استروژن و تاثیرات مهم آن بر بدن بانوان
استروژن نام گروهی از هورمون‌های جنسی زنانه است که در انسان در سیکل طبیعی تخمدان از تخمک آزاد می شود.
استروژن هورمونی استروئیدی است که به طور عمده از کلسترول سنتز می‌شود و علاوه بر تخمدان قشر فوق کلیه نیز این هورمون را ترشح می‌کند.
در واقع استروژن نام هیچ هورمون منفردی در بدن نیست و این نام به دسته ای از هورمون ها اطلاق می شود.
سه هورمون استروژن مهم که در بدن خانم ها تولید می شوند، استریول، استرادیول، و استرون هستند.
استروژن ها عمدتا در تخمدان ها ساخته می شوند و به نام هورمون های زنانه شناخته می شوند.
البته آقایان نیز هورمون استروژن را در بیضه های خود تولید می کنند که به همراه هورمون پروستاگلاندین موجود در منی مردان توسط غشاء مخاطی دستگاه تناسلی زنان جذب گردیده و باعث تعدیل هورمون های زنانه به خصوص استروژن در دوران یائسگی می شود.
منی مردان حاوی هورمون های استروژن و پروژسترون می باشد که هر دوی آنها در بهبود خلق و خوی زنان موثر است لذا زنانی که در معرض منی شوهران خود قرار دارند (رابطه جنسی بدون کاندوم) شادتر و سالم تر هستند.
در طول چرخه قاعدگی، استروژن ،دستگاه تناسلی زنانه را به محیط مناسبی برای فرآیند لقاح، لانه‌گزینی و تغذیه جنین در مراحل ابتدایی مبدل می‌سازد.
استروژن همچنین توزیع چربی را در بدن به فرم زنانه درمی‌آورد، یعنی بیشتر در سینه‌ها، باسن و ران‌ها.
استروژن یک اثر جالب نیز بر روی پوست دارد، به این معنی که باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود.
بعد از یائسگی تقریبا هیچ استروژنی در بدن تولید نمی‌شود و بنابراین فعالیت استخوان‌سازی در بدن بسیار کاهش می‌یابد.
این حالت اگر شدید باشد، منجر به بروز پوکی استخوان در سنین بعد از یائسگی در زنان می‌شود.
استروژن در دوران بارداری نیز نقش‌های مهمی در بدن زن ایفا می‌کند که همگی آنها در راستای آماده‌سازی بدن مادر برای پذیرش نوزاد هستند.
این هورمون در دوران حاملگی از جفت نیز ترشح می‌شود و باعث بزرگ شدن رحم و سینه‌ها و رشد مجاری شیری در آنها می‌شود.
کم بودناستروژن در بدن سبب عدم تعادل هورمونی و علائمی همچون گرگرفتگی و عرق شبانه می‌شود.
غلظت بالای استروژن در بدن سبب بروز سرطان‌های وابسته به هورمون همچون سرطان سینه می‌شود.
موادی که در موجودات زنده مانند حیوانات و گیاهان وجود دارند و مانند استروژن‌ها عمل می‌کنند، استروژن‌های محیطی نام دارند.
استروژن ها باعث رشد و توسعه دستگاه تولید مثلی زن و ایجاد صفات زنانه یعنی مثلا بزرگ شدن سینه ها و داشتن صدای ظریف زنانه در جنس مونث می شوند.
این هورمون ها در دوران کودکی ترشح بسیار کمی دارند و در هنگام بلوغ ترشح آنها زیاد می شود.
به همین دلیل در این هنگام اندام های جنسی از حالت کودکانه درمی آید و شبیه افراد بزرگسال می شود.
استروژن ها فعالیت استخوان سازی را نیز افزایش می دهند و بنابراین در هنگام بلوغ افزایش قد دختران سریع تر از قبل می شود.
اثر جالب دیگر استروژن در این دوران این است که برای آسان تر شدن زایمان به مفاصل لگن مادر حالت ارتجاعی می بخشد.
استروژن ها تاثیرات دیگری نیز بر روی زنان دارند که به تازگی کشف شده اند. مثلا چندی پیش در خبرها آمده بود که این هورمون ها باعث زیباتر شدن زنان می شوند و بر روی ظاهر صورت و بدن آنان اثر می گذارند.
