نوزادان تازه به دنیا امده بیشتر ساعات شبانه‌روز را در خواب هستند اما باید توجه داشته باشید که چگونگی خوابیدن نوزاد اهمیت زیادی دارد. اینکه نوزاد به شکم بخوابد یا به اصطلاح دمر بخوابد ممکن است مشکلاتی برای او به وجود آورد. در ادامه این مقاله به خطراتی که به واسطه دمر خوابیدن نوزاد او را تهدید می‌کند و همچنین به اقدامات ایمن‌سازی خواب نوزاد اشاره خواهیم کرد.
حتما تاکنون برای شما اتفاق افناده است که از دیگران ماجرای مرگ ناگهانی نوزاد زیر یک سال یکی از آشنایان یا بستگان در هنگام خواب را شنیده باشید. مرگ ناگهانی نوزاد که از آن به سندرم مرگ ناگهانی نوزادان SIDS یا مرگ گهواره‌ای یاد می‌شود بدون هیچ هشدار و علایمی و معمولا در خواب رخ می‌دهد ، والدین و مراقبین نوزاد را غافلگیر می‌کند و تشخیص نوع مرگ را نیز دشوار می‌سازد. در بسیاری از موارد دلیل این مرگ‌های ناگهانی نحوه خوابیدن نوزاد است. در هر مرگ دوران کودکی، بررسی صحنه باید با توجه به محیط خواب شامل سطح تختخواب، ملحفه آن، اشتراک محل خواب با بزرگسالان، خواهر و برادر، حیوانات و یا وجود هر نوع شی از قبیل اسباب‌بازی و بالش در رختخواب باشد.
بهترین مکان برای خوابیدن نوزاد
بهترین مکان برای خواب کودک تا یک سالگی یک گهواره یا تخت کوچک کنار تخت خودتان است. به این ترتیب شما به نوزادتان نزدیک هستید و در طول شب هم می‌توانید به او شیر بدهید. برای تغذیه کودک با شیر مادر می‌توانید او را به تخت خودتان بیاورید اما دوباره برای خوابیدن باید او را در تخت خودش بگذارید. لازم به ذکر است که بیش از نیمی از مرگ و میرهای نوزادان به دلیل سندرم مرگ ناگهانی در تختخواب مشترک اتفاق می‌افتد بنابراین به والدین توصیه می‌شود نوزاد را در تختخواب خود نخوابانند چرا که احتمال خفگی او وجود دارد.
چرا نوزادان دچار مرگ ناگهانی می‌شوند؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که این سندرم زمانی رخ می‌دهد که کودکی که دارای یک بیماری زمینه‌ای است و بر روی شکم می‌خوابد و یا در محیطی قرار می‌گیرد که دارای هوایی بسیار گرم و آلوده به دود سیگار است یا گیر کردن کودک در بین یک جسم مانند لبه تختخواب یا گهواره یا بند پستانک و یا خواباندن در رختخواب خیلی نرم که راه تنفسی کودک را مسدود می‌کند می‌تواند از جمله علل این سندرم باشد. به طور کلی عوامل زیر می‌تواند در بروز مرگ‌های ناگهانی نوزادان تاثیر داشته باشد:
دمر خوابیدن نوزاد
استفاده از تشک نرم و تخت ناامن
گرم شدن بیش از حد اتاق و نوزاد
جوان بودن بیش از حد مادر و عدم داشتن تجربه کافی
سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری و یا قرار داشتن نوزاد در معرض دود سیگار
استفاده از پتو و بالش خیلی نرم
دمر خوابیدن نوزاد چه خطراتی به دنبال دارد؟
وقتی شما نوزادی را دمر می‌خوابانید، سر و گردن او در رختخواب فرو می‌رود و تنفس برایش سخت می‌شود. این حالت زمانی که او را به صورت غیراصولی به پهلو هم بخوابانید، اتفاق می‌افتد، چون احتمال چرخش نوزاد بر روی شکمش وجود دارد و اگر کسی مراقبش نباشد، خطرساز خواهد بود. شواهد قوی در دست است که هر چه درجه حرارت هنگام خواب بالا رود خطر بروز سندرم مرگ ناگهانی کودک افزایش می‌یابد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال بروز مرگ‌های ناگهانی در کودکانی که به جای خوابیدن بر پشت به روی شکم می‌خوابند بیشتر است. وی ادامه داد: وقتی کودک بر روی شکم می‌خوابد احتمال افزایش درجه حرارت بدنش بالا می‌رود، وقفه در تنفس رخ می‌دهد و هوای بازدمی خودش را تنفس می‌کند و در نتیجه میزان دی‌اکسیدکربن در خون بالا می‌رود.
