یماری آسم بر اساس نظر سازمان جهانی بهداشت (WHO) شایع‌ترین بیماری مزمن دوره كودكی است و در حال حاضر میلیون‌ها كودك مبتلا به آسم در جهان وجود دارد. آسم یكی از مهم‌ترین علت غیبت كودكان و نوجوانان سراسر جهان از مدرسه نیز است. حملات آسم در سنین زیر ۵ سال می‌تواند منجر به صدمات پایدار دائمی در ریه‌ها شود و علاوه بر عوارض جسمی، عوارض روانی ابتلا به آسم نیز مشكلات دیگری را به بیمار تحمیل می‌كند.
در سال‌های اخیر میزان شیوع آسم افزایش یافته است كه می‌توان از عوامل مهم آن نوع رژیم غذایی مدرن (كمبود میوه و سبزیجات در غذا)، گسترش شهرنشینی و آلودگی‌های شهری، تغییر نحوه‌های زندگی كودكان به صورت اقامت بیشتر در خانه و درنتیجه رویارویی با مواد محرك را نام برد. با توجه به اینكه بیماری آسم درمان قطعی ندارد ولی تقریبا همیشه قابل كنترل است و با رعایت مهم‌ترین عامل در كنترل آسم كودكان، آگاهی كودك و پدرو مادر نسبت به بیماری، علل آن، علائم آن، رعایت دقیق دستورات درمانی و مراجعه منظم به پزشك است. از این رو آگاهی بخشی نسبت به آسم كودكان در صدر اولویت‌های بهداشتی و درمانی كودكان در بسیاری از كشورهای دنیا قرار دارد.
● تعریف آسم
آسم یك بیمار التهابی مزمن مجاری هوایی است، علت پدید آمدن این التهاب نیز حساسیت بیش از حد (آلرژی) در بیماران است. بیماری آسم به صورت حمله‌ای بروز می‌كند و ضمن تماس با مواد محرك راه‌های هوایی به طور ناگهانی تنگ می‌شوند و حمله‌ی آسم رخ می‌دهد. میزان تنگ شدن راه‌های هوایی و نیز فواصل بروز آن در افراد مختلف متفاوت است و میزان شدت بیماری را تعیین می‌كند. حملات آسم ممكن است، خفیف، شدید و گاهی كشنده باشد.
● علائم آسم
تنگی نفس شدید، تنفس سریع یا سطحی، تنفس سخت، خس‌خس شدید سینه یا اشكال در نفس كشیدن طی ورزش یا كاهش توان انجام فعالیت‌های بدنی به علت آسم، احساس گرفتگی سینه، سرفه پس كودكی كه بی‌دلیل دچار سرفه‌های پیاپی شود باید از نظر آسم بررسی شود. این سرفه‌ها ممكن است پس از گریه كردن و یا دویدن رخ دهند و همچنین سرفه‌های پیاپی شبانه نیز ممكن است نشانه آسم باشد.
● عوامل بروز آسم (اعم از مواد آلرژیزا و غیر آن)
▪ عفونت‌های ویروسی و سرماخورگی: گاهی آسم به صورت عفونت‌های مكرر تنفسی و به عبارتی سرماخوردگی پیاپی بروز می‌كند. بنابراین اگر كودكی مكررا دچار سرماخوردگی و سرفه می‌شود باید از نظر آسم بررسی شود. سرماخوردگی را می‌توان مهم‌ترین و شایع‌ترین عامل تشدید كننده آسم دانست.
▪ مواد تحریك‌كننده: دود سیگار، مواد شیمیایی (بوی تند رنگ‌ها) اسپری‌ها، عطرها، حشره‌كش‌ها می‌توانند حمله آسم را ایجاد كنند. دود سیگار یكی از مهم‌ترین علل افزایش آسم در كودكان است و ثابت شده است كه بیماری آسم كودكان در صورت ترك سیگار از سوی والدین بهتر می‌شود. والدین گرامی: اگر سیگار می‌كشید باید به منظور حفظ سلامت كودك خود آن را ترك كنید.
