در حاملگی مولار قلب جنین تشکیل نمی شود و ضربانی ندارد. پس از این که اسپرم، تخمک را بارور کرد؛ بافت های جدیدی به وجود می آیند که جنین و جفت را تشکیل می دهند. بارداری مولار که به آن بیماری تروفوبلاستیک بارداری هم می گویند، هنگامی اتفاق می افتد که بافتی که قرار بود جفت را تشکیل دهد به طرز ناهنجاری رشد می کند و سبب ایجاد توده گوشتی به نام مول (mole) می شود که می تواند فراتر از رحم هم پیشرفت کند. در شرایطی که “مول کامل” وجود دارد، هیچ بافت جنینی شکل نمی گیرد. اما هنگامی که “مول جزئی” وجود دارد، یک بافت ناقص جنینی هم شکل می گیرد.
معمولا حدود ۸۰ درصد از بیماری های تروفوبلاستیک خوش خیم (غیر سرطانی) هستند. بیماری های تروفوبلاستیک بارداری که خوش خیم هستند سه موردند و شامل: مول تهاجمی، کوریوکارسینوما و تومور تروفوبلاستیک موضع جفت هستند. البته تمام بیماری های تروفوبلاستیک حتی آن هایی که سرطانی و بدخیم هستند هم قابل درمانند.
بیشتر انواع بارداری های مولار غیر سرطانی و محدود به رحم هستند (مول هیداتیفرم). در مول هیداتیفرم، بافت غیر عادی جفت دارای پرز است. این پرزها با مایعات متورم شده اند. سپس این پرزهای متورم به صورت خوشه هایی رشد می کنند و شبیه به حبه انگور می شوند. اگر یک جنین شروع به رشد با مول هیداتیفرم کند، نقص های زیادی دارد و هیچ وقت نمی تواند تبدیل به یک نوزاد سالم شود.
یکی دیگر از انواع تومورهای تهاجمی مربوط به بارداری مولار، مول مهاجم است. این مول شامل پرزهای زیادی است و درون لایه عضلانی رحم رشد می کند. به ندرت این مول ها با رسوخ به رحم می توانند سبب خونریزی شوند. در ۱۵ درصد از موارد مول مهاجم می تواند به بافت های اطراف رحم هم نفوذ پیدا کند. اگر این بافت ها بدخیم و سرطانی شوند به آن ها کوریوکارسینوما می گویند. حدود ۵۰ درصد از کوریوکارسینوماها در طول بارداری مولار شکل می گیرند. بقیه انواع آن ها نیز در طول بارداری لوله ای، بارداری منجر به سقط و بارداری سالم شکل می گیرند.
کوریوکارسینوما می تواند حتی ماه ها بعد از وضع حمل هم باعث خونریزی شود. البته این اتفاق به ندرت می افتد چون بیشتر خونریزی های از این قبیل توسط کوریوکارسینوما ایجاد نمی شوند. کوریوکارسینومایی که با بارداری مولار در ارتباط است بیشتر از این که سبب ایجاد مول ناقص گردد باعث ایجاد مول کامل می شود. در ایالات متحده آمریکا از هر ۱۲۰۰ زن باردار یک نفر به بارداری مولار دچار می شود. علاوه بر این، از هر ۴۰۰۰ زن باردار نیز یک نفر دچار کوریوکارسینوما می شود.
انواع بارداری مولار
بارداری مولار جزئی
بارداری مولار جزئی وقتی اتفاق می افتد که مشکلی در خصوص تخمک بارور شده وجود داشته باشد. انسان یک موجود دیپلوئید است به این معنا که به هنگام لقاح، ۲۳ کروموزوم از اسپرم پدر و ۲۳ کروموزوم از تخمک مادر دریافت می کند (در مجموع ۴۶ کروموزوم). اما هنگامی که بارداری مولار اتفاق می افتد در تعداد کروموزوم ها تغییر ایجاد می شود. زمانی که از هر نسخه کروموزوم سه تا در سلول ها وجود داشته باشد تریپلوئیدی رخ می دهد. این وضعیت نیز همانند بسیاری از اختلالات کروموزومی دیگر باعث سقط جنین می‌شود. علاوه بر این، در بارداری مولار، جفت بزرگتر از حد نرمال است.
