احساس خواب‌رفتگی و مورمور پاها در خواب شب از علائمی است که شاید بسیاری از افراد آن را تجربه کرده باشند. این حالت که در پزشکی به آن سندرم پاهای بیقرار می‌گویند، نوعی اختلال عصبی به شمار می‌رود که با نشانه‌هایی چون احساس ضربان در پا، احساس کشش، مورمور و سایر احساس‌های ناخوشایند همراه است و بعضی اوقات بیمار را وامی‌دارد هر از گاهی پاهای خود را حرکت دهد تا از این مشکل خلاص شود.
در مراحل ابتدایی بیماری، این احساس شب‌ها که فرد در حال استراحت است سراغ بیمار می‌آید و در طول شب ممکن است بر شدت آن افزوده شود. در اغلب مواقع، تکان‌دادن پاها احساس ناراحت‌کننده را از بین می‌برد.
متمایزترین علامت این بیماری، فعال‌شدن علائم با شروع استراحت است که در بیشتر موارد خوابیدن را برای بیماران دشوار می‌کند و باعث بی‌خوابی آنها می‌شود.
درمان نکردن چنین وضعی، خستگی و بی‌خوابی روزانه را به دنبال دارد که روی کیفیت زندگی و حتی کار و روابط خانوادگی نیز اثر می‌گذارد.
در این میان، بسیاری از افراد این بیماری را جدی نمی‌گیرند و از این رو به دنبال درمان و بهبودی علائم هم نیستند.
این سندرم در واقع نوعی اختلال حرکتی به شمار می‌رود که فرد مبتلا برای رهایی از این احساس آزاردهنده باید پاهای خود را حرکت دهد. علائم سندرم پاهای بیقرار در موارد نادر در بازوها، تنه یا ناحیه سر نیز ممکن است احساس شود.
هر چند گاهی این علائم یک طرف اندام را درگیر می‌کند، اغلب مواقع در دو طرف رخ می‌دهد.
سندرم پاهای بیقرار معمولا به طور کامل درمان نمی‌شود و مبتلایان تا پایان عمر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ولی با رعایت برخی موارد و مصرف داروهای تجویزی می‌توانند علائم بیماری خود را مهار کنند
مبتلایان به سندروم پاهای بیقرار برای کاهش علائم بیماری معمولا وقتی روی زمین نشسته یا خوابیده‌اند، پاهای خود را حرکت می‌دهند و همین امر به طور مداوم برای آنها آزاردهنده می‌شود.
این علائم شب‌ها تشدید می‌شوند و صبح‌ها معمولا از بین می‌روند. چنین حالتی ممکن است در سفرهای طولانی‌مدت با اتومبیل، نشستن طولانی روی صندلی یا پروازهای درازمدت شدت بگیرد.
شدت این علائم در افراد متفاوت است؛ عده‌ای تنها یک یا دو شب در هفته آن را تجربه می‌کنند، ولی در موارد شدیدتر، این حالت‌ها بیشتر از دو بار در هفته تکرار و اختلال خواب ناشی از آن به مرور خسته‌کننده می‌شود.
عوامل پدیدآورنده سندرم پای بی قرار
در بیشتر موارد، علت اصلی بروز سندرم پای بی قرار ناشناخته است. با وجود این، پزشکان معتقدند که بخش اعظم این بیماری به دلایل ژنتیکی بروز می‌کند.
علاوه بر این، کمبود آهن در مغز نیز از دیگر عوامل ایجادکننده سندرم پاهای بیقرار محسوب می‌شود.
ایجاد اختلال در مدارهای عصبی مغز که مسئول فعالیت و حرکت عضلات هستند ممکن است باعث بروز حرکات غیرارادی شود.
مبتلایان به بیماری های پارکینسون، نارسایی کلیوی، دیابت و بیماری‌های عصبی محیطی (نوروپاتی محیطی) بیشتر از دیگر بیماران در معرض ابتلا به این سندرم قرار دارند و درمان این‌قبیل بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است از شدتِ علائم سندرم پاهای بیقرار بکاهد.
از سوی دیگر، مصرف داروهای ضدتهوع، داروهای مسکن و آرامبخش، ضدافسردگی‌های بالابرنده سروتونین و برخی داروهای سرماخوردگی و ضدحساسیت که خواص آرام‌بخشی دارند، خطر ابتلا به سندرم پاهای بیقرار را بیشتر می‌کنند.
علاوه بر این، زنان باردار، بویژه در سه ماه آخر بارداری، بیش از هر زمانی ممکن است دچار این سندرم شوند که علائم آن معمولا تا چهار هفته بعد از زایمان از بین می‌رود.
بی‌خوابی و گاهی مصرف مشروبات الکلی علائم را در برخی افراد تشدید می‌کند که با از بین رفتن این عوامل، نشانه‌ها بهبود می‌یابد.
با درمان علائم شروع کنید
سندرم پاهای بیقرار معمولا به طور کامل درمان نمی‌شود و مبتلایان تا پایان عمر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ولی با رعایت برخی موارد و مصرف داروهای تجویزی می‌توانند کیفیت زندگی خود را تا حد قابل توجهی بالا ببرند و علائم بیماری خود را مهار کنند.
تکان دادن پاها تنها راه موقت خلاصی از این اختلال است. گاهی نیز درمان بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری اعصاب محیطی که با این بیماری در ارتباط هستند، ممکن است علائم را در فرد مبتلا کاهش دهد.