کم‌خطرترین شیوه را انتخاب کنید
شما می‌توانید نوزادتان را روی تختخواب و بدون نیاز به بالشت همیشه طاق‌باز بخوابانید، بدون آنکه برایش مشکلی پیش بیاید. با این وجود این شیوه برای نوزادانی که زیاد استفراغ می‌کنند، چندان مناسب نیست، چون ممکن است مایعات راه تنفسشان را ببندد، پس بهتر است از شیوه خوابانیدن به پهلو استفاده کنید. در این شیوه باید یک بالشت کوچک به ارتفاع ۴ یا ۵ سانتی‌متر برای نوزاد انتخاب کرد که زیر سر و گردن و شانه‌اش قرار بگیرد و سرش هم به سمت راست یا چپ کمی مایل باشد.
توصیه‌هایی برای ایمن‌سازی خواب نوزاد
– هیچ راهی وجود ندارد که عدم بروز این خطر را ضمانت کند ولی می‌توان با انجام اقداماتی این خطر را کاهش داد. برخی از این اقدامات شامل موارد زیر می‌گردد:
– دمر خوابیدن نوزاد ممکن است خطرآفرین شود. همیشه نوزاد را به پشت بخوابانید تا احتمال سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش دهید.
– نوزاد را به تنهایی در تختخواب یک فرد بزرگسال نخوابانید.
– تختخواب خود را کنار پرده قرار ندهید چرا که ریسمان آن ممکن است موجب خفگی نوزاد شود.
– هرگز هنگام خواب سر نوزاد را نپوشانید و پتو را فقط تا روي سینه او بکشید.
– از بالش، لحاف و دیگر اشیای نرم پارچه‌ای در رختخواب استفاده نکنید.
– مطمئن شوید ملحفه‌ها یا قالب تختخواب به گونه‌ای نیست که سر نوزاد در آن گیر بیفتد.
– اجازه ندهید کسی در اطراف کودک شما سیگار بکشد.
– فضای اطراف کودک را در منزل، اتومبیل و یا سایر محیط‌ها عاری از دود نگه دارید.
– هیچ‌وقت نوزاد را حتی اگر خواب هم است، تنها نگذارید و حواستان به او باشد.
– همان‌طور که نباید نوزاد را در کنار یک فرد بزرگسال خواباند، کودکان دیگر، به‌ویژه خردسالان را هم نباید کنار یک نوزاد خواباند.
– نباید شر دادن به نوزاد را در حالت خواب‌آلودگی انجام داد یا اینکه اجازه داد سینه مادر برای مدت طولانی در دهان نوزاد باقی بماند.
از آنجایی که نوزادان تازه متولد شده تمایل دارند در یک حالت بخوابند، آنها در معرض ابتلا به وضعیتی به نام پلاژیوسفالی قرار دارند. این، زمانی اتفاق می افتد که کنار یا پشت سر نوزاد صاف شود. همچنین می تواند در نتیجه تولد زودهنگام، چند قلو بودن یا جای گیری نادرست در رحم اتفاق بیفتد. استخوان های جمجمه تا چند ماه پس از تولد سفت نمی شوند، بنابراین حالت سر کودک شما می تواند به آسانی تغییر کند، به خصوص اگر آنها زمان زیادی در حالت دراز کشیده یا خوابیده قرار بگیرند. با این وجود، بهترین روش برای حفاظت نوزادان از SIDS، به پشت خواباندن آنهاست. برای کاهش اثرات جانبی سندروم سر صاف گام های زیر را دنبال کنید: تغییر دادن جهتی که سر آنها چرخیده است (سر آنها را یک شب به چپ و شب بعدی به راست قرار دهید). به جای اینکه به آنها اجازه دهید در یک تختخواب، گهواره یا صندلی کودک دراز بکشند، هر زمان که ممکن است آنها را به حالت عمودی نگه دارید.
در حالی که خوابیدن بر روی شکم برای نوزادان مزایایی دارد، با توجه به اینکه واقعاً نوزاد این موقعیت را دوست دارد، متخصصان به والدین توصیه می‌کنند که در سال اول نوزادان خود را به پشت خود بخوابند تا از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) جلوگیری کنند یا خطر بروز آن را کاهش دهند. آمارها نشان می‌دهد که خطر ابتلا به SIDS در طی ماه اول تا چهارم زیاد است. با این حال، چندین گزارش همچنین نشان می‌دهد که نوزادان تا یک سالگی در معرض خطر هستند.
با نگاه به چشم انداز رشد، شیرخوار در ماه‌های ابتدایی هنوز کنترل حرکتی کافی برای پشتیبانی از تغییرات موقعیت را ندارد. این روند با چرخیدن از شکم به پشت شروع می‌شود و سپس کودک یاد می‌گیرد از پشت خود به شکم بچرخد. با این حال، این حرکات به معنای این نیست که کودک کاملاً از بیماری SIDS ایمن باشد. در برخی منابع پس از ماه‌های ششم خطر ابتلا به این بیماری را نشان می‌دهند، اگرچه در درصد کمی شاهد این موضوع هستیم.