بارداری مولار کامل
بارداری مولار کامل یا مول کامل نوعی از بارداری است که تنها دارای کروموزوم های پدر است و هیچ کروموزوم مادری در آن وجود ندارد. هر تخمک حاوی ۲۳ کروموزوم است اما برخی از تخمک ها به دلایلی کروموزوم های خود را از دست می دهند. وقتی اسپرم تخمکی که بدون کروموزوم است را بارور می کند، کروموزوم های خود را دوبار تکثیر می کند. نتیجه این می شود که در این بارداری هیچ جنینی به وجود نمی آید و جفت غیر نرمال است. از آن جایی که تخمک هیچ کروموزومی نداشته نمی تواند به ساخت جنین کمک کند.
خونریزی واژینال در طول سه ماه اول بارداری و ارتباط آن با بارداری مولار
معمولا برخی از زنان باردار در طول سه ماه اول بارداری لکه های خون مشاهده می کنند. این خونریزی معمولا چند روز بعد از لقاح و شروع رشد جنین آغاز می شود. اما اگر بارداری فرد از نوع مولار باشد، این خونریزی جزئی نیست بلکه خیلی شدید است. چون این خونریزی شدید است و در طول سه ماه اول بارداری اتفاق می افتد خیلی ها آن را با سقط جنین اشتباه می گیرند.
علائم بارداری مولار
بسیاری از علائم بارداری مولار شبیه علائم سقط جنین هستند و بسیاری از کسانی که بارداری مولار دارند فکر می کنند که جنین آن ها سقط شده است. مول مهاجم و مول کوریوکارسینوما می توانند در طول بارداری و بعد از آن سبب بروز برخی علائم شوند. رایج ترین این علائم شامل خونریزی واژینال، به خصوص بین هفته ۶ تا ۱۶ بارداری است. یکی دیگر از علائم، خونریزی ای است که مدت ها پس از وضع حمل هم ادامه دارد. خونریزی به میزان کم و ترشحات قهوه ای رنگ واژن هم می توانند جزو این علائم باشند. باید به یاد داشته باشید که بیشتر خونریزی های واژینال در طول بارداری و بعد از آن مربوط به بارداری مولار نیستند. پس از مشاهده هر گونه خونریزی حتما با پزشک خود تماس بگیرید. مول می توانند سبب ایجاد علائم زیر نیز شود:
ورم در ناحیه شکم به علت این که رحم بزرگ تر شده است. این ورم خیلی بیش از حد نرمال بالا آمدن شکم در طول اولین سه ماه بارداری است.
استفراغ زیاد در طول بارداری
خستگی مفرط که معمولا به خاطر کم خونی پس از خونریزی شدید اتفاق می افتد.
درد شدید ناگهانی در ناحیه شکم
گرفتگی عضلات لگن و ترشحات واژینال
تنگی نفس، سرفه یا مشاهده خون در ترشحات سرفه
دلایل دیگری هم می توانند برای این علائم وجود داشته باشند. برای مثال در یک بارداری نرمال هم می توان این مشکلات را مشاهده کرد. پس اگر این مشکلات را داشتید لزوما به این معنا نیست که بارداری مولار دارید. همیشه در صورت مشاهده هر گونه علائمی با پزشک خود مشورت کنید.
حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ از اولین نشانه های بارداری هستند اما وقتی بارداری از نوع مولار باشد این علائم خیلی شدیدتر می شوند و مکررا اتفاق می افتند.
میزان بالای هورمون hCG
اگر میزان هورمون hCG خیلی زیاد باشد نشان دهنده رشد بیماری تروفوبلاستیک و بارداری مولار است.
در بارداری مولار:
۲۵ درصد از زنان جنین بیش از حد بزرگ دارند.
