نوزادان نارس زودتر از نوزادان رسیده و کامل به دنیا می‌آیند. اگر بارداری کمتر از ۳۷ هفته طول بکشد، نوزاد نارس خواهد بود، اما نوزادان رسیده ۳۷ تا ۴۲ هفته پس از آخرین قاعدگی مادر (LMP) متولد می‌شوند. این هفته‌های نهایی در رحم مادر برای بالا رفتن وزن نوزاد و رشد کامل اندام‌های حیاتی مختلف از جمله مغز و ریه بسیار مهم است.
به همین دلیل است که نوزادان نارس مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف‌اند و باید مدت بیشتری در بیمارستان بستری شوند. نوزاد نارس به عارضه‌های طولانی مدتی مانند ناتوانایی‌های یادگیری یا جسمی نیز مبتلا می‌شوند.
درجه هوای اتاق نوزاد را باید با تناسب تغییر فصل، نارسی یا رسیده بودن و وزن هنگم تولد نوزاد تعیین کرد. هر چه هوا گرمتر باشد باید به تناسب هوای اتاق خنک‌تر و هر چه هوا سردتر باشد هوای اتاق باید گرم تر نگه داشته شود.
اما هیچگاه نباید نوزاد در برابر باد مستقیم پنکه یا کولر قرار گیرد. اگر نوزاد نارس به دنیا آمده یا به نسبت وزن کمی دارد باید در دوره نوزادی او را گرمتر نگه داشت. دمای نرمال بدن نوزاد ۳۷- ۳۶/۶ درجه سانتیگراد است که می‌بایست با تکنیک مناسب اندازه‌گیری شود.
همچنین درباره دمای مناسب هوای اتاق نوزاد نارس یا کمتر از ۳۷ هفته باید گفت که بهتر است این دما در تابستان در حدود ۲۲- ۲۴ درجه سانتی گراد و در زمستان در حدود ۲۴-۲۶ درجه سانتیگراد نگه داشته شود.
اما بطور معمول مناسب‌ترین دمای اتاق نوزاد ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است. در اين مورد كه دماي خانه يا اتاق نوزاد را دقيقا در چه حدي بايد نگه داشت يا چقدر لباس بايد به تن بچه كرد پاسخ مسلم و قطعي وجود ندارد و فقط مي توان راهنمايي هاي كلي ارائه كرد. در واقع اين بحث به ترموستات يا تنظيم كننده دروني دماي بدن برمي گردد و به سن و وزن كودك بستگي دارد.
سيستم گرمايي بدن كودكان زير ۲/۵ كيلو طوري نيست كه حرارت بدن آنها را در اندازه مناسب نگه دارد.
بچه هايي كه بين ۲/۵ تا ۴ كيلو وزن دارند، چندان نيازي به اين كه از بيرون گرم شوند ندارند و مي توانند حتي در اتاقي تا دماي ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتيگراد نيز دماي مناسب براي بدن را حفظ كنند.
هنگامي كه وزن كودك ۸ كيلو مي شود، سيستم حرارتي بدن او خوب كار مي كند و لايه اي از چربي هم زير پوست او هست كه او را گرم نگه مي دارد. حالا مي شود دماي اتاق آنها را كمي خنك تر هم كرد.
مراقبت از نوزاد نارس در زمان بستری در بیمارستان:
– حضور منظم مادر در بیمارستان بعد از بستری نوزاد و بعد از بهبود نوزاد.
– در شروع تغذیه با شیر مادر، باید شیر در مقادیر کم و معمولا با لوله معده انجام می گیرد. شیر مادر در هر صورت برای نوزاد نارس ارجح تر می باشد لذا پس از دوشیدن شیر و قرار دادن در ظروف تمیز دردار و با رعایت سرما گرمای شیر (شیر خراب نشود) به بیمارستان حمل شود. با زدن برچسب، تاریخ تهیه شیر و نام نوزاد را بنویسید و در صورت مازاد بودن شیر، آن را در فریزر نگهداری نمایید.
– با ورود به بخش والدین، مقررات بخش را رعایت نمایید و دستها را با مایع مخصوص حدود ۲ دقیقه بشویید.
