بلوغ زودرس به معنای واقعی آن می‌تواند باعث شود تا رشد قدی فرد نهایتا نسبت به هم سن و سال‌ها محدود شود؛ اگرچه در ابتدا آنها جهش رشدی بیشتری دارند. همچنین اگر تغییرات ظاهری نسبت به هم سن و سال‌ها بسیار زیاد باشد، آن نوجوان ممکن است با مشکلات روانی اجتماعی مواجه شود و پزشکان باید مراقب تمامی این جنبه‌ها باشند.
دکتر سید علی آذین، متخصص پزشکی اجتماعی و فلوشیپ پزشکی جنسی، روان درمانگر جنسی می‌گوید: بلوغ جنسی فرآیندی تدریجی زیست شناختی و روان شناختی است که با برقراری ارتباط بین غدد درون ریز هیپوفیز و گنادها (یعنی بیضه‌ها در پسران و تخمدان‌ها در دختران) آغاز می‌شود.
این بیداری هورمونی موجب ترشح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردساز) و استروژن‌ها و متعاقب آن تغییرات دوران بلوغ از جمله ظهورصفات ثانویه جنسی آغاز می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: تغییر در ویژگی ها و ابعاد اندام‌های جنسی، تغییر در الگوی رویش موهای بدن، بزرگ شدن پستان‌ها در دختران و تغییر صدا در پسران، افزایش قد و تغییر در توده عضلانی و چربی در دو جنس و نهایتا شروع خونریزی‌های قاعدگی در دختران و انزال حاوی اسپرماتوزوئید در پسران از تغییرات مهم فرآیند بلوغ هستند. همزمان با این تغییرات جسمانی، تحولات روان شناختی جدی در این دوران به وقوع می‌پیوندد که یکی از آنها بروز تکانه‌ها و خیال‌پردازی‌های جنسی است. البته در این خصوص نباید کل موضوع را به محرک‌های خارجی نسبت داد و باید پذیرفت که این موضوع در درجه اول امری درون‌زاد است.
طبق گفته روان درمانگر جنسی، این مرحله مهم از رشد و تکامل در پسران و دختران می‌تواند به ترتیب از ۹ و ۸ سالگی آغاز شود و البته ممکن است به ترتیب تا ۱۴ و ۱۳ سالگی به تاخیر بیافتد. بنابراین شروع تغییرات پیش از این سن یا تاخیر تا بعد از این دامنه را به عنوان بلوغ زودرس یا دیررس تلقی می‌کنند. البته این محدوده برای شروع تغییرات است و تکمیل فرآیند بلوغ تا اواخر نوجوانی ادامه می‌یابد.
عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی چنین عنوان می‌کند که این روزها در سخنرانی‌ها یا مقالات و حتی در کلینیک‌ها توسط همکاران از موضوع بلوغ زودرس بسیار سخن گفته می‌شود. اغلب هم ضمن ادعای آن که در کشور سن بلوغ پایین آمده است، آن را به عواملی از جمله دسترسی به اینترنت و شبکه‌های ماهواره‌ای یا رفتار نامناسب والدین در حضور نوجوانان و غیره ربط می‌دهند. اما واقعیت امر این است که سن بلوغ به شکل کلی پایین نیامده است و چنین ادعایی حتما باید با پشتوانه یک پیمایش کشوری مطرح شود.
وی می‌گوید: مشکل اصلی از ذهنیت و پیش فرض‌های قبلی ما است. تصور جامعه و حتی گاه پزشکان ما از فرآیند بلوغ و سن شروع آن اشتباه بوده و حال که اولیا نسبت به برخی تغییرات جسمی و روانی عاطفی نوجوانان خود حساس‌تر شده‌اند، احساس می‌کنند این تحولات نسبت به پیش فرض‌های آنان زودتر رخ می‌دهد. وجود تکانه‌های جنسی در یک تازه نوجوان ۱۱ ساله امری کاملا طبیعی است، در حالی که بسیاری از پدران و مادران یا مربیان نظام آموزشی آن را نشانه‌ای از بلوغ زودرس می‌دانند.
