تقریبا ۲درصد تمام حاملگی ها بیماری قلبی دارند که سبب افزایش خطر برای مادر و جنین می شود. درحالی که بسیاری از این بیماران حاملگی خودرابه سلامت سپری می کنند اما ارزیابی دقیق تشخیصی و درمانی قبل از حامله شدن ضروری است.
بسیاری از علایم طبیعی حاملگی علایم قلبی را تقلید می کنند مثل :سبکی در سر و سرگیجه تنگی نفس ادم محیطی و حتی سنکو پ و…گاهی برای اولین بار در حین حاملگی بیماری مادرزادی یا بیماری دریچه ای روماتیسمی کشف می شود.
در اولین مراجعه و ویزیت خانم باردار ضرورت دارد تاریخچه دقیق از سابقه بیماری مادرزادی یا بیماری ژنتیکی قلبی صورت گیرد و خطر عوارض احتمالی حاملگی برای مادر و جنین تو ضیح داده شودو استراتژی ادامه درمان و پیگیری بیماری قلبی توسط متخصص قلب و روش زایمانی با همکاری و مشاوره متخصص زنان مشخص شود.
بر اساس بعضی از مطالعات فاکتورهای مهمی که در تعیین ریسک مادر مورد استفاده قرار می گیرد شامل :
سابقه حادثه قبلی (نارسایی قلب آریتمی سکته مغزی حمله گذرای مغزی و…) بررسی کلاس ظرفیت فعالیت بیمار وجود سیانوز یا ضایعات تنگ دریچه ای قلب چپ (تنگی دریچه میترال تنگی دریچه آئورت و … ) کسر جهشی قلبی کمتر از ۴۰درصد.
هرچه تعداد و شدت فاکتورهای فوق دریک خانم حامله بیشتر باشدسبب ایجاد شرایط پرخطر برای مادر و جنین خواهد شد بنابراین خانم های حامله با بیماری قلبی باید بصورت منظم از نظر سلامت مادر و رشد جنین پایش شوند واز نظر وجود بیماری مادرزادی درجنین و آنومالی مادرزادی قلبی بررسی جنین با اکوکاردیوگرافی داخل رحمی انجام شود.
در دوران بارداری کدام علامت‌های قلبی را باید جدی بگیرم؟
بدن در جریان بارداری دچار تغییرات فیزیولوژیک می‌شود که این تغییرات ناشی از افزایش فعالیت قلب است بنابراین ایجاد خستگی، تنگی نفس و تپش قلب هنگام بارداری طبیعی است. در دوران بارداری، حجم خون در گردش افزایش و میزان هموگلوبین خون کاهش می‌یابد و حالتی موسوم به «کم‌خونی بارداری» ایجاد می‌شود.
به همین دلیل خانم‌هایی که کاملا سلامت هستند هم امکان دارد در ماه‌های ششم و هفتم بارداری هنگام فعالیت دچار تنگی نفس شوند و تپش قلب پیدا کنند. مادران باید در ماه‌های آخر در حالت درازکشیده، استراحت کنند نه نشسته. چون در حالت درازکشیده، خون راحت‌تر از وریدهای اندام تحتانی به سمت قلب بازگردانده می‌شود و فشار کمتری به قلب می‌آید.
با این توضیحات، اگر تپش قلب و تنگی نفس غیرعادی و ناگهانی یا احساس ورم در اندام فوقانی داشتید مثلا حس کنید حلقه‌تان یک دفعه تنگ شده و دستتان را اذیت می‌کند، به بررسی و مشاوره پزشک قلب نیاز دارید. در دوران بارداری نباید بی‌جهت خود را نگران کنید چون همین استرس و دغدغه برای شما ضرر دارد. خوب است واقعیت‌هایی را در مورد قلبتان در بارداری بدانید، مانند اینکه با رشد جنین دیافراگم به سمت بالا هل داده می‌شود و این باعث کاهش حجم ریه و ایجاد تنگی نفس مختصر خواهد شد. شما مانند قبل از بارداری نمی‌توانید به سرعت به این طرف و آن طرف بروید و فعالیت کنید، چون نفستان تنگ می‌شود و دچار تپش قلب می‌شوید اما اگر در شرایط طبیعی و همیشگی، ناگهان تنگی نفس گرفتید یا در مقایسه حالت‌های بارداری خود با بارداری اول حس می‌کنید تپش قلب یا تنگی نفس آزارتان می‌دهد، حتما باید این علامت‌ها را جدی بگیرید و برای بررسی اقدام کنید.
اگر خانم های باردار از فعالیت‌های شدید بدنی به خصوص در فصل گرم سال بپرهیزند، از بالا رفتن دمای بدن، تپش قلب و تعریق زیاد و از دست دادن آب بدن پیشگیری خواهد شد. فعالیت عادی روزانه، استراحت کافی، نوشیدن آب کافی و پرهیز از استرس می‌تواند کلید سلامت قلب در بارداری باشد.
مشکل پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال دارم.آیا بارداری برایم ضرر دارد؟
همان‌طور که می‌دانید طی بارداری، بار کار قلب حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد، حجم خون ۴۰ تا ۴۵ درصد، برون‌ده قلب ۳۰ درصد و ضربان قلب ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد تا با شرایط جدید، قلب بتواند پاسخگوی نیاز بدن شما و جنینی که در شکم دارید، باشد، بنابراین اگر دچار هرگونه ناراحتی قلبی هستید، پیش از بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
افتادگی دریچه میترال، مشکل شایع و خوش‌خیمی است اما می‌تواند در دوران بارداری تشدید شود و در زمان زایمان هم به مصرف آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد به خصوص اگر این پرولاپس با نارسایی دریچه میترال همراه باشد.
