز دچار خونریزی شده و عفونت کند.
۲- افتادگی، شل شدگی و باز شدن واژن: خانم ها بیشترین شکایت را از این مورد دارند.
۳- عدم کنترل ادرار و مدفوع: عدم کنترل ادرار شایع تر است. عدم کنترل مفدوع در مادرانی دیده می شود که ماهیچه های اسفنکتر مقعدشان در موقع زایمان آسیب دیده باشد.
چه زمانی احتیاج به اپیزیوتومی پیدا می کنید؟
در صورتی که پزشک تشخیص دهد، زایمان باید توسط فورسپس انجام گیرد و یا انجام زایمان به دلایلی مانند از کار ایستادن قلب کودک یا خستگی شما برای فشار آوردن، باید هر چه سریع تر به پایان برسد، هم چنین برای جلوگیری از پارگی خود به خود و یا خروج راحت تر سر نوزاد، اپیزیوتومی را لازم می داند. تا زمانی که سر بچه تقریبا بیرون نیاید ضرورت اپیزیوتومی تشخیص داده نمی شود. البته این موضوع در زایمان اول رایج تر است، زیرا پرنیه در زایمان های بعدی راحت تر کشیده می شود.
دلایل درد ناحیه پرینه:
دردی که احساس می کنید دلایل متعددی دارد از جمله:
کشش و متورم شدن بافت اطراف ناحیه پرینه به دلیل عبور نوزاد از مجرای زایمان
اپیزیوتومی یا پارگی های پرینه
درد ایجاد شده در دو روز اول بعد از زایمان شدیدتر می شود و پس از آن به سرعت بهبود می یابد و معمولا ظرف مدت یک هفته تقریبا از بین می رود.
دکتر را خبر کنید:
عفونت ناحیه پرینه یک عارضه نادر است، ولی در صورتی که متوجه ترشحی بدبو، افزایش درد یا التهاب در موضع، قرمزی یا بنفش شدن ناحیه پرینه شدید؛ به خصوص اگر این علایم همراه با تب بیش از ۳۸ درجه باشد، با پزشک خود تماس بگیرید.
بهتر است چند روز اول پس از زایمان یک رژیم غذایی کم فیبر با مقدار مایعات فراوان انتخاب نمایید و غذ هایی شامل نان سفید، ماکارونی، برنج، تخم مرغ، ماهی، پنیر، گوشت و مرغ، مقدار کمی میوه نرم و سبزیجات بدون پوست استفاده نمایید. پس از سه روز، بهتر است رژیم غذایی خود را تغییر داده و غذاهای فیبر دار بیشتری استفاده نمایید. توصیه می شود در برنامه رژیم غذایی خود نان و غلات سبوس دار، ماکارونی و برنج، چهار وعده میوه و پنج وعده سبزی و حداقل نوشیدن هشت لیوان آب در روز را بگنجانید تا از خطر ابتلا به یبوست جلوگیری نمایید.