نوزادان شرقي در مقايسه با نوزادان نژادهاي اروپايي که تقريبا هنگام تولد مويي ندارند از موهاي بيشتري برخوردارند. برخي از نوزادان هنگام تولد در بعضي از نقاط بدن به‌طور چشمگيري پر مو هستند. وضعيت اين نوزادان که به‌طور طبيعي در نواحي روي گوش‌ها و پيشاني، موهاي زيادي دارند نبايد باعث نگراني شود. زيرا اين موهاي زائد در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف خواهد شد. بعضي از نوزادان نيز با موهاي بسيار کم و سري صاف و براق به دنيا مي‌آيند. اين وضعيت هم نبايد باعث نگراني شود زيرا اين نوزادان نيز در آينده طاس نخواهند شد. اما دانستن اصول شست‌وشوي صحيح موي کودکان و آشنايي با اختلالات موي بچه‌ها براي والدين الزامي است تا بتوانند همواره از مشکلات احتمالي پيشگيري کنند.
بايد بدانيد رنگ و حالت موي نوزاد شما در طول زمان دستخوش تغييرات زيادي مي‌شود. موهاي کاملا صاف نوزاد، ممکن است در يکي، دو سال اول عمر مجعد شود و بعد دوباره صاف شود يا ممکن است نوزادي که قبلا موهاي مجعدي داشته، بعدها موي صافي داشته باشد. رنگ مو نيز ممکن است در يکي، دو سال اول عمر نسبت به قبل تيره‌تر و يا روشن‌تر شود. خط رويش مو در نوزادان پايين‌تر از کودکان بزرگ‌تر است.
اختلالات موي كودك
اختلالاتي که ممکن است در موي کودکان و نوزدان بروز کند شامل:
۱٫تغيير رنگدانه مو: در زمان تولد به اشکال مختلفي بروز مي‌کند از جمله در بيماري پيه‌بالديسم يک منطقه سفيد مو ديده مي‌شود که به‌خصوص در نوزادان با موهاي تيره بارزتر است. برعکس در خال مادرزادي ملانوسيتيک يک منطقه تيره که معمولا از موهاي اطراف نيز بلندتر است مشاهده مي‌شود.
۲٫اختلالات ساقه مو: مواردي که منجر به ريزش مودربچه‌ها مي‌شود بسيارند اما خوشبختانه نادر هستندكه به چند مورد از آنها اشاره مي‌کنم:
• يک اختلال کروموزمي به نام مونيلتريكس وجود دارد که از شيرخوارگي شروع مي‌شود. مشخصه‌اش موهاي عروسکي، که خشک و زبر هستند و به سادگي مي‌شکنند است و از علل ريزش مو در کودکان محسوب مي‌شود. معمولا با درگيري پوست سر، صورت و اندام همراه است.
• بيماري‌هايي هم داريم که با عفونت قارچي سطح پوست سر، ابرو، مژه‌ها با تمايل به هجوم به تنه موها و فوليکول مو خود را نشان مي‌دهد. بچه‌هاي مبتلا به اين بيماري معمولا ريزش موهاي تکراري يا موهاي خرد شده در بالاي سطح سر دارند. تشخيص اين بيماري در درجه اول، براساس ظاهر پوست سر است. براي تشخيص از تست لامپ وود استفاده مي‌شود و نيازي به بيوپسي پوست سر نيست. بيماري با يک داروي ضدقارچ به مدت ۸ هفته به‌علاوه شامپوي نيزورال قابل درمان مي‌باشد که ۲ تا ۳ بار در هفته استفاده مي‌شود.
• موارد نادري از ابتلا به آلوپسي آره آتا هم داريم (حدود يک در هزار بچه دچار آلوپسي آره‌آتا مي‌شوند.) که با درمان مناسب درصد بالايي از بيماران تمامي موهاي از دست‌رفته خود را در مدت يک سال بازمي‌يابند.
• آسيب به تنه مو يک علت شايع ديگر ريزش مو در بچه‌ها است. اغلب اين آسيب‌ها بر اثر کشيدگي (فرم خاص بستن موهاي بچه‌ها با کشش) است.
• نشانگان آناژن نيز بيماري است که از ۶ ماه تا ۶ سالگي شروع مي‌شود. در کودکان با موي طلايي و روشن با شکايت در هنگام مراجعه به صورت کنده‌شدن راحت و بدون درد مو به شکل دسته است. پوست طبيعي است و با افزايش سن بهبود مي‌يابد.
• موي پشمي يا موي خشن مشکل ديگري است که در آن قسمتي از پوست سر با ساير قسمت‌هاي پوست سر متفاوت است. اين اختلال از زمان تولد بروز مي‌کند. شکنندگي مو در اين اختلال ديده نمي‌شود. فرم شديد آن با ساير ناهنجاري‌ها از جمله چشمي و اختلالات قلبي- عروقي همراه است.