البته معمولا خانم‌هایی که مشکل پرولاپس دارند، می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند ولی بهتر است متخصص قلب و پزشک زنان در جریان این بیماری باشند تا به موقع اقدام‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامت مادر و جنین انجام شود.
ممکن است پزشک، مبتلایان به برخی از بیماری‌های قلبی را از باردارشدن منع کند، چون بارداری بر سلامت آنها اثر می‌گذارد. مشکلاتی مانند بیماری مادرزادی قلب، تنگی‌های شدید دریچه میترال و آئورت، افزایش فشار ریوی، نارسایی قلبی با پمپاژ قلبی زیر ۴۰ درصد و نشانگان مارفان می‌توانند سلامت مادر را در دوران بارداری تهدید کنند. حتی خانم‌های مبتلایی که بارداری ناخواسته داشته‌اند، گاهی به توصیه پزشک مجبور به سقط درمانی می‌شوند.
آیا قبل از باردارشدن باید از سلامت قلبم مطمئن شوم؟
نه، لزومی ندارد همه خانم‌ها قبل از باردارشدن چکاپ قلبی شوند مگر اینکه نشانه‌هایی مانند تپش قلب ناگهانی یا احساس درد و فشار روی قفسه سینه مثلا با بالارفتن از پله‌های دوطبقه ساختمان داشته باشند. اگر علایم نگران‌کننده‌ای مانند آنچه مثال زده شد، تجربه کرده‌اید، گرفتن یک نوار قلب و معاینه عادی و انجام اکو، خیالتان را راحت می‌کند و می‌توانید با اطمینان از سلامت قلب، باردار شوید.
البته به کسانی که ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلب و عروق را دارند، مبتلایان به دیابت، فشارخون بالا، چربی خون، خانم‌هایی که سیگار می‌کشند و آنهایی که سابقه بیماری‌های قلب و عروق در خانواده دارند، حتما توصیه می‌کنیم قبل از بارداری مشاوره قلبی انجام دهند.
از آنجا که سن ازدواج و بارداری بالا رفته، بهتر است اعضای این گروه‌های در معرض خطر قبل از باردارشدن حتما از سلامت قلبشان مطمئن شوند.
اگر مشکل کم‌خونی یا فشارخون داشته باشم آیا بارداری سالمی خواهم داشت؟
به دلیل حالت فیزیولوژیک و طبیعی‌ای که آن را «کم‌خونی بارداری» نامیدیم، بدن طی بارداری دچار کم‌خونی خواهد شد پس اگر کم‌خون باشید و قبل از بارداری درمان نشوید، این مشکل تشدید خواهد شد.
بهتر است از نظر تنظیم فشارخون قبل از بارداری تحت‌نظر پزشک باشید چون مصرف برخی داروهای فشارخون طی بارداری ممنوعیت دارد. به علت کاهش مقاومت عروقی، مشکل فشارخون در نیمه دوم بارداری نمایان می‌شود و گاهی خطر مسمومیت بارداری هم به وجود می‌آید. احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری در سنین بالا بیشتر می‌شود به خصوص اگر پرفشاری خون در خانواده‌تان ارثی باشد.
برای تپش قلبم «پروپرانولول» مصرف می‌کنم. آیا این دارو در بارداری منع مصرف دارد؟
داروی پروپرانولول از داروهایی است که مصرف آن در دوران بارداری کاملا ممنوع نیست اما برای بارداری به قانون همه یا هیچ معتقدیم که می‌گوید بهتر است هیچ دارویی مصرف نشود مگر آنهایی که پزشک تجویز و با توجه به شرایط بارداری، دوز آنها و نوعشان را تعیین کرده است. این دارو بهتر است مصرف نشود چون ممکن است در جنین باعث عقب‌افتادگی رشد، افت قندخون و کاهش ضربان قلب شود.
معمولا وقتی به مادر اطمینان داده می‌شود مشکلی سلامت او و جنین‌اش را تهدید نمی‌کند، نیازی به مصرف هیچ دارویی نیست البته اگر مادر از خستگی و تپش قلب احساس کلافگی کند، بهتر است دارویش را مصرف کند که اغلب هم بعد از نیم ساعت این حالت‌ها بهبود پیدا می‌کنند. خانم‌هایی که بدون توصیه پزشک و خودسرانه دارو مصرف می‌کنند، حتما باید این نکته را بدانند که مصرف هر دارویی در دوره بارداری به خصوص در ۳ ماهه اول که اعضای حیاتی جنین درحال تکامل و شکل‌گیری هستند، ممنوع‌است.
منبع خبر : نشریه نوین پزشکی شماره ۴۱۱
افزایش ضربان قلب در اوایل بارداری،
در حدود هفته هشتم یا دهم قلب شما شروع به پمپاژ سریعتر و شدیدتر می کند.
افزایش ضربان و نامنظم شدن ضربان قلب در بارداری رایج است.
تغییرات سینه : حساس شدن، درد و بزرگ شدن
تغییرات سینه بین هفته چهارم تا ششم اتفاق می افتد.
به علت تغییر هورمون ها سینه ها بزرگ و متورم می شوند.
این تغیرات ممکن است پس از مدتی با تنظیم هورمون های بدن از بین برو.