کاهش یا قطع مصرف کافئین و اجتناب از مصرف الکل، نیکوتین و سیگار به بهتر شدن شرایط بیمار کمک می‌کند.
مکمل آهن نیز برای افرادی که به کمبود این ماده در بدن مبتلا هستند توصیه می‌شود.
در برخی موارد، عروق واریسی در ناحیه پاها ممکن است باعث بروز سندرم پاهای بیقرار شود که پزشکان عمل جراحی را برای رفع این مشکل توصیه می‌کنند.
از آنجا که بی‌خوابی و اختلال خواب از اصلی‌ترین عوارض سندرم پاهای بیقرار به شمار می‌رود، پزشکان معتقدند تنظیم ساعت خواب (به طوری که فرد مبتلا در ساعت مشخصی به رختخواب رود و در ساعت مشخصی از خواب بیدار شود) می‌تواند چرخه خواب او را منظم کند و به مرور اختلال خواب در مبتلایان به سندرم پاهای بیقرار کاهش می‌یابد.
انجام برخی حرکات کششی روی ماهیچه‌های بدن بخصوص پاها، پیش از خواب از شدت گرفتگی‌ها و مورمور شدن پاها حین خواب جلوگیری می‌کند.
طب فشاری
ماساژ پاها و حمام با آب گرم پیش از خوابیدن علاوه بر آرام‌کردن ماهیچه‌ها، خواب آرامی را برای افراد مبتلا به همراه می‌آورد و علائم بیماری را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، استفاده از بسته‌های یخ یا کیسه آب گرم نیز می‌تواند به شما کمک کند، ولی افراد باید آزمایش کنند که با کدام راهکار علائم بیماری کاهش می‌یابد.
انجام ورزش منظم در طول روز خواب بهتری در طول شب برای مبتلایان به سندرم پاهای بیقرار به همراه دارد.
پیاده روی، دویدن آهسته، وزنه‌برداری و کار با وزنه و هر گونه ورزشی ممکن است علائم بیماری را بهبود ببخشد.
در واقع، ورزش کردن حرکات ناخودآگاه پا را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود بیمار شب‌ها خواب راحت‌تری داشته باشد.
ثابت نشستن روی صندلی اتوبوس یا تماشای تلویزیون علائم سندروم پاهای بیقرار را تشدید می‌کند. بنابراین انجام کارهای ذهنی که حواس بیمار را پرت کند مانند حل جدول، کتاب خواندن یا انجام بازی رایانه‌ای ممکن است علائم را کاهش دهد.
از نظر برخی محققان، استرس و اضطراب یکی از عوامل مستعدکننده شروع سندرم پاهای بیقرار به شمار می‌رود. بنابراین، استفاده از داروها و درمان‌های آرامبخش که اضطراب و استرس را کم می‌کند، علائم بیماری را نیز کاهش می‌دهد.
نفس کشیدن عمیق از دیگر راه‌های کاهش استرس است؛ بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند افراد مبتلا به سندرم پاهای بیقرار با تنفس آهسته و عمیق قبل از خوابیدن، خواب راحت‌تری را تجربه کنند.
مرگ زودرس در اثر سندرم پای بیقرار
یافته های محققان نشان می دهد مردانی که سندرم پای بیقرار را تجربه کرده اند، بیش از دیگران در معرض خطر مرگ زودهنگام قرار دارند.
این مطالعه که توسط پژوهشگران دانشکده بهداشت عمومی هاروارد، دانشکده پزشکی هاروارد و بیمارستان بریگام و زنان در بوستون انجام شده است بر اهمیت تشخیص این اختلال رایج تاکید دارد.
برای این بررسی ۱۸ هزار و ۴۲۵ مرد با متوسط سنی ۶۷ سال که سابقه دیابت، آرتریت یا نارسایی کلیه نداشتند، برای سندروم پاهای بیقرار مورد مطالعه قرار گرفتند.
این مطالعه نشان داد مردان مبتلا به سندروم پاهای بیقرار، حدود ۴۰ درصد بیشتر از مردانی که این بیماری را ندارند در معرض خطر مرگ زودرس قرار دارند.
این ارتباط فقط در صورتی اندکی کاهش یافت که عواملی مانند شاخص توده بدنی، سبک زندگی، بیماری های مزمن، کمبود خواب و دیگر اختلالات خواب بهبود پیدا کردند.
وقتی محققان مبتلایان به بیماری های مزمن مانند سرطان، بیماری قلبی و فشار خون بالا را از این بررسی کنار گذاشتند، دریافتند خطر مرگ در افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار ۹۲ درصد بیش از آنهایی است که به این سندرم مبتلا نیستند.
این دانش پژوهان می گویند عوامل خطری که معمولا شناخته شده هستند مانند سن بالا، چاقی، کم خوابی، سیگار کشیدن، عدم فعالیت بدنی و داشتن برنامه غذایی ناسالم در افزایش خطر مرگ بر اثر ابتلا به سندرم پای بیقرار تاثیری ندارند.
محققان می گویند افزایش خطر مرگ در اثر سندرم پای بیقرار معمولا در افراد مبتلا به بیماری های تنفسی، بیماری های غدد درون ریز، بیماری های تغذیه ای و متابولیسمی و اختلالات ایمنی رایج تر است.
منبع خبر : تبیان