دانشمندان ارائه کننده این تحقیق در پایان به این نتیجه رسیده بودند که این هورمون ها علاوه بر کمک به توانایی باروری زنان،آنها را زیباتر نیز می کنند و بر طبق قانون بقای نسل مردان جلب زنانی می شوند که در ظاهر زیباتر بوده و از نظر قدرت باروری نیز برترند.
یکی دیگر از اثرات تازه کشف شدهاستروژن تاثیری است که بر دقت زنان دارد. دانشمندان می گویند این هورمون ها باعث می شوند که زنان در کارهایی که توسط بخش پیشانی مغز کنترل می شود و نیاز به دقت دارد، مانند رانندگی، از مردان موفق ترعمل کنند.
مهمترین منابع حاوی استروژن
موادی که در موجودات زنده مانند حیوانات و گیاهان وجود دارند و مانند استروژن ها عمل می کنند، استروژن های محیطی نام دارند.
نوعی از این هورمون ها به نام فیتو استروژن ها در گیاهانی مثل شبدر، سویا و سایر بقولات، غلات کامل و بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شود.
استروژن ها می توانند در مواد شیمیایی ساختگی که برای مقاصد مختلف روزمره به کار می روند نیز موجود باشند. آنها در خاک، آب، هوا، و غذای ما پراکنده اند.
این مواد در برخی از آفت کش ها مثل د.د.ت، داروهایی چون قرص های ضدبارداری، مواد شوینده، پلاستیک ها، مواد آرایشی، مواد صنعتی و فلزات سنگین مثل جیوه، سرب و کادمیوم یافت می شوند.
نقش برخی از منابع غذایی در کاهش ترشح هورمون استروژن
موادغذایی که حاوی کافئین فراوان باشند و همچنین نوشیدنی های کربناته مانند نوشابه ها روند پوکی استخوان را بخصوص در سنین یائسگی سرعت می بخشد.
گوشت گاو و جوجه مرغ نیز به دلیل دار بودن چربی های اشباع شده، توانایی بدن را برای ساخت هورمون استروژن کاهش داده و باعث تشدید گر گرفتگی و اختلال خواب می شود.
افزودن بیش از اندازه شکر به غذا، عملکرد کبد را دچار اختلال کرده و از این طریق مانع از ساخت هورمون استروژن شده و سیستم ایمنی را تضعیف می کند.
استروژن به عنوان یک دارو
در دوره یائسگی تولید استروژن ها در بدن کم می شود. این امر باعث بروز یک سری علایم در خانم های یائسه می شود.
برخی از این علایم عبارت از احساس گرگرفتگی (داغ شدن سر و صورت و قفسه سینه)، عرق کردن بیش از حد، خشکی و خارش و تحریک پذیری عصبی می شود.
بنابراین برخی از خانم ها ترجیح می دهند پس از یائسگی کمبود این هورمون ها را از راه دارودرمانی در بدن خود جایگزین کنند تا این علایم را راحت تر تحمل کنند.
استروژن ها به عنوان دارو در درمان سرطان سینه در زنان یائسه و درمان سرطان سینه و پروستات در مردان نیز به کار برده می شوند.
این دارو در شکل های مختلفی وجود دارد مثل قرص های خوراکی، نوارهای قابل چسباندن به پوست و پماد واژینال.
این داروها می توانند دارای یک سری عوارض جانبی نیز باشند که عبارتند از:
ناراحتی معده، نفخ، اسهال، تغییر اشتها و وزن، افزایش قند خون، آکنه، احتباس مایع (پف کردن دست ها و پاها به دلیل جمع شدن آب در آنها)
افزایش فشار خون، لکه بینی یا خونریزی در دوران غیرقاعدگی، تغییر در عادات ماهیانه مثل دردناک شدن یا کم یا زیاد شدن خونریزی ها،
بزرگ شدن، دردناک شدن و یا ترشح سینه ها و عدم توانایی استفاده از لنز به جای عینک.
فیتواستروژن‌ها
بیش از نیم قرن است که خاصیت استروژنی برخی از گیاهان شناخته شده است.
تحقیقات فراوانی در مورد آثار استروژن‌های گیاهی بر سلامت انسان‌ها انجام شده است.
فیتواستروژن‌ها ترکیباتی گیاهی هستند که از نظر ساختار و عملکرد شبیه استروژن عمل می‌کنند.
فیتواستروژن‌ها دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی و حفاظتی بر علیه سرطان‌های وابسته به هورمون همچون سینه، پروستات، دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی هستند.