– بعد از ورود مادر به بخش، برخی از امور مراقبتی نوزاد بعهده مادر است. مادر نوزاد را در آغوش بگیرد و نوزاد را نوازش نماید و کم کم تغذیه نوزاد را خود انجام دهد.
– نوزاد در ابتدا ممکن است با لوله معده تغذیه شود. مادر می تواند با کمک پرستار این روش را یاد گرفته و شیر را از طریق لوله به آرامی به نوزاد بدهد.
– بعد از افزایش حجم شیر، بنا به نظر پزشک، مادر سینه خود را در دهان کودک قرار داده تا کودک مکیدن سینه را تمرین کند و حتی به تدریج تغذیه از طریق لوله قطع شده و با سینه یا شیشه صورت می گیرد.
– در صورت رسیدن وزن نوزاد به ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ گرم و قطع شدن سرم و آنتی بیوتیک ها و دریافت کافی شیر مادر با مکیدن سینه و نداشتن سابقه تشنج و مشکلات تنفسی در روزهای اخیر، بنا به تشخیص پزشک، نوزاد آماده ترخیص می باشد.
مراقبت از نوزاد نارس در منزل:
– دمای مناسب اتاق برای کودکان نارس بین ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتی گراد می باشد و نوزاد را در کنار شوفاژ، بخاری، بخاری، باد کولر و… قرار ندهید.
– نوزاد باید در گرما و سرما پوشش مناسب داشته باشد و در هفته های اول بعد از ترخیص (خصوصا در زمستان) حتی جوراب، کلاه و دستکش به تن داشته باشد.
– خوابیدن بیش از ۳ تا ۴ ساعت در نوزاد ممکن است به دلیل کاهش قند خون باشد پس لازم است هر ۲ تا ۲/۵ ساعت به نوزاد شیر دهید و در صورت خواب بودن او را بیدار و شیر به او بدهید.
– وزن گیری ۲۰-۳۰ گرم روزانه و یا ۱۵۰-۲۰۰ گرم هفته ای، سنجش مناسبی برای وزن گیری نوزاد است.
– شیر خشک های مخصوص نوزادان نارس در بازار موجود می باشند و مادرانی که شیر کم دارند می توانند استفاده نمایند.
– در بعد از ترخیص هر هنگام که نوزاد بدحال شود (شیر نخوردن، تب، تشنج و…) باید سریعا به دکتر اطفال یا متخصص مراجعه نمود.
– نوزاد نارس با سن حاملگی کمتر از ۳۴ هفته، حتما در سن ۴ تا ۶ هفتگی به دکتر مخصوص چشم پزشکی مراجعه نمایند.
– نوزادان نارس با وزن کمتر از ۲۰۰۰ گرم و با سن حاملگی کمتر از ۳۴ هفته، به دلیل در معرض بودن خونریزی های داخل بطن های مغزی تا ۴۰ روزگی، چندین نوبت باید سونوگرافی شوند.
– تمامی نوزادان نارس باید مورد ارزیابی شنوایی قرار بگیرند.
– پس از رسیدن وزن نوزاد نارس به دو برابر زمان تولد، مصرف آهن تجویز می شود زیرا این نوزادان از ۱ تا ۳ ماهگی دچار کم خونی می شوند.
– سونوگرافی از مفاصل لگن در نوزادان نارس توصیه می شود.
– در نوزادان نارس ممکن است اختلالات تکاملی مانند اختلال در یادگیری و عقب ماندگی ذهنی دیده شود پس به موقع باید شناسایی و درمان شود.
– یکی از مشکلات نوزادان نارس، نرمی استخوان است که با تجویز پزشک می توانید از مکمل های حاوی کلسیم و فسفر استفاده نمایید.
– نوزادان با وزن کمتر از ۲۰۰۰ گرم، یک دز اضافه تر واکسن هپاتیت B آن هم در یک ماهگی باید دریافت نمایند.
– نوزاد اگر بیش از شش ماه دارد تزریق واکسن هپاتیت در هنگام شروع فصل پاییز توصیه می شود و اگر نوزاد کمتر از شش ماه سن دارد، توصیه می شود تمامی افراد خانواده واکسن آنفولانزا را تزریق نمایند.