۲۰ درصد از زنان درد و فشار شدید در قسمت تخمدان ها را تجربه می کنند.
۱۰ درصد از زنان کیست های انگوری شکل دارند که گاهی هم از مهبل بیرون می آیند.
۱۰ درصد از زنان حالت تهوع شدید و استفراغ دارند.
۵ درصد از زنان تیروئید پرکار دارند.
۵ درصد از زنان پره اکلامپسی دارند.
سایر علائم شامل این مواردند:
خونریزی شدید در سه ماه اول بارداری که این قطرات خون قهوه ای تیره یا قرمزند.
جنین خیلی کوچک (از آن جایی که هیچ کودکی وجود ندارد)
فشار خون خیلی بالا
کمبود آهن شدید (کم خونی) و کمبود سایر مواد مورد نیاز بدن
نبود جنین
عدم حرکت جنین و نتپیدن قلب جنین
ضخیم شدن دیواره رحم
بزرگ شدن تخمدان ها
عوامل پر خطر و عوارض بارداری مولار
عواملی که می توانند باعث شوند که یک زن بارداری مولار داشته باشد می توانند شامل این موارد باشند:
سن:
زنانی که بالاتر از ۳۵ سال یا زیر ۲۰ سال هستند بیشتر در خطر داشتن بارداری مولار هستند. این یکی از دلایلی است که به زنان پیشنهاد می شود که وقتی به سن خاصی رسیدند، تخمک هایشان را برای بارداری در آینده فریز کنند.
سابقه بارداری مولار:
زنانی که بارداری مولار داشته اند بیشتر در معرض داشتن یک بارداری مولار دیگر هستند.
سابقه سقط جنین:
برخی از زنان پس از داشتن سابقه سقط جنین دچار بارداری مولار می شوند. اگر چه به ندرت اما بارداری مولار می تواند سبب ایجاد عوارض جانبی شود. این عوارض جانبی شامل برخی از انواع نادر سرطان ها هستند.
آیا بارداری مولار خطرناک و سرطانی است؟
در برخی موارد نادر، بارداری مولار می تواند تبدیل به نئوپلازی تروفوبلاستيک حاملگی شود. این شرایط هنگامی اتفاق می افتد که بافت مول حتی بعد از اتمام بارداری مولار هم به رشد خود ادامه می دهد. در این شرایط مول به دیواره رحم نفوذ می کند و سبب خونریزی شدید واژینال می گردد. در ۰.۱ درصد از مواردی که نئوپلازی تروفوبلاستيک حاملگی وجود دارد، این بافت سرطانی می شود و به بقیه اندام های بدن نفوذ می یابد.
بارداری مولار تا چه حد رایج است؟
این شرایط خیلی نادر است. گروه های زیر بیشتر در ریسک داشتن بارداری مولار هستند:
زنان آسیایی و آفریقایی
زنان مکزیکی، جنوب شرقی آسیا و فیلیپینی
زنانی که بیش از دو بار سقط جنین داشته اند
زنانی با سن کمتر از ۲۰ یا بیشتر از ۳۵
عوارض معمول بارداری مولار چه هستند؟
اگر آزمایش خون نشان دهد که میزان hCG پایین نمی آید، ممکن است تشخیص دهند که مول مهاجم وجود دارد. به این معنی که بافت مولار در بدن وجود دارد و در حال ادامه رشد است. مول مهاجم در حدود ۵ درصد از بارداری های مولار جزئی و ۱۵ الی ۲۰ درصد از بارداری های مولار کامل وجود دارد. معمولا بافت مولار را با جراحی بر می دارند اما اگر سلول ها به رشد خود ادامه دهند احتمال ایجاد سرطان وجود دارد. البته بیشتر کسانی که به مشکلات ناشی از تروفوبلاستیک دچارند درمان می شوند.
