یائسگی زنان چیست؟
با افزایش سن، فعالیت تخمدان‌ها در ترشح هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون کاهش یافته و سبب قطع دوره قاعدگی می‌شود. به دوره ی پس از دوران قطع شدن قاعدگی در زنان دوران یائسگی گفته می شود. سن شروع یائسگی در خانم‌ها متفاوت بوده به طور متوسط ۵۱ سالگی سن یائسگی می‌باشد ولی از ۴۵ تا ۵۱ سالگی متغیر خواهد بود. چون این روند در طی یک دوره چند ساله اتفاق می‌افتد یائسگی معمولا به دو دوره تقسیم می شود :
۱٫ دوران حوالی یائسگی: این دوره زمانی است که علائم یائسگی شروع می شود ولی هنوز خونریزی ماهیانه وجود دارد، سطوح هورمونی به صورت نامنظم بالا و پایین رفته و شخص دچار گرگرفتگی و تغییرات عادات ماهانه می‌شود.
۲٫ دوران پس از یائسگی: ۱۲ ماه پس از آخرین قاعدگی را دوران پس از یائسگی گوئیم که در این دوره تخمدان‌ها، تخمک آزاد نکرده و سطح هورمونی کاهش می‌یابد و پریود شدن متوقف می‌شود.
انواع هورمون‌های جنسی که در دوران یائسگی متوقف می‌شود
۱٫ استروژن اولین هورمون جنسی: استروژن هورمون جنسی اصلی زنانه می‌باشد. این هورمون باعث هدایت تخمک‌گذاری، لقاح و بارداری می‌شود. استروژن همچنین باعث تحریک رشد سینه، رحم و تخمدان‌ها شده، کمک به ساخته‌شدن و حفظ توده‌های استخوانی می‌کند. همچنین این هورمون در افزایش سطح کلسترول با دانسیته بالا (کلسترول خوب) و کاهش سطح کلسترول با دانسیته پایین (کلسترول بد) می‌شود. پس از یائسگی میزان این هورمون به ۱ سوم سطح سال‌های باروری کاهش می‌یابد.
۲٫ پروژسترون دومین هورمون جنسی: پروژسترون همراه استروژن از طریق تنظیم سیکل پریودی، بدن را برای لقاح و حاملگی آماده می‌کند. پس از یائسگی بدن تنها دو بخش کوچکی از میزان پروژسترون زمان باروری را تولید می‌کند.
۳٫ آندروژن سومین هورمون جنسی: آندروژن گرچه معمولا یک هورمون مردانه شناخته می‌شود اما تخمدان‌ها، غدد فوق کلیه و سلول‌های چربی یک زن نیز آن را تولید می‌کنند. آندروژن در رشد سریع دختران هنگام بلوغ نیز اثر نسبی دارد. همچنین آندروژن در خفظ انرژی، قدرت عضلات و استخوان‌ها و تمایز جنسی نقش دارد. در طی یائسگی تولید آندروژن نیز به نصف زمان باروری می‌رسد.
علائم یائسگی چیست؟
با کاهش سه هورمون استروژن، پروژسترون و آندروژن علائم زیر در دوران یائسگی ایجاد می شود:
گر گرفتگی: همچنان که تعدل هورمون‌ها دچار تغییر می‌شوند عروق خونی به سرعت متسع شده و باعث می‌شوند درجه حرارت پوست بالا رفته و گرمایی احساس می‌شود که از سمت سینه به طرف شانه‌ها، گردن و سر به بالا حرکت می‌کند. عرق، ضعف، لرز و گیجی نیز ایجاد می‌شود و صورت برافروخته می‌شود. این علائم ۳۰ ثانیه تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. گرچه در بعضی از افراد ظرف ۳-۲ دقیقه پایان می‌یابد. دفعات گرگرفتگی متغیر بوده و در برخی به طور مکرر و در برخی اصلا ایجاد نمی‌شود. این حالت ممکن است ۱ تا ۵ سال ادامه داشته باشد.
قاعدگی نامنظم: سیکل قاعدگی یا به طور ناگهانی متوقف شده یا قبل از توقف کامل دچار بی‌نظمی می‌شود.
اختلالات خواب: به صورت کم‌خوابی ظاهر می‌شود.
تغییرات روحی
کاهش میل جنسی
بیماری قلبی
پوکی استخوان
بی‌اختیاری ادرار
پیری زودرس و بیماری یائسگی، قاعدگی نامنظم
تسکین علائم یائسگی در زنان:
گرچه یائسگی می تواند علائم ناراحت کننده‌ای ایجاد کند ولی با استفاده از داروها و تغییر شیوه زندگی می‌توان علائم و شکایات را تسکین داد. انجام ورزش روزانه، استفاده از مواد غذایی سرشار از کلسیم و ترک سیگار، بسیار کمک‌کننده خواهد بود. در صورت ادامه شکایات می‌توان از داروهای زیر کمک گرفت:
آگنوگل: این دارو که حاوی گیاه پنج انگشت می‌باشد به علت خواص فیتواستروژنیک قادر است گر گرفتگی، احتباس مایعات، افسردگی و دیگر علائم یائسگی را بهبود بخشد.
سیمی فوگل: این دارو حاوی گیاه بلاک کوهش می‌باشد. این گیاه گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. همچنین دارای اثر ملایم بر روی واژن بوده و از خشکی واژن پیش‌گیری می‌کند. همچنین بلاک کوهش جهت تخفیف اختلالات خلقی و بی‌خوابی موثر می‌باشد.
(با توجه با عوارض ناشی از مصرف استروژن‌های شیمیایی و سرطان‌زا بودن آنها مصرف داروهای گیاهی و فیتواستروژن‌ها بسیار توصیه می‌شود.)
