“سايکوز بعد از زايمان” به چه معناست؟/ افسردگی شدید بعد از زایمان

افسردگی پس از زایمان (Postnatal depression) نامی است که به نوعی افسردگی که در برخی موارد پس از وضع حمل زنان را مبتلا می نماید اطلاق می شود. حدود یک زن از هر ۱۰ زن این افسردگی را تجربه می نمایند. این اختلال معمولا در خلال یک ماهه نخست پس از وضع حمل آغاز می شود اما حتی می تواند تا ۶ ماه بعد نیز ظهورش به تعویق افتد.
افسردگی پس از وضع حمل بسیار معمول است و چیزی بین ده تا پانزده زن از هر صد زنی که وضع حمل می کنند این وضعیت را تجربه می کنند. رقم واقعی ممکن است از همین هم بیشتر باشد چه اینکه زنان زیادی که از این وضعیت رنج می برند اما نه تقاضای کمک می کنند و نه اینکه درباره احساساتشان با کسی صحبت می کنند.
در بعضی موارد افسردگی پس اززایمان کاملا کوتاه مدت است اما در موارد دیگر در صورت عدم مداخلات درمانی ممکن است ماه ها یا حتی سال ها با طول انجامد. افسردگی پسازایمانی نباید با موارد خفیف افسردگی که بسیاری از زنان پس از تولد نوزاد تجربه می نمایند یا اختلال جدی تر اما کمتر شایع روان پریشی زایمان که گاهی اوقات در هفته های نخست تولد کودک رخ می دهد اشتباه شود.
پذیرش داشتن احساس افسردگی مسئله مهمی است ،تا نپذیرید برای دریافت کمک اقدام نخواهید کرد. برخی مادران بر این باورند که درماندگی آنها ناشی از بی کفایتی خود آنها در مقام یک مادر یا شخص است و در نتیجه بیان احساساتشان برای دیگر اشخاص اکراه آمیز است . آنها درک نمی کنند که به افسردگی پسازایمانی مبتلا شده اند و به درمان و حمایت نیاز دارند. نشانه های افسردگی پسازایمانی از شخصی تا شخص دیگر متفاوت است و حتی در یک شخص در زمان های مختلف می تواند چهره های مختلفی به خود بگیرد. 

سايکوز بعد از زايمان 

نوعی از افسردگي است که تا حدودي شديد است، براي برخي از مادران به وجود مي‌آيد، به اين حالت سايکوز بعد از زايمان مي‌‌گويند. سايکوز بعد از زايمان نوعي روان‌پريشي است که بعد از زايمان به وجود مي‌آيد. در اين حالت ممکن است علايم افسردگي وجود داشته باشد و علايم بيماري‌هاي روان‌پريشي ديگر را هم بروز دهد. به طور مثال علايم و نشانه‌هاي نوعي ديگر از افسردگي به نام مانيا که به صورت سرخوشي و شيدايي بروز مي‌کند.

مادر ممکن است علايم بيماري اسکيزوفرني را از خود نشان دهد که علايم آن به شکل توهم، هذيان و رفتارهاي آشفته بروز مي‌کند. در هر صورت، هر يک از علايم و نشانه‌هاي بيماري که نوعي سايکوز بعد از زايمان محسوب مي‌شود بايد طي سه يا چهار ماه با دارو و مراقبت‌هاي پزشکي و حمايت و توجه اطرافيان بهبود يابد. در چنين شرايطي بيمار حتما بايد دارو مصرف کند و نوزاد بايد از مادر جدا شود و فرد مطمئني از او مراقبت کند.

اين کار به دو دليل بايد صورت گيرد؛ نخست اينکه مادر در دوره استفاده از دارو نمي‌تواند و نبايد به نوزادش شير بدهد، دوم اينکه بيمار روان‌پريشي متوجه اعمال و رفتار خود نيست که در اين صورت ممکن است براي نوزاد خطرآفرين باشد. در صورتي که علايم بيماري بعد از دوره درمان از بين رفت يا کاهش يافت، فرد مي‌تواند به زندگي عادي خود بازگردد و از نوزادش مراقبت کند. البته بايد به او گوشزد کنيم که ممکن است در زايمان‌هاي بعدي نيز چنين حالتي تکرار شود.

اما نوعي ديگري از روان‌پريشي نيز وجود دارد که بعد از سه يا چهار ماه از بين نمي‌رود و ادامه پيدا مي‌کند. در اين صورت اگر زمان بيماري تا شش ماه طول بکشد، مي‌توان گفت که اين علايم حاکي از يک بيماري روان‌پريشي است که قرار بوده اتفاق بيفتد و حالا بعد از زايمان بروز کرده است و معالجه خاص همان بيماري را مي‌طلبد، بنابراين نبايد اشتباه کنيم و توجه داشته باشيم که سايکوز بعد از زايمان بايد طي سه يا چهار ماه درمان برطرف شود. 

