سه ماهه اول بارداری
در این دوره رعایت یک برنامه غذایی مناسب و متعادل برای ترمیم و تکامل بافت های مادر که عهده دار تغذیه و رشد جنین است بسیار مهم می باشد.
هفته ۴ تا ۸ بارداری
من اینجا هستم، به من نگاه کنید. اسم من رویان است. گرچه هنوز به اندازه سر سنجاق هم نیستم ولی همه توانایی هایم را از جفت می گیرم و برای اینکه تکامل پیدا کنم به شدت تلاش می کنم. تازه کار من شروع شده است و به کمک مواد مغذی که از طریق جفت دریافت می کنم باید چشم ها،
اووه!…..چقدر کار دارم.
هفته ۸ تا ۱۲ بارداری
حالا نام من((جنین)) است. وزنم ۱۵ گرم و قدم ۶ سانتی متر است. دست ها و انگشتانم دارند شکل می گیرند و اندام های داخلی ام مثل کبد، کلیه ها و ریه ها یم مشخص شده اند و قلبم به طپش درآمده است.
هفته ۱۲ تا ۱۶ بارداری
مادر، کلسیم، کلسیم را به من برسان، خواهش می کنم بیشتر شیریا ماست بخور چون دندانهایم دارند شکل می گیرند. من خیلی رشد کرده ام حالا ۱۷ سانتیمتر طول دارم و وزنم ۲۸ گرم شده است ولی هنوز خیلی کوچکم آنقدر که فقط در کف دست شما جای می گیرم.
سر، بازوها و پنجه هایم دارند شکل می گیرند و خیلی آرام می توانم حرکت کنم.
مادر در سه ماهه اول بارداری، نیازی به انرژی اضافه ای ندارد و در انتهای سه ماه اول وزن قابل توجهی نباید اضافه کند.
در دوران بارداری مادر باید روزانه ۳ واحد لبنیات کم چرب (هر واحد معادل یک لیوان شیر یا ۱لیوان ماست یا ۲ لیوان دوغ است)، دانه ها و مغزهای حاوی کلسیم، کنجد و بادام مصرف کند.
استفاده ی توام غلات و حبوبات، ۲ تا ۳ واحد میوه و ۷۰۰ گرم سبزیجات می تواند هم نیازهای ویتامینی را برطرف کند و هم مانع از ابتلا به یبوست شود.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این ۵ گروه مواد غذایی فراهم كند:
۱- نان و غلات: خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می كنند. اگر انرژی به میزان كافی نباشد پروتئین به جای آن كه برای نقش حیاتی خود در رشد و تكامل ذخیره شود، به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد. غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای كربوهیدرات هستند كه منبع اولیه انرژی می باشند. حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است كه به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. در طول ۶ ماهه آخر حدود ۱ كیلوگرم پروتئین توسط مادر ذخیره می شود. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است . بسیاری از حبوبات غنی از آهن و ویتامینB هستند. نیاز به آهن در طی ۴ ماهه اول بارداری كم است، دراین مدت تجویز آهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص آهن نیز مصرف شود.
۲- سبزیجات: سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایA وC و مواد معدنی و فیبر را فراهم كنند. یكی از مشكلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است كه با مصرف سبزی ها این مشكل برطرف می شود. نیاز به ویتامینC در حاملگی ۷۰ درصد بیشتر از زمان غیر حاملگی است كه یك رژیم معمولی خوب به راحتی این مقدار را در اختیار مادر قرار می دهد. كلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامینC هستند و به جذب آهن موجود در غذاها كمك می كنند. بدن ما ذخیره ویتامینC ندارد و با مصرف درست مواد غذایی احتیاج به این ویتامین به راحتی فراهم می شود. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردك، سیب زمینی، فلفل سبز، كلم بروكلی، سرشار از ویتامینA هستند كه برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
۳- میوه ها: میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامینC هستند. هر خانم باردار می تواند در طول روز چندین بار از این گروه استفاده كرده و نیاز خود را به ویتامین هایی مثلA وC برآورده كند.