دکتر آذین در ادامه سخنانش تأکید می‌کند: بدترین حالت وقتی است که همکاران ما در حوزه سلامت هم این ذهنیت آنها را تایید و تقویت می‌کنند. در اینجا مشکلات جدی آغاز می‌شود، یعنی نوجوانی که احساس منفی نسبت به حالات و روحیات خود دارد و والدینی که نگران سلامتی فرزند خود هستند و البته به شدت در خصوص این که رفتار خودشان باعث چنین امری شده است احساس گناه می‌کنند. آنچه اغلب به غلط بلوغ زودرس خوانده می‌شود ناآگاهی ما از نیازهای بهداشتی و سلامت نوجوانانمان است! ترجیح می‌دهیم عوامل بیرونی متعددی را مطرح کنیم و به ظاهر از بار مسؤلیت خود بکاهیم.
وی چنین بیان می‌کند که اگر هم در دنیا بحثی روی احتمال کاهش سن بلوغ وجود دارد به مسأله گرمایش زمین نسبت داده می‌شود و آن هم درحد تغییر میانگینی به اندازه چند ماه. اما به هر جال بلوغ زودرس می‌تواند در مواردی ایجاد شود از جمله شروع زودرس فرآیند مغزی و هیپوفیزی بلوغ که باعث فعال شدن غدد جنسی می‌شود و اگرچه دلائل مشخصی برای آن شناخته شده، ولی اغلب موارد دلیل آن تشخیص داده نمی‌شود. در نوع دیگری از بلوغ زودرس که شیوع کمتری دارد، منابع دیگری در بدن به تولید آندروژن‌ها و استروژن‌ها می‌پردازند، مثل وجود برخی تومورها یا اختلالات ژنتیکی.
وی می‌گوید: مشکل اصلی از ذهنیت و پیش فرض‌های قبلی ما است. تصور جامعه و حتی گاه پزشکان ما از فرآیند بلوغ و سن شروع آن اشتباه بوده و حال که اولیا نسبت به برخی تغییرات جسمی و روانی عاطفی نوجوانان خود حساس‌تر شده‌اند، احساس می‌کنند این تحولات نسبت به پیش فرض‌های آنان زودتر رخ می‌دهد. وجود تکانه‌های جنسی در یک تازه نوجوان ۱۱ ساله امری کاملا طبیعی است، در حالی که بسیاری از پدران و مادران یا مربیان نظام آموزشی آن را نشانه‌ای از بلوغ زودرس می‌دانند.
دکتر آذین در ادامه سخنانش تأکید می‌کند: بدترین حالت وقتی است که همکاران ما در حوزه سلامت هم این ذهنیت آنها را تایید و تقویت می‌کنند. در اینجا مشکلات جدی آغاز می‌شود، یعنی نوجوانی که احساس منفی نسبت به حالات و روحیات خود دارد و والدینی که نگران سلامتی فرزند خود هستند و البته به شدت در خصوص این که رفتار خودشان باعث چنین امری شده است احساس گناه می‌کنند. آنچه اغلب به غلط بلوغ زودرس خوانده می‌شود ناآگاهی ما از نیازهای بهداشتی و سلامت نوجوانانمان است! ترجیح می‌دهیم عوامل بیرونی متعددی را مطرح کنیم و به ظاهر از بار مسؤلیت خود بکاهیم.
وی چنین بیان می‌کند که اگر هم در دنیا بحثی روی احتمال کاهش سن بلوغ وجود دارد به مسأله گرمایش زمین نسبت داده می‌شود و آن هم درحد تغییر میانگینی به اندازه چند ماه. اما به هر حال بلوغ زودرس می‌تواند در مواردی ایجاد شود از جمله شروع زودرس فرآیند مغزی و هیپوفیزی بلوغ که باعث فعال شدن غدد جنسی می‌شود و اگرچه دلائل مشخصی برای آن شناخته شده، ولی اغلب موارد دلیل آن تشخیص داده نمی‌شود. در نوع دیگری از بلوغ زودرس که شیوع کمتری دارد، منابع دیگری در بدن به تولید آندروژن‌ها و استروژن‌ها می‌پردازند، مثل وجود برخی تومورها یا اختلالات ژنتیکی.