بارداري دوره حساسي است و زنان باردار به افراد بسيار حساسي تبديل مي‌شوند که بسياري از رفتارهاي اطرافيان و آنچه دور و برشان مي‌گذرد، مي‌تواند برايشان آزاردهنده باشد. به همين دليل رعايت بهداشت رواني زن باردار بسيار مهم است. زن باردار پس از زايمان و گذراندن دوره سخت بارداري و نگراني‌هايي که در اين مدت تحمل کرده است، انتظار دارد اطرافيان و به ويژه همسرش به او توجه خاصي داشته باشد و به گونه‌اي مي‌خواهد به ديگران بگويد که دوره بسيار پرمشقتي را سپري کرده است و حالا احتياج دارد که کمک‌هاي لازم را به او برسانند. پس بارداري دوره بسيار مهمي در زندگي يک خانم به شمار مي‌آيد و تاثير رواني وضعيت مادر در اين دوره بر حالات روحي او بعد از زايمان و همچنين روي فرزندش ادامه مي‌يابد.

آنها از چيزي لذت نمي‌برند، بيش از حد به فرزندشان توجه مي‌کنند و مي‌ترسند، به ويژه خانم‌هايي که براي نخستين بار مادر شده‌اند، غم مادري را بيشتر بروز مي‌دهند. البته در اين وضعيت هيچ نيازي به پزشک و مصرف دارو نيست ولي چنين افرادي بايد به شدت تحت حمايت اطرافيان قرار بگيرند.

بايد اطراف اين افراد شلوغ باشد، با کساني که او را دوست دارند و او هم به آنها علاقه‌مند است بيشتر در ارتباط باشند و اين غم مادري پس از يک دوره کوتاه و با توجه و اقدامات مثبت اطرافيان برطرف خواهد شد اما بعضي از مادران دچار حالت افسردگي مي‌شوند. اين افسردگي نيز ممکن است شديد نباشد و نيازي به مراجعه به پزشک نداشته باشد، در اين صورت هم بايد ببينيم که شرايط اين خانم‌ها چگونه است و چه کساني در اطرافش هستند و چه صحبت‌هايي رد و بدل مي‌شود و آيا کمک‌هاي لازم را دريافت مي‌کند؟ آيا به اندازه کافي استراحت مي‌کند؟ آيا توانسته خود را با وضعيت جديد وفق دهد؟ به اين ترتيب براي رفع افسردگي بايد شرايط آن خانم مورد توجه قرار بگيرد. 

اگر شما دچار افسردگی پس از زایمان هستید …

افسردگی پس از زایمان بر خلاف تصور برخی از افراد، یک بیماری و وضعیت پزشکیست نه نشانه ای از ضعف بعد از زایمان. با خودتان و افرادی که از شما مراقبت می کنند صادق باشید. در مورد مشکلتان با آنها صحبت کنید. شما، پزشکتان، خانواده و دوستانتان می توانید با هم برای درمان این بیماری یک تیم شوید و همکاری داشته باشید.

و اما کارهایی که باید در خانه انجام دهید تا با افسردگی پس از زایمان مقابله کنید:

برای بیرون رفتن و ملاقات با دوستانتان یک برنامه منظم ترتیب دهید و از آنها بخواهید که به صورت منظم با شما تماس گرفته و به ملاقات شما بیایند. دور بودن از جمع می تواند افسردگی را بدتر کند مخصوصاً اگر با استرسِ بزرگ کردن یک نوزاد نیز همراه باشد.

رژیم غذایی متعادل داشته باشید. اگر اشتهایتان کم است می توانید در طول روز از میان وعده های سبک استفاده کنید. میتوانید از پزشکتان بخواهید که در صورت لزوم برای شما مکمل های غذایی تجویز کند.

ورزش منظم روزانه داشته باشید به عنوان مثال در فضای باز قدم بزنید. ورزش به شما کمک می کند که خلق و خوی شما بهتر شده و سرحال شوید.

تا جایی که امکان دارد در معرض نور خورشید قرار بگیرید. پرده های خانه را کنار بزنید و تا جایی که امکان دارد در طول روز از خانه بیرون بروید.

برای تهیه غذا و سایر کارهای خانه، از دوستان و یا اعضای خانواده و همسرتان کمک بگیرید. دوستان و اعضای خانواده معمولا از کمک کردن به شما خوشحال می شوند.

خود درمانی ممنوع، از مصرف کافئین و همچنین مصرف خودسرانه دارو برای بهبود وضعیتتان اکیدا خودداری کنید. اگر علائمی از افسردگی بعد از زایمان دارید به پزشک مراجعه کرده و با ایشان مشورت کنید.

بیش از اندازه کار نکنید. تا جایی که می توانید استراحت کنید و بخوابید. خستگی می تواند افسردگی بعد از زایمان را بدتر کند.

اگر گروهی را برای حمایت از کسانی که تازه مادر شده اند، می شناسید در آن عضو شوید. هیچ کس به اندازه ی کسی که مثل شما تازه مادر شده است نمی تواند حال شما را درک کند و از شما حمایت کند.

پتانسیل بروز خشونت های خانگی زمانی که زن خانه باردار است و یا بعد از تولد نوزاد افزایش می یابد. در صورتی که همسر شما نسبت به شما خشونت اعمال می کند و یا از شما سوء استفاده عاطفی می کند بدانید که شما و نوزادتان به لحاظ جسمی نیز در خطر قرار دارید و این برخورد احتمال بروز افسردگیِ پس از زایمان را در شما افزایش می دهد. در چنین وضعیتی بیش از هر موقعیت دیگری شما و نوزادتان نیاز به کمک و حمایت دارید. در این زمینه با پزشک و یا مشاور خانواده مشورت کنید.