دیابت حاملگی چیست؟
به هر میزان اختلال در تحمل گلوکز(قند) که برای اولین بار در زمان بارداری شناخته شود دیابت حاملگی(GDM) اطلاق می گردد. در اغلب بیماران GDM اختلال تحمل گلوکز در زمان حاملگی آغاز می شود.گاهی نیز دیابت تیپ II برای اولین بار در زمان حاملگی کشف می شود. حدود ۱۰ درصد موارد، آنتی بادی های ضد سلول های جزیره ای پانکراس دارندو ممکن است فرم نهفته ای از دیابت تیپ I باشند.
عوارض
عوارض بسیاری ممکن است در اثر دیابت حاملگی کنترل نشده پدید آید:
پره اکلامپسی، پلی هیدرامینوس، ماکروزومی جنین، ترومای حین زایمان، افزایش سزارین، افزایش مرگ و میر حاملگی، عوارض متابولیک نئوناتال مثل هیپوکلسمی، هیپربیلیروبینمی و…
شیوع GDM در مناطق مختلف، بر حسب نژاد و ملیت متفاوت است. به نظر می رسد شیوع آن در حال افزایش است که احتمالا به دلیل افزایش متوسط سن و وزن مادران است.
چه کسانی بیشتر در خطر هستند؟
سابقه فامیلی دیابت بویژه در بستگان درجه اول
وزن حاملگی بیش از ۱۱۰ درصد وزن ایده ال یا اندکس وزنی(BMI) بیش از ۳۰ در اوایل بلوغ، بین حاملگی ها یا در اوایل حاملگی
سن بیش از ۲۵ سال
وزن هنگام تولد نوزاد در زایمان قبلی بیش از ۱/۴ کیلوگرم
سابقه اختلال تحمل گلوکز
درجوامعی که میزان دیابت تیپ II بیش از حد معمول است
سابقه از دست دادن جنین یا نوزاد غیر طبیعی بدون علت قابل توضیح
وزن زمان تولد مادر بیش از ۱/۴ یا کمتر از ۷/۲ کیلوگرم
گیلیکوزوری در اولین ویزیت پره ناتال
سندروم تخمدان پلی سیسستیک
استفاده از کورتون
افزایش فشار خون اولیه یا به دلیل حاملگی
با وجود اینکه بعضی بر این باورند که تنها زنان در گروه پر خطر باید برای GDM غربالگری شوند ولی انجمن تخصصی زنان و مامایی امریکا معتقد است که غربالگری باید در همه موارد حاملگی انجام شود زیرا تشخیص و درمان این بیماری در حاملگی می تواند نتیجه حاملگی را بهبود بخشیده و از عوارض ان بکاهد.
بهترین زمان برای غربالگری هفته های ۲۴ الی ۲۸ حاملگی است. با وجود این در مواردی که شک قوی به دیابت تیپ II وجود دارد مانند چاقی شدید، زنانی که سابقهGDM، گلیکوزوری و سابقه قوی فامیلی دارند می توان زودتر این غربالگری را انجام داد.
نحوه غربالگری
اگر سطح قند خون ناشتا بیش از mg/dl 126 یا سطح قند خون تصادفی در هر زمان بیش از mg/dl200 باشد و در روز بعد نیز تکرار گردد نیازی به غربالگری نیست زیرا یافته های فوق برای دیابت حاملگی تشخیصی است.
انجمن دیابت آمریکا و انجمن زنان و مامایی امریکا برای غربالگری تست چالش گلوکز (Glocose challenge test) استفاده از ۵۰ گرم گلوکز خوراکی را توصیه می کنند
تنها یک ساعت پس از مصرف خوراکی ۵۰ گرم گلوکز میزان قند خون اندازه گیری می شود.
میزان بیش از mg/dl 130 (یا به اعتقاد بعضی mg/dl 140) غیر طبیعی در نظر گرفته شده و باید با تستهای تشخیصی تایید شود. در این روش باید فقط از خون وریدی استفاده شده و خون مویرگی نباید مورد استفاده قرار گیرد.از آنجایی که همپوشانی زیادی بین مقادیر HbA1C در بین زنان با قند خون طبیعی، بینابینی و غیر طبیعی خفیف وجود دارد این اندازه گیری روش مناسبی برای تعیین اختلالات خفیف گلوکز نیست.
تست های تشخیصی
زمانی که تست غربالگری نتیجه غیر طبیعی داشته باشد باید برای تشخیص قطعی:
تست تحمل گلوکز ۳ ساعته(۳HOGTT)انجام گیرد. در این تست که به دنبال مصرف ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی انجام می شود اگر دو مورد از هر یک از نتایج زیر دیده شود تشخیص دیابت حاملگی قطعی می شود:
ناشتایی بیش از mg/dl95
یک ساعت بیش از mg/dl180
دو ساعت بیش از mg/dl155
سه ساعت بیش از mg/dl140
مقادیری غیر طبیعی محدود به یکی از زمان های بالا، نتیجه شایعی است. در برخورد با این بیماران نظرهای مختلفی وجود دارد. بعضی توصیه می کنند که باید با این افراد مانند مبتلایان قطعی دیابت حاملگی برخورد کرد. بعضی نیز مداخله ای را به جز تکرار تست در ۴ هفته بعد توصیه نمی کنند.
یک روش ساده تر، تست تحمل گلوکز خوراکی ۲ ساعته پس از مصرف ۷۵ گرم گلوکز است که مورد تایید انجمن دیابت آمریکا و WHO برای تشخیص دیابت حاملگی است.
هر چند برای تشخیص، این دو گروه معیارهای متفاوتی را مطرح کرده اند. برخی از پزشکان از این تست به عنوان یک روش یک مرحله ای، هم برای غربالگری و هم برای تشخیص استفاده می کنند.
بر اساس معیار انجمن دیابت آمریکا حداقل دو مورد از نتایج زیر تشخیصی است:
ناشتایی بیش از mg/dl95
یک ساعت بیش از mg/dl180
دو ساعت بیش از mg/dl155
بر اساس معیار WHO اگر ناشتایی بیش از mg/dl125 یا دو ساعت بعد بیش از mg/dl140