یکی از زنان بارداری که درباره تجربه بارداری مولار خود نوشته بود این گونه گفته بود: “این مشکل به گونه ای به نظر می رسد که فرد در حال تجربه سقط جنینی است که هیچ وقت پایان نمی پذیرد”. علت گفتن این جمله، عوارض ناشی از سقط و نیاز به پروسه چند ماهه درمان و انجام آزمایش های مختلف است. گاهی حتی اگر به موقع این مشکل را تشخیص دهند و احتمال سرطان هم پایین باشد اما باز هم فرد بیمار دچار استرس و ترس می شود. یکی از راه های دور کردن این ترس از خود این است که با افرادی که تجربه مشابهی مثل شما داشته اند حرف بزنید و از تجربیات آن ها استفاده کنید.
چگونه بارداری مولار را کنترل کنیم؟
بیمارانی که بارداری مولار دارند باید برای داشتن چنین مشکلاتی (تیروئید پر کار، کم خونی، پره اکلامپسی، مسمومیت خونی در بارداری) مورد آزمایش قرار گیرند. علاوه بر این بیماران باید آزمایش های زیادی را انجام دهند. بعد از این که مشکلات و عوارض مشخص شدند، باید برای بهترین روش درمانی تصمیم گرفته شود. کورتاژ ساکشن انتخاب مناسبی برای بیمارانی است که می خواهند دوباره باردار شوند و خطر خونریزی اضافی، عفونت و نگه داشتن بافت مولار را ندارد. علاوه بر این، بیماران باید تحت نظر باشند تا مولار رشد مجدد نداشته باشد. در صورت رشد مجدد مولار با متوترکسات قابل درمان است.
درمان بارداری مولار
در بارداری مولار امکان تولد جنین وجود ندارد. اما اگر به موقع آن را تشخیص دهید می توانید از عوارض جانبی و ریسک ابتلا به سرطان در امان باشید. معمولا برای درمان این نوع بارداری دو روش وجود دارد:
دیلاتاسیون یا کورتاژ (D&C)
هیسترکتومی
کورتاژ، بافت معیوب را از رحم بر می دارد. پزشک از بعضی ابزار خاص برای باز کردن گردن رحم استفاده می کند. وی با استفاده از کورت رحمی برای برداشتن بافت از رحم اقدام می کند. این بهترین درمان برای کسانی است که می خواهند دوباره باردار شوند. بعد از این کار هم طی جلساتی سطح hCG را بررسی می کنند و اطمینان حاصل می کنند که تمام بافت مولار خارج شده است. این جلسات تا شش ماه، ماهی یک بار انجام می شوند اما ممکن است که تا یک سال نیاز باشد که هر ماه آزمایش دهید. گاهی بعد از بارداری مولار پزشک توصیه می کند که تا یکسال باردار نشوید. اما اگر نمی خواهید که دوباره باردار شوید می توانید از هیسترکتومی استفاده کنید. که در این جراحی رحم را بر می دارند.
درمان بارداری مولار
تشخیص و نتیجه آزمایش ها به انتخاب برنامه درمانی کمک می کند. درمان شامل جراحی و برداشتن تومور است. در مواقع شدید بارداری مولار از شیمی درمانی یا پرتو درمانی استفاده می شود. از شیمی درمانی با مصرف یک دارو برای درمان تومور های کوچک استفاده می شود. اما از شیمی درمانی با مصرف چند دارو در مواردی استفاده می شود که تومور خیلی بزرگ است. علاوه بر این از پرتو درمانی هم برای از بین بردن سلول های سرطانی در موارد نادری استفاده می شود که تومور به مغز رسیده است. حدود ۸۵% از مول های هیداتیفرم بدون شیمی درمانی قابل درمان هستند. همان طور که قبلا گفته شد درمان شامل کورتاژ و هیسترکتومی است.
