سرفه یکی از علائم شایع بیماری در کودکی می‌باشد. سرفه نوزادان و کودکان می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد، اما معمولا نشانه‌ای از یک بیماری جدی نیست. در واقع، سرفه واکنش سالم و مهمی است که به محافظت از راه‌های هوایی در گلو و سینه کمک می‌کند. اما گاهی اوقات، سرفه نیاز به مراجعه به پزشک دارد. درک معنای انواع مختلف سرفه چگونگی برطرف کردن آنها و زمان مراجعه به پزشک را نشان خواهد داد.
اگر فرزند شما سرفه می‌کند و نگران این هستید که مشکل جدی‌تری باشد باید به دنبال دریافت توصیه‌های پزشکی باشید. متخصص اطفال کودک شما را معاینه کرده و پس از تعیین نوع سرفه درمان مناسبی که بطور معمول شامل دارو است را توصیه خواهد کرد.
دلایل
کودکان زمانی که پوشش نای آنها تحریک می‌شود سرفه می‌کنند. این وضعیت اغلب زمانی رخ می‌دهد که کودک بیمار است یا هنگامی که بدن در مبارزه با یک بیماری و تولید مقدار زیادی مخاط یا خلط می‌باشد. سرفه کردن به طور معمول نشانه ای از یک عفونت تنفسی است، اما ممکن است ناشی از سایر بیماری‌های تنفسی (مانند آسم) باشد. سرفه کردن یک واکنش مهم است زیرا مخاط اضافه را از بین می‌برد و به هوا اجازه می‌دهد که به راحتی در نای و ریه‌ها جریان داشته باشد، که به نفس کشیدن کودک کمک می‌کند.
انواع سرفه در کودکان
سرفه‌هایی با صدای بلند و ناهنجار
این سرفه‌ها معمولاً ناشی از یک تورم در قسمت بالای راه هوایی می‌باشند. اکثر اوقات این سرفه‌ها ناشی از خروسک، تورم حنجره و نای می‌باشند. خروسک معمولاً به علت یک ویروس است اما می‌تواند ناشی از آلرژی یا تغییر در درجه حرارت در طول شب نیز باشد. کودکان خردسال مجرای هوای کوچک‌تری دارند که در صورت التهاب می‌توانند تنفس را سخت کند. کودکان کمتر از سه سال بیشتر در خطر ابتلا به خروسک هستند زیرا مجرای هوای آنها بسیار تنگ است.
سیاه سرفه
سیاه سرفه عفونت مجرای هوای ناشی از باکتری بوردتلاپرتوسیس است. کودکان مبتلا به سیاه سرفه پشت سر هم و بدون نفس کشیدن سرفه می‌کنند. در انتهای سرفه یک نفس عمیق می‌کشد که یک صدای جیغ مانند ایجاد می‌کند.
سرفه همراه با خس خس سینه
اگر فرزند شما هنگام نفس کشیدن (بازدم) صدای خس خس (سوت زدن) ایجاد می‌کند، می‌تواند بدین معنی باشد که راه های هوایی پایینی در ریه‌ها متورم هستند. این وضعیت می‌تواند همراه با آسم یا عفونت ویروسی برونشیولیت رخ دهد. اگر راه هوایی پایینی با یک شیء خارجی مسدود شده باشد نیز خس خس سینه می‌تواند رخ دهد.
سرفه شبانه
بسیاری از سرفه‌ها در شب بدتر می‌شوند. هنگامی که کودک سرما خورده باشد، خلط و مخاط از بینی و سینوس می‌تواند به حلق کشیده شده و باعث سرفه در هنگام خواب شود. این وضعیت تنها در صورتی باعث مشکل می‌شود که سرفه مانع خوابیدن کودک شود. آسم همچنین می‌تواند سبب سرفه شبانه شود زیرا راه‌های هوایی در طول شب حساس‌تر و تحریک پذیرتر می‌شوند.
سرفه در روز
هوای سرد یا فعالیت در طول روز می‌تواند سرفه را بدتر کند. مطمئن شوید که چیزی در خانه مانند خوشبو کننده هوا یا دود (به خصوص دود سیگار) باعث سرفه کودکتان نمی‌شود.
سرفه همراه با تب
کودکی که همراه با سرف، تب خفیف و آبریزش بینی داشته باشد، احتمالا سرما خورده است. اما سرفه کودکان با تب ۳۹ درجه یا بالاتر گاهی اوقات می‌تواند ناشی از ذات الریه باشد، بخصوص در صورتی که کودک ضعیف باشد و سریع نفس بکشد. در این صورت فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
سرفه همراه با استفراغ
کودکان اغلب به حدی سرفه می‌کنند که باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می‌شود. همچنین، کودکی که سرفه همراه با سرماخوردگی یا حملات آسم داشته باشد، ممکن است مقادیر زیادی مخاط وارد معده‌اش شده و باعث حالت تهوع شود. معمولا این شرایط جای نگرانی ندارد مگر اینکه استفراغ متوقف نشود.