• اختلال ديگري به نام نشانگان موي شانه نشونده در سن ۳ ماهگي تا ۱۲ سالگي ديده مي شودکه موها از نظر مقدار و حجم و همچنين از نظر طول نرمال است ولي شكل بيمارگونه و وحشي آن مانع شانه زدن آن مي‌شود. در بعضي موارد تلاش براي شانه كردن باعث شكستن مو مي‌شود ولي شكننده بودن موها جزو شكل كلينيكي آن نيست. موها غالبا به رنگ بلوند نقره‌اي به نظر مي‌رسد. ابرو و مژه‌ها نرمال هستند با گذشت زمان اين بيماري كمتر مشخص مي‌شود.
۳٫پرمويي: به صورت منطقه‌اي در محل يک خال ممکن است بروز کند که بدون يا همراه با ساير اختلالات ژنتيکي ديده مي‌شود. گاهي ناشي از داروهاي مصرف شده توسط مادر مثلا استفاده مادر از ماينوکسيديل در دوران بارداري يا مصرف ديازوکسيد است.
۴٫سفيدشدن موي کودکان: رنگ مو توسط سلول هاي کوچک به نام ملانوسيت در فوليکول‌هاي مو توليد مي‌شود. به اين شکل که در قسمت تحتاني پوست، سلول‌هاي ملانوسيتي دايما ماده‌اي با نام ملانين توليد مي‌کنند که رنگ موها را ايجاد مي‌کند. زماني که ملانوسيت‌ها کاملا فاقد رنگدانه شوند، مو سفيد مي‌شود و در صورتي که ميزان ملانين مو کمتر از حالت نرمال شود، مو خاکستري يا نقره‌اي مي‌شود. رايج‌ترين علل ظهور موهاي سفيد در کودکان کمبود ويتامين B12 است. ويتامين B12 يا کوبالامين در غذاهاي حيواني وجود دارد. اين ويتامين جهت رشد و عملكرد طبيعي سلول‌هاي بدن لازم است. نارسايي در اين ويتامين منجر به كم‌خوني مي‌شود كه در پي آن با کمبود اكسيژن در سلول‌ها اختلالات در سيستم عصبي ايجاد مي‌شود و همين‌طور مي‌تواند بر رنگ مو تاثير بگذارد. ويتامين B12 در خوراکي‌هاي حاوي پروتئين حيواني وجود دارد. منابع اين ويتامين كبد، كليه، شير، تخم‌مرغ، ماهي و پنير است. شکل‌هاي دارويي اين ويتامين نيز موجود است. البته كمبود ويتامين‌هايي مثل C، B5، اسيدفوليك، ويتامين A و همين‌طور کمبود مواد مينرال مي‌تواند موجب سفيدي زودهنگام موي سر شود. ظهور موهاي خاکستري ممکن است علت ژنتيکي داشته باشد اختلالات تيروييدي، به ويژه پرکاري تيروييد مي‌تواند بر کاهش فعاليت ملانوسيت تاثير بگذارد. پرکاري تيروييد همچنين مي‌تواند موجب تپش قلب، افزايش تعريق، افزايش اشتها، زودرنجي، بي‌قراري، کج‌خلقي، پرتحرکي، ضعف عضلات شانه و ران، کاهش وزن و اختلال خواب در کودکان شود.
شست‌وشو با شامپوهاي مناسب كودكان
استفاده از صابون براي شست‌وشوي مو و بدن، مدت‌ها است منسوخ شده و توليدکنندگان براي هر سن و هر نوع مويي، شامپوي مخصوصي تهيه مي‌کنند. به همين دليل اين روزها بيشتر والدين از محصولات مخصوص کودکان براي شست‌وشوي سر و بدن کودک خود استفاده مي‌کنند.
شامپوهاي مناسب كودكان
شامپوهاي مخصوص کودکان، چون قدرت شويندگي کمتري دارند، PH آنها خيلي قليايي نيست. پوست سر کودکان، قدرت چربي‌سازي زيادي ندارد و نيازي به استفاده از شامپوهاي قوي و قليايي براي موي آنها نيست. بايد از شامپوهاي ضعيف‌تر که PH قليايي آنها نزديک به ۷، يعني خنثي است استفاده شود. يکي از ويژگي‌هاي شامپوي بچه‌ها اين است که چشم را نمي‌سوزاند. هر چه قدرت قليايي شامپوها بيشتر باشد، قدرت سوزانندگي چشم در آنها بيشتر است. قدرت قليايي صابون، نزديک ۹ است. مايع دستشويي هم ۱۰ تا ۵/۱۰ است. به همين دليل چشم را مي‌سوزانند، اما قدرت قليايي شامپوي بچه خنثي يا ۷ است. به همين دليل قدرت سوزانندگي چشم پايين مي‌آيد.