سونوگرافی بارداری مولار
تشخیص بارداری مولار با کمک سونوگرافی صورت می گیرد. این مطمئن ترین راه برای تشخیص این است که آیا فرد بارداری مولار دارد یا نه. علاوه بر این می توان از تست خون هم برای تشخیص بارداری مولار استفاده کرد. در تست خون میزان هورمون hCG در جریان خون را اندازه می گیرند. در بارداری نرمال، میزان hCG تا حدی افزایش میابد. اما اگر این میزان بیشتر از آن چیزی باشد که نرمال در نظر گرفته می شود می تواند نشان دهنده بارداری مولار باشد.
با سونوگرافی استاندارد، امواج با فرکانس بالا به بافت های شکم و قسمت هایی از لگن فرستاده می شوند. در طول اوایل بارداری، رحم و لوله های فالوپ بیشتر از این که به سطح شکم نزدیک باشند به واژن نزدیکند. پس سونوگرافی با قرار دادن ترانسدوکتور در واژن صورت می گیرد. سونوگرافی بارداری مولار کامل، که در هفته ۸ یا ۹ بارداری انجام می شود، می تواند این موارد را نشان دهد:
نبود جنین
نبود مایع آمنیوتیک
جفت کیست دار ضخیم
کیست تخمدان
سونوگرافی بارداری مولار جزئی می تواند این موارد را نشان دهد:
وجود جنین با رشد محدود
میزان کم مایع آمنیوتیک
جفت کیست دار ضخیم
علل بروز ناهنجاری ژنتیکی یا بارداری مولار
با این که محققان صد در صد مطمئن نیستند اما بر این باورند که سموم محیطی نقشی اساسی در شکل گیری این ناهنجاری دارند. طبق مطالعات، مردانی که در تماس با آلودگی های محیطی هستند چهار برابر بیش از سایرین احتمال این که سبب بارداری مولار شوند وجود دارد. مطالعه ای در سال ۲۰۱۱ صورت گرفت و به این نتیجه رسیدند که ۸۵ درصد از زنانی که بارداری مولار داشته اند در مناطق کشاورزی زندگی می کرده اند، جایی که از سموم و آفت کش ها به وفور استفاده می شود.
نکته:
مراکش بیشترین میزان بارداری مولار را دارد. در آن جا از هر ۴۰۰ زن باردار ۱ نفر بارداری مولار دارد (در حالی که میانگین جهانی آن، ۱ نفر از هر ۱۵۰۰ زن باردار است). دلیل این اتفاق این است که در این کشور از ارگانوکلرین و ارگانوفسفات ها به وفور استفاده می شود. پس باید از خود محافظت کنید و در برابر سموم محیطی قرار نگیرید، اما این تغییرات در شیوه زندگی هم می توانند سودمند باشند:
تا حد امکان از میوه های ارگانیکی که سم پاشی نشده اند استفاده کنید.
وقتی کشاورزان در حال سم پاشی مزارع هستند از خانه بیرون نروید.
برای از بین بردن علف های هرز از مواد طبیعی ای مثل نمک و سرکه استفاده کنید.
اگر پزشک مطمئن شد که بیمار بارداری مولار دارد چه کاری انجام می دهد؟
اگر وجود بارداری مولار تایید شود، پزشک از سی تی اسکن، MRI و تست خون استفاده می کند تا ببیند که آیا مول به خارج از رحم منتشر شده یا نه. علاوه بر این، پزشک بهترین درمان را برای فرد در نظر می گیرد. علاوه بر کورتاژ و هیسترکتومی می توان از قرص میزوپروستول هم استفاده کرد. این قرص به بدن کمک می کند که به طور طبیعی تری بافت را خارج کند.
استثناهای بارداری مولار
بهتر است با استثناهای بارداری مولار آشنا شوید. استثناهای زیادی در این زمینه وجود ندارد اما تنها ۱ درصد از زنانی که بارداری مولار داشته اند، یک بار دیگر دچار بارداری مولار خواهند شد.