۴- گوشت: پروتئین كه ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. ویتامینB۱۲ ویتامینی است كه فقط دراین گروه وجود دارد، است. در مادرانی كه گیاهخوار هستند، ذخایر ویتامینB۱۲در نوزادان آنها پایین است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می آید كه باید در وعده های غذایی آنها گنجانده شود.
۵- شیر و ماست: محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را برآورده می كنند به خصوص كلسیم و پروتئین را كه دراین مواد می باشد. در طول حاملگی حدود ۳۰ گرم كلسیم در بدن مادر تجمع می یابد كه اكثر آن در اواخر حاملگی در جنین ذخیره می شود.كلسیم ، ماده اصلی در تشكیل استخوان و دندان است. اگر جذب كلسیم مادر كافی نباشد، جنین از كلسیم استخوان های مادر استفاده می كند كه این باعث می شود مادر در آینده زودتر دچار استئوپروز یا پوكی استخوان شود. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید آن را با اضافه كردن موادی مانند كاكائو و امثال آن برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل آن دسته از افرادی كه مشكل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد كه در این صورت به جای یك لیوان شیر می توانند یك فنجان ماست یا پنیر مصرف كنند.
غذاهایی که می بایست در دوران بارداری از مصرف آن ها پرهیز نمود:
* شکلات را کاهش دهید. قهوه ننوشید. در صورتی که به چای علاقه دارید، سعی کنید چای کم رنگ مصرف کنید.
* اگر چه ماهی همیشه به مادران باردار و زنانی که در دوران باروری هستند توصیه شده است، اما در نظر داشته باشید که نوع خوب و مرغوب آن را انتخاب کنید، چون بعضی از انواع ماهی ها حاوی جیوه ی زیادی است و این می تواند برای جنین خطرناک باشد. جیوه می تواند در بدن تجمع پیدا کند و حتی تا یک سال در بدن بماند. بهتر است، هفته ای دو بار ماهی، آن هم از نوع بی ضرر مثل سالمون و قزل آلا استفاده کنید.ماهی هایی که حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند را نخورید: مثل كوسه ماهی، شمشیرماهی و ماهی خال مخالی.
* از مصرف انواع پنیرهای غیر پاستوریزه (مثل پنیر فتا و…) در دوران بارداری اجتناب کنید چرا که این پنیر ها می توانند موجب عفونت باکتریایی (لیستریا) گردند. هیچ نیازی نیست از مصرف دیگر پنیر های فرآوری شده و پنیرهای سفت یا پنیر خامه یا ماست اجتناب کنید فقط موارد غیر پاستوریزه و فرآوری نشده را نباید انتخاب کنید.
* از مصرف ماهی خام اجتناب کنید.
اگر عادت به خوردن چیپس، پفک، غذاهای آماده و گوشت های فرآیند شده مثل سوسیس، کالباس، سس و غذاهای چرب و شور دارید، این عادات را کنار بگذارید.
سر خود دارو نخورید و اگر سیگار می کشید، سیگارتان را ترک کنید
باید از مصرف گوشت و ماهی فرآیند شده، دودی و نمک سود شده در تمام دوران بارداری خودداری کنید.
مغز حیوانات جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو نخورید.
تخم مرغ خام یا عسلی: تخم مرغ کاملا نپخته(عسلی) یا خام یا غذاهایی که حاوی تخم مرغ نپخته هستند مثل سُس مایونز خانگی و بستنی های غیر پاستوریزه نباید در دوران بارداری مصرف شود چرا که ممکن است حاوی باکتری سامونلا باشد که می تواند سبب مسمومیت غذایی شود.
غذاهای نپخته یا سرد: بسیار مهم است که مطمئن شوید غذاها کاملا پخته اند و سپس مصرف شوند، غذاهای سرد باید مجددا کاملا گرم شوند طوری که بخار از آن ها خارج شود.
بادام زمینی، شیر غیر پاستوریزه، گوشت و مرغ خام نخورید.
کندر را باید فقط -در ماه سوم بارداری- و هر روز به اندازه ی- یک عدس- ( نه بیشتر ) مصرف کرد. بیشتر از آن نخورید. مویز را می توانید بخورید.
هر نوع دارو یا عرقیات گیاهی را تنها باید با نظر متخصص زنان مصرف کنید.