▪ مواد آلرژیزا: مواد زیستی جزء اصلی‌ترین آلرژن ها و ایجاد‌كننده حمله‌های آسم می‌باشند. حیوانات خانگی اعم از پرندگان، سگ، گربه و… موادی رادر فضا پراكنده می‌كنند كه می‌تواند منجر به حمله‌های آسم شود. این مواد شامل پشم، ذرات پوستی، پر و حتی ادرار و مدفوع حیوانات می‌باشد. بنابراین كودك مبتلا به آسم را باید از حیوانات دور نگه داشت. افرادی كه با حیوانات خز‌دار مانند سگ و گربه تماس دارند، احتمال بروز اسم در آنها بیشتر است.
▪ آب و هوا: آب و هوای خشك و سرد از جمله عوامل حمله آسم می‌باشد و همچنین آلودگی هوا، هوای مرطوب و مه‌آلود (كه منجر به افزایش ذرات معلق و در نتیجه حمله آسم می‌شود) نیز در ایجاد حملات بیماری موثرند. بنابراین بهتر است كودكان در هوای سرد لباس گرم بپوشند و از ماسك پارچه‌ای دو جلدی بینی و دهان خود استفاده نمایند.
▪ ورزش كردن در هوای سرد: حمله آسم در ورزش‌های طولانی مدت (مانند دویدن) در هوای سرد و حدود ۱۰ دقیقه پس از شروع ورزش رخ می‌دهند. به ویژه اگر این كار در فصول آلرژیزا یا در هوای آلوده و یا در حالت سرماخوردگی باشد. شدیدتر است. فراموش نكنید، پرهیز از ورزش هرگز توصیه نمی‌شود.
▪ هیجانات عاطفی: مطالعات نشان می‌دهد، گریه‌ها و خنده‌های شدید و یا نفس نفس‌زدن تند پس از ترسیدن می‌تواند حمله آسم را تشدید كند.
● راه‌كارهای عملی جهت پیشگیری از حملات آسم
▪ پرهیز از نگهداری حیوانات (سگ، گربه، پرندگان…) در خانه، به ویژه اتاق خواب كودك (آب دهان و ادرار و مدفوع حیوانات می‌توانند منجر به حمله آسم شوند)
▪ اجتناب از استفاده از مواد پاك كننده اسیددار در فضای بسته
▪ عدم استفاده از بالش و تشك پر
▪ بسته نگه داشتن پنجره‌ها در فصول گرده‌افشانی از ساعت ۷ تا ۱۰ صبح و ۵ تا ۹ بعد از ظهر
▪ پرهیز از مصرف سیگار در محیط خانه
▪ استفاده از داروهای ضد آسم قبل از شروع فعالیت ورزشی
▪ گرم كردن بدن پیش از شروع فعالیت و سرد كردن آن پس از پایان ورزش
▪ پوشاندن بینی و دهان در حین ورزش با ماسك پارچه‌ای و تنفس با بینی
▪ شست‌وشوی لباس‌های پشمی كودكان، روتختی، روبالشی و… به صورت هفتگی با آب داغ ۵۵( درجه سانتی‌گراد)
▪ حفظ آرامش محیط خانه توسط والدین جهت جلوگیری از كاهش هیجان و اضطراب در كودكان
▪ دور نگه داشتن كودك مبتلا به آسم از افراد مبتلا به سرماخوردگی
▪ استفاده روزانه از میوه‌ها و سبزیجات تازه و مواد پروتئینی
▪ استفاده از چای و قهوه به علت داشتن كافئین كه گشادكننده مجاری هوایی است بعد از حملات آسم.
▪ پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های تنفسی
▪ مراجعه منظم حداقل هر ۶ ماه یك بار به پزشك جهت ارزیابی
▪ با كنترل بیماری آسم می‌توان از حملات شدید آن پیشگیری كرد و بیماران قادر خواهند بود فعالیت استراحت و خواب طبیعی بدون علایم آسم را در طی شبانه روز را داشته باشند.
تهیه و تنظیم: شهناز بهرامی
منبع خبر : روزنامه سلامت