این ترکیبات به گیرنده‌های استروژن متصل شده و می‌توانند اثرات سلامت‌بخش استروژن را بر سیستم قلبی- عروقی و استخوان‌ها تقلید کنند.
همچنین می‌توانند به افزایش سطوح استروژن در زنان یائسه کمک نموده و جایگزین مناسبی برای درمان جایگزینی هورمون (HRT) در این زنان باشند.
از دیگر ویژگی‌های فیتواستروژن‌ها اثرات آنتی‌استروژنی است که با استروژن اندوژن بر سر اتصال به گیرنده‌های استروژن رقابت می‌کنند و اثرات تحریک‌کنندگی رشد که توسط استروژن بر سلول‌های بافت مثلا سینه القا می‌شود را مهار می‌کنند و به این ترتیب می‌توانند در درمان سرطان‌های سینه و پروستات موثر واقع شوند.
منابع غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها
مهمترین منابع غذایی حاوی این ترکیبات عبارتند از:
۱- منابع حیوانی
گوشت، محصولات لبنی و تخم‌مرغ از منابع حیوانی حاوی استروژن هستند.
۲ -میوه‌ها و سبزیجات
اگرچه میوه‌ها و سبزیجات نسبت به سایر گروه‌های غذایی استروژن کمتری دارند، اما زغال‌اخته، هندوانه، خرما، زردآلو، توت‌فرنگی، کشمش، گیلاس، آلو، هلو، گلابی و کیوی را می‌توان جزء میوه‌های حاوی استروژن نام برد.
از میان سبزیجات، براکلی، گل‌کلم و کلم پیچ مقادیر بالای استروژن را دارا هستند.
از دیگر سبزیجات حاوی فیتواستروژن‌ها می‌توان به تره‌فرنگی، پیاز، هویج، اسفناج، خیار و گوجه‌فرنگی اشاره نمود.
الیته همه میوه ها هر جند خود حاوی استروزن نیستند و لی به عنوان یک محرک قوی جهت ترشح بدن در تولید این هورمون جادویی عمل می کنند.
۳- حبـــوبات
سویا ماده غذایی است که حاوی فیبر، اسیدهای چرب غیراشباع و ایزوفلاونها می‌باشد. جنیستئین و دایدزئین ایزوفلاون‌های اصلی سویا هستند. جنیستئین فیتواستروژنی است که در بعضی از گیاهان خوراکی و حبوبات مخصوصا دانه سویا یافت می‌شود.
امروزه علاوه بر خود دانه سویا، محصولات سویا، همچون شیر سویا، ماست سویا، توفو و آرد سویا نیز توسط صنعت تولید شده و روانه بازار شده است.
از خانواده حبوبات لوبیا، نخود، عدس، نخودچی، لوبیا قرمز و لپه نیز حاوی ایزوفلاون هستند.
۴- غلات کامل
غلات کامل منبع خوب فیبر، ویتامین، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها، پروتئین و استروژن هستند. جو، جو دوسر، گندم، برنج و ارزن در این گروه جای گرفته‌اند.
۵- آجیل و دانه‌ها
بذر کتان حاوی مقادیر بالای استروژن است. نوع فیتواستروژن موجود در بذر کتان لیگنان است.
لیگنان علاوه بر اثرات شبه استروژنی به عنوان آنتی‌اکسیدان نیز عمل می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌ها سلول‌ها را از آسیب رادیکال‌های آزاد حفاظت می‌کنند.
کنجد، دانه آفتابگردان، بلوط، بادام، پسته و گردو از دیگر منابع حاوی استروژن هستند.
۶- ادویه‌ها
پونه‌کوهی، رزماری، آویشن، نعنا، زنجبیل، زیره‌سیاه، رازیانه، جعفری و زردچوبه جزء ادویه‌های حاوی استروژن هستند. ایزوفلاونها، جینجرول‌ها و منوترپن‌ها سه فیتوکمیکالی هستند که در ادویه‌ها یافت می‌شوند.
۷- جوانه‌ها
جوانه شبدر و یونجه حاوی فیتواستروژن‌ها هستند. کومستان‌ها اصلی‌ترین فیتواستروژن موجود در جوانه‌ها هستند که شباهت زیادی به استروژن دارند.
استفاده از جوانه‌ها در سالاد و ساندویچ می‌تواند ما را از فواید فیتواستروژن‌ها بهره‌مند سازد.