عوارض استفاده از شامپوهاي معمولي براي پوست و موي كودكان
برخي از والدين تصور مي‌کنند لزومي ندارد حتما براي نوزاد يا کودک خود شامپو بخرند و کمي از شامپوي خود براي او استفاده مي‌کنند. اين شامپوها سبب خشکي بيش از اندازه پوست و موي کودکان مي‌شوند؛ چون چربي‌زدايي اين شامپوها بسيار بالاتر از شامپوهاي مخصوص کودکان و PH آن نيز حدود ۸ است. چون در کودکان چربي‌سازي در پوست سر و ريشه مو کم است، شامپوهاي معمولي سبب خشکي بيش از حد مو شده و باعث شکنندگي، تار شدن، کدر و خشک شدن موها مي‌شود.
استفاده از شامپوي بچه الزامي است
حتي تا سن بلوغ توصيه مي‌شود از شامپوي بچه استفاده شود. وقتي اولين علايم هورمون‌هاي جنسي در ۱۲ تا ۱۳ سالگي نمايان شد، ديگر مي‌توان از شامپوهاي افراد بالغ استفاده کرد. اکثر افرادي که ريزش مو دارند، مي‌گويند استفاده از شامپوي بچه جلوي ريزش مو را مي‌گيرد. اين حرف علمي نيست. تنها در صورتي که موي فردي خشک باشد، استفاده از شامپوي بچه توصيه مي‌شود. کساني که موي نرمال دارند و از شامپوبچه استفاده مي‌کنند، موهايشان تميز نمي‌شود و بعد از آنکه از حمام بيرون مي‌آيند، موهايشان هنوز چرب و کدر است.
در هفته چند مرتبه بايد سر کودک را با شامپو شست؟
کودکي را که زياد بازي مي‌کند و بدنش تعريق بالايي دارد، بايد هر روز به حمام برد؛ اما آ‌نهايي که فعاليت جسمي کمتري دارند را مي‌توان يک روز در ميان يا دو روز در ميان به حمام برد. به‌طور کل شست‌وشوي روزانه را براي همه توصيه مي‌کنيم مگر آنکه پوست خيلي خشک باشد.
ميزان مصرف شامپو براي كودك و نحوه شامپو زدن
اگر هر روز بچه را به حمام مي‌بريد، يک دست شامپو کافي است. اگر يک روز در ميان اين کار را انجام مي‌دهيد، دو دست شامپو و اگر ۳روز يک بار شامپو مي‌زنيد، ۳دست شامپو لازم است. هرچه مو زودتر و با شامپوي کمتر شسته شود، بهتر است تا اينکه ديرتر و با شامپوي بيشتري شسته شود. بعد از آنکه موها خيس شد، مقداري از شامپو را به موها زده و مو را کمي چنگ بزنيد تا شامپو کف کند. اين موضوع در رابطه با بچه‌هايي که موهاي کوتاهي دارند يا آقايان صدق مي‌کند. در مورد دختربچه‌ها يا خانم‌هايي که موهاي بلند دارند، لازم نيست تمام ساقه مو را شامپو بزنند. شامپو را تنها بايد به مغز سر که محل تجمع چربي است، زد. وقتي آب‌کشي مي‌کنيد کف شامپوي زده شده به مغز سر، به ساقه موها مي‌رسد و گرد و غبار نشسته روي آن را از بين مي‌برد. شامپو زدن ساقه مو مخصوصا هر روز، مي‌تواند سبب خشکي و شکنندگي مو شود؛ چون ساقه مو چربي‌سازي ندارد.
توصيه ايمني براي خريد شامپوبچه
۱٫حتما توجه کنيد که شامپو، گوشه‌هاي تيز و برنده نداشته باشد. اکثر شامپوهاي موجود در بازار، بدون زاويه و بي‌خطر هستند اما اگر به طور اتفاقي شامپويي خريديد که کناره‌هاي تيز داشت حتما آن را از دسترس کودکان دور نگه داريد.
۲٫شامپو نبايد قطعات ريز جداشونده داشته باشد. اگر شامپوي عروسکي مي‌خريد، به اين نکته توجه کنيد که در آن خيلي کوچک و قابل جدا شدن نباشد.
۳٫داخل برخي شامپوها، تيله‌هاي رنگي وجود دارد که براي بچه‌ها جذاب است. مراقب باشيد، اگر در اين نوع شامپوها قابليت باز شدن داشته باشد، ممکن است بچه‌ها اين تيله‌ها را ببلعند که موجب خفگي در آنها شود.
۴٫موقع حمام کردن کودک در شامپو را حتما محکم ببنديد و اگر شامپو عروسکي است پس از بستن در آن ابتدا خوب بيرون آن را بشوييد و بعد به دست کودک بدهيد. تا حد ممکن از اينکه کودکان شامپو را به دهان ببرند، جلوگيري کنيد!
