زايمان معمولا خودبه‌خود و به طور طبيعي انجام مي‌گيرد اما گاهي نيز بايد در زايمان دخالت کرد؛ چون گاهي اين فرآيند به‌طور طبيعي و خودبه‌خود پيش نمي‌رود. اگر پزشک شما تصميم به زايمان زودتر از موعد بگيرد، بايد آن را بپذيريد؛ چراکه گاهي ادامه بارداري، سلامت مادر و جنين را به خطر مي‌اندازد. در اين موارد، القاي زايمان انجام مي‌شود. شما با القاي زايمان چقدر آشنايي داريد؟
القاي زايمان به دلايل مختلفي انجام مي‌شود:
• اولين دليل رايج، تهديد سلامت مادر و نوزاد است؛ مثلا اگر حداقل ۱۰ روز از زمان زايمان طبيعي گذشته باشد و زايمان خودبه‌خود شروع نشده باشد، القاي زايمان تجويز مي‌شود.
• اگر کيسه آب پاره شده باشد اما انقباضاتي وجود نداشته باشد.
• اگر عفونتي در رحم مادر وجود داشته باشد.
• اگر رشد جنين متوقف شده باشد.
• اگر هيچ مايعي در کيسه آمنيوتيک نباشد و نوزاد در فضايي خشک مانده باشد.
• اگر جفت رو به تحليل گذاشته باشد.
• اگر مادر دچار مشکلاتي باشد که سلامت خودش و فرزندش در خطر باشد؛ مانند فشارخون و ديابت.
بايد منتظر زمان طبيعي زايمان ماند؟
نزديک ۲ هفته بعد از زمان زايمان، اگر زايمان اتفاق نيفتاد، بايد کمي نگران شد. اگر پزشک به اين نتيجه رسيد که ممکن است سلامت مادر و جنين به خطر بيفتد القاي زايمان بهترين انتخاب است اما چرا بايد بعد از ۲ هفته نگران شد؟
هر چه بارداري بيشتر طول بکشد، يعني از مدت زمان طبيعي فراتر رود، نوزاد بزرگ‌تر و عوارض زايمان طبيعي بيشتر مي‌شود. در برخي موارد، پير شدن جفت، عفونت ريه‌ها و انسداد راه‌هاي هوايي در اثر خوردن مکونيوم (مدفوع جنين) ايجاد مي‌شود.
تحريک پستان‌ها يا ماساژ پستان سبب ترشح هورمون اکسي‌توسين مي‌شود که مي‌تواند به انقباض منجر شود. بنابراين اگر بارداري خودبه‌خود خاتمه پيدا نکند يا اگر سلامت مادر و نوزاد در خطر باشد، پزشک با القاي زايمان، اين فرآيند را سرعت مي‌بخشد.
القاي زايمان چگونه انجام مي‌شود؟
به‌طور طبيعي، در مدت زايمان، بخش انتهاي تحتاني رحم (دهانه رحم) نرم‌تر مي‌شود و شروع به باز شدن مي‌کند. براي اينکه نوزاد متولد شود، دهانه رحم بايد کاملا باز شود تا سر نوزاد بتواند خارج شود.
قبل از اينکه پزشک، زايمان را القا کند، بايد دهانه رحم را چک کند و وضعيت نوزاد کاملا بررسي شود. لازم است پزشک براي شروع زايمان و نرم‌تر شدن دهانه رحم و باز شدن آن از برخي داروها يا روش‌ها استفاده کند. برخي روش‌هاي القاي زايمان را با هم مرور مي‌کنيم.
جدا كردن غشاي كيسه آمنيوتيك
پزشک با پوشيدن دستکش استريل سعي مي‌کند غشاي کيسه آمنيوتيک را از جدار رحم جدا کند. اين کار سبب مي‌شود که بدن هورموني به نام پروستاگلاندين را ترشح کند که به باز شدن دهانه رحم منجر شده و انقباضات رحمي شروع مي‌شود. ممکن است اين کار در مطب پزشک انجام شود و مادر به خانه فرستاده شود و منتظر بماند تا انقباض‌هاي زايماني شروع شود.
گشاد كردن دهانه رحم
داروهايي که به نام پروستاگلاندين خوانده مي‌شوند، مي‌توانند دهانه رحم را به اندازه کافي گشاد کنند تا براي زايمان آماده شود. پروستاگلاندينها گروهي از مواد شيميايي در بدن هستند که دهانه رحم را نرم و رحم را منقبض مي‌کنند. اين داروها به صورت قرص و ژل موجودند و از راه دهاني يا از طريق ژل درون واژن ريخته مي‌شوند؛ البته در صورتي که خانمي قبلا سزارين کرده باشد، نبايد برايش از اين داروها استفاده شود. اگر دهانه رحم به صورت نسبي گشاد شده باشد، پزشک با ايجاد سوراخي در کيسه آمنيوتيک با يک وسيله کوچک کيسه آب را پاره مي‌کند. وقتي کيسه آمنيوتيک پاره شود، انقباض‌هاي رحمي شروع مي‌شود و لازم است که مادر طي مدت ۲۴ ساعت زايمان کند تا از عفونت جلوگيري شود.
تشديد انقباض‌هاي رحمي با دارو
از برخي داروها استفاده مي‌شود تا انقباض‌هاي زايماني بيشتر شود. اين داروها شکل صناعي هورمون اکسي‌توسين هستند که سبب قوي شدن و شديد شدن انقباض‌ها مي‌شوند. اين داروها به صورت داخل وريدي تزريق مي‌شوند. پزشک با دوز اندک شروع کرده و به تدريج آن را زياد مي‌کند تا انقباض‌ها به اندازه کافي زياد و قوي شوند و نوزاد متولد شود. برخي زنان چند ساعت بعد از القاي زايمان، زايمان مي‌کنند اما در برخي ديگر ۱ تا ۲ روز طول مي‌كشد. اگر مادري با هيچ کدام از اين روش‌ها زايمان نکرد، به خصوص اگر کيسه آب او پاره شده باشد، لازم است برايش زايمان سزارين انجام شود.
خطرهاي القاي زايمان
القاي زايمان کار بي‌خطري است. شيوه‌هايي که براي القاي زايمان استفاده مي‌شود، نبايد صدمه‌زا باشد؛ اگرچه آنها ممکن است سبب انقباض‌هايي شوند که از انقباض‌هاي طبيعي شديدتر و قوي‌تر باشد. القاي زايمان، به‌خصوص وقتي با پروستاگلاندينها و داروهاي ديگر باشد، ممکن است براي زناني که قبلا سزارين يا جراحي رحمي داشته‌اند، بسيار خطرناک‌تر باشد. گاهي هم ممکن است مشکلات جفتي پيش بيايد. اگر انقباض‌ها خيلي شديد باشد، پزشک بايد ميزان دارو را کاهش داده يا آن را قطع کند. به هر حال اين روش ختم بارداري حتما تحت کنترل و مراقبت دايمي از مادر و جنين (کنترل الکترونيکي علايم حياتي مادر و جنين) انجام مي‌شود و حتما بايد در بيمارستاني انجام شود که امکان دسترسي به اتاق عمل فوري موجود باشد. گاهي با القاي زايمان جفت توانايي اکسيژن‌رساني به جنين را به حد کافي ندارد؛ بنابراين جنين در مخاطره هيپوکسي قرار گرفته و فرصت براي پيشرفت زايمان وجود ندارد و سزارين بايد فورا انجام شود.