غذاهای مهارکننده استروژن
در برخی از افراد باید تولید استروژن تحت کنترل بوده و از افزایش سطوح خونی استروژن جلوگیری شود، بنابراین این افراد باید از مواد گیاهی استفاده کنند که تولید استروژن را مهار می‌کنند، از جمله کلم، مرکبات، ذرت، لوبیای سبز، خربزه، آرد سفید، کدو، شیرین‌بیان، دارچین و شوید.
زیرگروه فیتواستروژن‌ها
۱- ایزوفلاونها
ایزوفلاونها ترکیبات ارگانیک هستند که در تعداد زیادی از گیاهان یافت می‌شوند و ساختار آنها شبیه استروژن است. این ترکیب در لوبیا و خانواده حبوبات یافت می‌شود. لوبیای سویا و فرآورده‌های سویا منبع غنی ایزوفلاونها هستند.
۲- لیگنان‌ها
لیگنان‌ها نوع دوم فیتواستروژن‌ها هستند که در دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شوند. غلظت بالای لیگنان در بذر کتان، کنجد، دانه‌آفتابگردان و بادام‌زمینی یافت می‌شود. سبزیجاتی مانند گل‌کلم، کلم‌پیچ و کلم، سیر، لوبیا، فلفل سبز و قرمز، هویج و اسفناج از دیگر منابع لیگنان هستند. از میوه‌های حاوی فیتواستروژن می‌توان به زردآلو، توت‌فرنگی، هلو، گلابی، کشمش، زیتون سبز و سیاه، پرتقال، خربزه و انگور اشاره نمود.
۳- کومستان‌ها
کومستان‌ها زیر گروهی از فیتواستروژن‌ها هستند که از نظر ساختاری شبیه ایزوفلاونها می‌باشند. مواد غذایی حاوی کومستان‌ها عبارتند از: لپه، یونجه و شبدر.
تخم کتان و فواید آن
امروزه گیاه کتان در منطقه وسیعی از اروپا و آُسیا می روید.از گیاه کتان استفاده های زیادی به عمل می آید.
از الیاف کتان برای یافتن پارچه استفاده می شود.پارچه کتان برای البسه مخصوصا در تابستان نوعی مناسب به شمار می رود.
روغن تخم کتان
از دانه های کتان در اثر فشار و بدون حرارت دادن روغنی بدست می آید که روغن کتان نامیده می شود.
افزودن دانه‌های تخم کتان به رژیم غذایی روزانه سبب افزایش سلامتی قلب و سلامت سیستم گوارش می‌شود، از طرفی دانه‌ها تخم کتان سبب کنترل وزن شده و پیشگیری‌کننده از سرطان نیز می‌باشند.
تحقیقات اخیر حاکی از آن است که دانه‌های تخم کتان سبب کاهش کلسترول، تثبیت قند خون، جلوگیری از پوکی استخوان، کمک به کاهش وزن، افزایش سلامت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرطان می‌شوند.
چگونگی مصرف تخم کتان
بهتر است دانه‌های تخم کتان را خریداری کرده و خود آن را در منزل آسیاب نمایید. از آنجایی که تخم کتان یک دانه روغنی است، خرید تخم کتانی که قبلاً آسیاب شده، ممکن است گذشت زمان سبب اکسیده شدن آن گردد، در حالی که شما می‌توانید دانه‌های تخم کتان را خریداری کرده و به هنگام مصرف و به میزان نیاز خود، آن را با آسیاب برقی در منزل آسیاب نمایید و به شکل پودر درآورید و مصرف کنید.دانه‌های تخم کتان می‌توانند بیش از یک سال قابل مصرف باشند.
بهتر است پودر تخم کتان را در دمای اتاق نگهداری کنید. میزان مصرف تخم کتان برای افراد سالم و بزرگسال که در مصرف آن محدودیتی ندارند، یک قاشق سوپ‌خوری در روز می‌باشد.
محققان اظهار می‌دارند مردانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات می‌باشند، باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.
برای افراد جوان تر، بیشتر از یک قاشق چای‌خوری تخم کتان در روز توصیه نمی‌گردد. از آنجایی که تخم کتان حاوی فیبر بالایی می‌باشد، برای وارد کردن آن در رژیم غذایی خود از میزان کم شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید.
یک قاشق سوپ‌خوری تخم کتان حاوی ۳۶ کیلوکالری و یک قاشق سوپ‌خوری از تخم کتان آسیاب شده حاوی ۵۰ کیلوکالری انرژی می‌باشد.