سرفه مزمن
سرفه ناشی از سرماخوردگی به علت ویروس می‌تواند هفته‌ها طول بکشد، به خصوص اگر کودک بطور پی در پی دچار سمارخوردگی شود. آسم، آلرژی، یا عفونت مزمن سینوس‌ها یا راه‌های هوایی نیز ممکن است باعث سرفه‌های مداوم و مزمن شود. در صورتی که سرفه تا سه هفته طول بکشد، به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟
بیشتر سرفه‌های کودکان نگران کننده نیستند. با این حال در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
مشکل تنفسی یا دشواری در نفس کشیدن
سریع‌تر از حد معمول نفس می‌کشد.
لب‌ها، صورت یا زبان کودک آبی یا تیره است.
تب بالا داشته باشد (به خصوص اگر کودک سرفه می‌کند اما آبریزش یا گرفتگی بینی ندارد).
تب دارد و سنش کمتر از سه ماه است.
نوزاد (۳ ماه یا کوچک‌تر) است که برای بیشتر از چند ساعت سرفه می‌کند.
هنگام نفس کشیدن یا بعد از سرفه کردن صدای خس خس ایجاد می‌کند.
خون سرفه می‌کند.
هنگام تنفس صدای استریدور (صدای گوش خراش) ایجاد می‌کند.
هنگام بازدم خس خس ایجاد شود (مگر اینکه پزشک یک برنامه کنترل آسم تجویز کرده باشد).
کودک ضعیف، بدخلق یا تحریک پذیر است.
بدن دچار کم‌آبی باشد، نشانه‌ها شامل سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی یا چسبندگی دهان، چشم‌های گود رفته، گریه با اشک کم یا بدون اشک، یا ادرار کم (یا کم بودن دفعات خیس شدن پوشک) می‌باشند.
درمان سرفه کودکان
یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص سرفه در کودکان گوش دادن به آن است. دانستن نوع سرفه برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی درمان کودک به پزشک کمک می‌کند. درمان انواع مختلف سرفه می‌تواند بسته به علت آن متفاوت باشد.
از آنجا که بیشتر سرفه‌ها ناشی از ویروس هستند، پزشکان معمولا برای سرفه کودکان آنتی بیوتیک تجویز نمی‌کنند. سرفه‌ی ناشی از ویروس تنها باید دوره‌ی خود را بگذراند. عفونت ویروسی می‌تواند تا دو هفته دوام داشته باشد.
به جز در مواردی که سرفه به کودک اجازه خوابیدن نمی‌دهد، دارویی برای سرفه نیاز نیست. این داروها ممکن است سرفه را متوقف کنند اما علت سرفه را درمان نمی‌کنند. اگر قصد استفاده از داروهای سرفه بدون نسخه را داشته باشید، با پزشک تماس بگیرید تا از دوز صحیح و بی‌خطر بودن آن برای کودک خود مطمئن شوید. داروهای سرفه برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شوند.
درمان خانگی
در ادامه چند روش برای کمک به بهتر شدن سرفه کودکان ذکر شده است:
اگر کودک مبتلا به آسم باشد، از پزشک یک برنامه درمانی آسم بخواهید. این برنامه باید به شما کمک کند تا داروهای مناسب برای آسم را انتخاب کنید.
برای سرفه‌های خروسکی در حمام آب گرم را باز کنید و در را ببندید تا پر از بخار شود. سپس حدود ۲۰ دقیقه با کودک خود در حمام بنشینید. بخار می‌تواند برای تنفس راحت‌تر به کودک کمک کند. برای گذراندن زمان با هم کتاب بخوانید.
استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب کودک ممکن است برای خواب کمک کند.
گاهی اوقات قرار گرفتن مختصر در معرض هوای خنک بیرون می‌تواند سرفه اطفال را تسکین دهد. لباس متناسب با هوا را به کودک خود بپوشانید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در فضای بیرون بمانید.
نوشیدنی‌های خنک مانند آب میوه می‌توانند تسکین دهنده باشند و تامین آب بدن کودک مهم است. اما نباید نوشابه یا آب پرتغال مصرف شود زیرا می‌توانند به گلویی که در اثر سرفه زخم شده است آسیب برسانند.
بدون مشورت با پزشک، نباید به کودک (بخصوص نوزاد) خود داروهای بدون نسخه برای کنترل سرفه بدهید.
قطره‌های سرفه برای کودکان بزرگ‌تر مناسب می‌باشند اما می‌توانند در گلوی کودکان زیر ۳ سال گیر کنند. بهتر است که از قطره‌های سرفه اجتناب شود مگر اینکه پزشک بگوید که برای کودک بی‌خطر هستند.
منبع خبر : دکتر حمید شیخ الاسلامی