مول مهاجم پس از بارداری مولار چیست؟
اگر بعد از کورتاژ و هیسترکتومی بافت مول باز هم به رشد خود ادامه دهد به این مول، مهاجم گویند. در این شرایط بافت مول خود را به دیواره های عضلانی رحم می رساند. رایج ترین خصوصیت مول مهاجم، خونریزی بدون وقفه و ادامه دار پس از جراحی برای برداشتن بافت مول است. مول مهاجم می تواند سبب بروز مشکل شود چون هنگامی که مول به قسمت عضلانی رحم برسد می تواند با جریان خون خود را به اندام های دورتر (مثل ریه، کبد و مغز) هم برساند. مول مهاجم می تواند بعد از بارداری مولار جزئی تشکیل شود اما احتمال وقوع آن بعد از بارداری مولار کامل بیشتر است.
احتمال وقوع این اتفاق در افرادی که بارداری مولار کامل داشته اند کمتر از ۱۵ درصد و در افرادی که بارداری مولار جزئی داشته اند کمتر از ۱ درصد است. اگر این اتفاق بیفتد برای جلوگیری از گسترش آن باید از شیمی درمانی استفاده شود. پزشکان درمان را تا جایی ادامه می دهند که میزان هورمون hCG به حد نرمال برسد. در صورتی که این بافت از رحم فراتر نرفته باشد و به بقیه اندام ها نرسیده باشد ۱۰۰ درصد می توان آن را درمان کرد. البته در صورتی که این بافت به سایر قسمت ها رسیده باشد هم قابل درمان است. در برخی موارد نادر، بارداری مولار کامل می تواند سبب کوریوکارسینوما شود که نوعی از سرطان قابل درمان است. این شرایط از هر ۳۰,۰۰۰ بارداری در یکی از آن ها اتفاق می افتد. علاوه بر بارداری مولار، بارداری نرمال و سقط جنین هم می توانند سبب کوریوکارسینوما شوند.
اگر علت مشکلات زن باردار، بارداری مولار نبود چه چیز دیگری می تواند باشد؟
از آن جایی بارداری مولار به ندرت اتفاق می افتد، علائم بیمار ممکن است به خاطر سایر مشکلات بارداری باشند. این مشکلات شامل این موارد هستند:
بارداری خارج از رحم:
این مشکل نیز نادر است و هنگامی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده در رحم رشد نمی کند و معمولا در لوله فالوپ جاگیر می شود. این بارداری می تواند سبب ایجاد درد شدید در اطراف تخمدان ها، خونریزی واژینال و فشار خون پایین شود.
سقط جنین:
سقط جنین می تواند به دلایل متفاوتی اتفاق بیفتد. طبق گزارشات حدودا ۲۵ درصد از بارداری ها منجر به سقط جنین می شوند. خونریزی واژینال و مشاهده لخته خون از خصوصیات سقط جنین هستند.
خونریزی لانه گزینی:
وقتی تخمک بارور شده به دیواره رحم می چسبد ممکن است لکه های خون مشاهده شوند که به آن خونریزی لانه گزینی می گویند. این خونریزی عادی است و لزوما به معنای این نیست که مشکلی وجود دارد.
قاعدگی:
ممکن است که اشتباه فکر کرده باشید که باردارید و تنها این ماه پریودتان عقب افتاده باشد. دلیل خونریزی و انقباض عضلات و نفخ هم عقب افتادن پریود است.
هموتام ساب کوریونیک:
این اتفاق هنگامی می افتد که خون در اطراف جفت جمع می شود و سبب خونریزی می شود، این شرایط خیلی جدی نیست اما نباید به آن بی توجه بود.
سوزش واژن:
وقتی در بافت واژینال احساس سوزش ایجاد می شود (درست مثل وقتی که در طول رابطه جنسی از چرب کننده استفاده نشود)، می تواند سبب ایجاد درد و خونریزی شود.
پولیپ گردن رحم یا فیبروئید رحمی:
این مشکلات هم می توانند سبب ایجاد درد و خونریزی شوند.
عفونت گردن رحم یا سرویسیت:
التهاب گردن رحم هم می تواند سبب ایجاد خونریزی و درد گردد.
منبع خبر : برگرفته از hidoctor