از آنجایی که دانه‌های تخم کتان طعم و مزه سبک و ملایمی دارند، می‌توانید به چندین روش آن را در رژیم غذایی روزانه خود وارد نموده و مصرف کنید.
فواید تخم کتان
* تخم کتان می‌تواند سبب کاهش کلسترول خون و همچنین پایین آمدن قند خون گردد. فیبر محلول موجود در تخم کتان می‌تواند سبب کاهش کلسترول گردد و از افزایش پلاک در خون جلوگیری کند و در نتیجه از تنگ شدن دیواره عروق خونی که می‌تواند منجر به افزایش فشار خون و در نهایت سکته و حملات قلبی گردد، جلوگیری و پیشگیری نماید.فیبر موجود در تخم کتان همچنین می‌تواند از افزایش قند خون در بیماران دیابتی جلوگیری کند.
* تخم کتان از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری می‌کند. تحقیقاتی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، حاکی از به تأخیر افتادن تحلیل استخوانی در موش‌های آزمایشگاهی بود که با تخم کتان تغذیه شده بودند و این امر به سبب وجود اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در تخم کتان می‌باشد.
* تخم کتان برای افرادی که تمایل به کاهش وزن و کنترل وزن دارند بسیار مناسب می‌باشد. خوردن تخم کتان ۳۰ دقیقه قبل از خوردن وعده غذایی سبب پر شدن معده و احساس سیری در افراد شده و در نتیجه موجب کنترل اشتها و کم خوری می‌شود.
*تخم کتان سبب بهبود سیستم گوارش بدن می‌گردد. فیبر موجود در تخم کتان از بروز یبوست جلوگیری می‌کند و سبب هضم و دفع به موقع گردیده و به سلامت سیستم گوارش کمک می‌نماید.
*تخم کتان ایمنی بدن را افزایش می‌دهد. ALA موجود در تخم کتان سبب کاهش التهابات و در نتیجه عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن می‌گردد.تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که تخم کتان می‌تواند سبب کاهش برخی ناهنجاری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و پسوریازیس گردد.
*تخم کتان جلوگیری کننده از سرطان است. تحقیقات نشان می‌دهند تخم کتان نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به سرطان به ویژه سرطان روده و سینه دارد. این گیاه به علت دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های مهمی همچون لیگنان‌ها که نقش مهمی در مبارزه با سرطان دارند، می‌تواند با پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی، با سرطان مبارزه کند.
احتیاط در مصرف تخم کتان!
محققان معتقدند علی‌رغم فواید بسیار زیادی که در تخم کتان مشاهده و اثبات شده، اما در مصرف آن نباید زیاده‌روی کرد.
افرادی که دارای روده التهابی و تحریک‌پذیر می‌باشند، باید از خوردن تخم کتان اجتناب کنند.
همچنین زنان باردار و مادران شیرده نباید تخم کتان مصرف کنند.
تخم کتان از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری می‌کند. تحقیقاتی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، حاکی از به تأخیر افتادن تحلیل استخوانی در موش‌های آزمایشگاهی بود که با تخم کتان تغذیه شده بودند و این امر به سبب وجود اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در تخم کتان می‌باشد.
از طرفی افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند اندومتریوز، تخمدان پلی‌کیستیک و فیبرویید می‌باشند، نیز باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.
محققان اظهار می‌دارند مردانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات می‌باشند، باید از مصرف تخم کتان اجتناب نمایند.
اگر تخم کتان را به عنوان یک دارو مصرف می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
منبع خبر : زندگی
باسلام من سی سالمه و سیکلم سی روزه هست روز سیزدهم سونو دادم که گفت ضخامت آندومترم۶ هست . تا الان خیلی برای بارداری تلاش کردم و دوبار هم آی یو آی کردم که بی نتیجه بود با تجویز قرص استروژن یک هفته قبل از تخمک گذاری امیدی هست که ضخامت آندومترم به ۱۰ برسه که بتونم باردار بشم؟
ضمنا من عکس رنگی هم دادم که مشکلی نداشتم و سونوهایی که تا الان دادم اندازه رحم و تخمدان و … را طبیعی نشان داده و هر ماه که سونو داخلی میشم چندین تخمک خوب دارم البته با خوردن کلومفین و آمپول اچ سی جی و شوهرم نیز آزمایش اسپرمش خوبه.
سلام بله با مصرف قرص استروژن امکان آن وجود دارد نگران نباشید.